Bài 21. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 – 1945) – Lịch sử 8

Chiến tranh thế giới lần thứ hai nổ ra năm 1939, cuộc chiến tranh này vượt qua chiến tranh thế giới lần thứ nhất cả về quy mô, mức độ cũng như sự khốc liệt của nó. Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân dẫn đến chiến tranh cũng như những diễn biến chính của cuộc chiến tranh ấy, chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay.

A. Lý thuyết

I. Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh thế giới thứ hai

– Sau cuộc khủng hỏang kinh tế thế giới 1929-1933, mâu thuẫn về thuộc địa giữa đế quốc gay gắt , dẫn đến hình thành hai khối quân sự đối địch nhau là khối Đồng Minh Anh- Pháp –Mỹ và phát xít Đức – Ý – Nhật .
– Chính sách thỏa hiệp của Anh- Pháp-Mỹ đã tạo điều kiện để phát xít Đức- Ý- Nhật châm ngòi cho chiến tranh .
– Anh – Pháp – Mỹ muốn gây chiến tranh nên mượn phát xít tiêu diệt Liên Xô vì Liên Xô là kẻ thù cần tiêu diệt .
– Hít -le chiếm Tiệp Khắc (3-1939) .
– Trước thái độ nhân nhượng của Anh – Pháp- Mỹ và chưa đủ sức đánh Liên Xô nên Hít le đánh Châu Âu.
-Ngày 1-9-1939 tấn công Ba Lan nên Anh- Pháp tuyên chiến với Đức , chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ .

II. Những diễn biến chính

1. Chiến tranh bùng nổ và lan rộng tòan thế giới ( 1-9-1939 đến đầu năm 1943)

– Với chiến thuật chớp nhoáng Đức chiếm hầu hết các nước Châu Âu trừ Anh và vài nước trung lập .
– 22-6-1941 Đức tấn công Liên Xô và dần dần tiến sâu vào lạnh thổ Liên Xô .
– 7-12-1941 Nhật tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng ; chiếm toàn bộ Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương .
– 9-1940 Ý chiếm Ai cập , chiến tranh lan rộng ra toàn thế giới
-Tháng 1-1942 Mặt trận Đồng Minh chống phát xít được thành lập

2. Quân Đồng Minh phản công , chiến tranh kết thúc từ đầu năm 1943-1945

a. Mặt trận Xô và Đức 

– Ngày 2-2-1943: Chiến thắng Xta- lin- grat ,Hồng Quân Liên Xô và liên quân Anh – Mỹ liên tiếp phản công .
-Cuối 1944 toàn bộ Liên Xô được giải phóng và giúp nhân dân Đông Âu truy quét quân Đức .
-5-1943 Đức –Ý hạ vũ khí ở Bắc Phi
-6-6-1944 Mỹ- Anh đổ bộ lên Bắc Pháp .
-9-5-1945 Đức hàng không điều kiện , chiên tranh kết thúc ở Châu Âu .

b. Châu Á – Thái bình Dương 

-Hồng Quân Liên Xô đánh tan đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc .
-6 và 9-8-1945 Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hi rô si ma và Na ga da ki
-15-8-1945 : Nhật hàng không điều kiện , Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc .

*Tính chất của chiến tranh : là chiến tranh đế quốc , phi nghĩa,khi Liên Xô tham chiến là chiến tranh chính nghĩa , bảo vệ tổ quốc , giải phóng nhân loại.

3. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai

-Phát xít Đức – Ý – Nhật sụp đổ hòan tòan . Liên Xô là lực lượng đi đầu , chủ chốt trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít .
-Là cuộc chiến lớn , nhất , khốc liệt nhất , 60 triệu người chết , 90 triệu người bị thương và tàn tật , thiệt hại vật chất gấp 10 lần chiến tranhthế giới thứ nhất .
-Tình hình thế giới biến đổi căn bản : hệ thống xã hội chủ nghĩa ra đời , phong trào giải phóng dân tộc phát triển .

B. Bài tập

Câu 1: Quan sát bức tranh hình 75 – Sgk trang 105, em hãy giải thích vì sao Hít-le lại tấn công các nước châu Âu trước ?

Trả lời:

Học sinh tự trả lời.

Câu 2: Nêu diễn biến chính của giai đoạn đầu chiến tranh thế giới thứ hai

Trả lời:

Diễn biến chính của giai đoạn đầu chiến tranh thế giới thứ hai:

Trong giai đoạn này, bằng chiến thuật chớp nhoáng, phát xít Đức đánh chiếm hầu hết các nước châu Âu (trừ Anh và một vài nước trung lập). Ngày 22 – 6 – 1941, phát xít Đức tấn công và dần dần tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.
Thái Bình Dương, trong lúc Đức đang thắng thế ở châu Âu, ngày 7-12-1941. Nhật Bản bất ngờ tấn công hạm đội Mĩ ở Trân Châu cảng (đảo Ha-oai). Quân đội Nhật chiếm toàn bộ vùng Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương, Ở Bắc Phi, tháng 9 – 1940, quân I-ta-li-a tấn công Ai Cập. Chiến tranh lan rộng toàn thế giới. Chiến sự diễn ra trên khắp các mặt trận : mặt trận Tây Âu, mặt trận Xô – Đức. mặt trận châu Á – Thái Bình Dương và mặt trận Bắc Phi.
Tháng 1 – 1942, Mặt trận Đồng minh chống phát xít được thành lập nhằm
đoàn kết và tập hợp các lực lượng chống phát xít trên toàn thế giới để tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

Câu 3: Liên Xô có vai trò như thế nào trong việc đánh thắng chủ nghĩa phát xít ?

Trả lời:

Học sinh tự trả lời.

Câu 4: Qua các hình 77,78,79 sgk trang 107 -108, em có suy nghĩ gì về hậu quả của cuộc chiến tranh thế giới thứ hai đối với nhân loại?

Trả lời:

Chiến tranh thế giới thứ hai là cuộc chiến tranh lớn nhất, khốc liệt nhất và tàn phá nặng nề nhất trong lịch sử loài người.

Câu 5: Vì sao chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ ?

Trả lời:

Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ vì :
Mâu thuẫn sâu sắc giữa các nước đế quốc : các nước đế quốc Đức, I-ta-li-a, Nhật Bán, bị mất hết thuộc địa sau chiến tranh, tìm cách gây chiến để chia lại thị trường thế giới. Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai.
– Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa các đế quốc.
– Chính sách thỏa hiệp của Anh, Pháp, Mĩ tạo điều kiện cho phát xít Đức gây chiến tranh. Đây là nguyên nhân trực tiếp của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1934- 1945).

Những chuyên mục hay của Lịch sử lớp 8:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 8
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 8
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 8
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 8

Bài học trên đây chúng tôi đã trình bày những nội dung sơ lược của cuộc chiến tranh thế giới lần thứ hai, từ nguyên nhân đến những diễn biến chính của cuộc chiến tranh trên các chiến trường. Chúc các bạn học tập hiệu quả!