Bài 11: Trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới thứ hai – Lịch sử 9

Sau thế chiến thứ II, trật tự thế giới mới có nhiều thay đổi. Sự phân chia khu vực mà đứng đầu là Mỹ và Liên Xô ngày càng rõ ràng. Hai chế độ đối đầu là Tư bản chủ nghĩa và Xã hội chủ nghĩa dẫn đến tình trạng Chiến tranh lạnh.

A. Tìm hiểu lý thuyết

I. Sự hình thành trật tự thế giới mới:

*Hoàn cảnh :vào giai đoạn cuối của chiến tranh thế giới thứ hai , ba cường quốc Xô -Mỹ- Anh họp Hội nghị cấp cao ở I -an -ta ( Liên Xô) từ 4 đến 11-2-1945, để giải quyết những vấn đề sau chiến tranh .

* Những quyết định của Hội Nghị (nội dung):

+ Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và quân phiệt Nhật và nhanh chóng kết thúc chiến tranh.

+Việc tổ chức lại trật tự thế giới mới sau chiến tranh, và thành lập Liên Hiệp Quốc .

+ Thỏa thuận việc đóng quân ở các nước Phát xít bại trận và phân chia phạm vi ảnh hưởng của các nước thắng trận .

– Liên Xô chiếm đóng và kiểm soát Đông Đức, Đông Béc lin , Đông Au, Bắc Triều Tiên chiếm lại nam đảo Xa-kha-lin.

-Mỹ –Anh chiếm đóng và kiểm soát Tây Đức , Tây Béc lin và Tây Âu

-Mỹ kiểm soát Nam Triều Tiên .

-Trả lại cho Trung Quốc: Đài Loan và Mãn Châu.

-Công nhận độc lập của Mông Cổ .

-Phương Tây kiểm soát Đông Nam Á và Nam Á .

* Tác động :sự hình thành trật tự thế giới hai cực Xô và Mỹ(trật tự hai cực Ian ta); sự ra đời của tổ chức Liên Hiệp Quốc , tình trạng “Chiến tranh lạnh” đối đầu giữa hai phe.

II. Sự thành lập Liên Hiệp Quốc:

24-10-1945 Liên Hiệp Quốc thành lập , trụ sở đặt tại New York.

* Nhiệm vụ :

-Duy trì , hòa bình và an ninh thế giới .

-Phát triển hữu nghị hợp tác giữa các nước trên cơ sở bình đẳng giữa các quốc gia .

-Thực hiện sự hợp tác quốc tế về kinh tế về kinh tế , văn hóa , xã hội và nhân đạo.

* Việc làm của Liên Hiệp Quốc :

Duy trì hòa bình, an ninh thế giới, đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, giúp đỡ các nước phát triển kinh tế văn hóa .

Mối liên hệ giữa Việt Nam và LHQ:

* 9 –1977 VN gia nhập LHQ và UNO

* Các tổ chức LHQ hoạt động tại VN :

+ UNICEF : Quỹ Nhi Đồng LHQ.

+ UNESCO : Tổ chức Văn hóa- Khoa Học – Giáo dục LHQ .

+ WHO : Tổ chức Y tế thế giới .

+ FAO : Tổ chức Lương – Nông .

+ IMF : Quỹ tiền tệ quốc tế.

+ IL O: Lao động quốc tế .

+ UPU: Bưu chính .

+ ICAO : Hàng không.

+ IMO: Hàng hải .

+ IAEA: Năng lượng nguyên tử.

*Việt Nam là thành viên không thường trực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

III.Chiến tranh lạnh : Xô – Mỹ đối đầu – Chiến tranh lạnh

*Chiến tranh lạnh :là chính sách thù địch về mọi mặt của Mỹ và các nước đế quốc đối với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

* Thực hiện :Mỹ và các nước đế quốc chạy đua vũ trang ; thành lập các khối quân sự và căn cứ quân sự ; đàn áp phong trào giải phóng dân tộc ; tiến hành chiến tranh xâm lược .

*Hậu quả :thế giới luôn trong tình trạng căng thẳng , nguy cơ bùng nổ cuộc chiến tranh mới .

IV. Thế giới sau “chiến tranh lạnh”

-Sau 4 thập niên chạy đua vũ trang , 12-1989 Tổng thống Mỹ Bu- sơ (cha) và Gooc- ba- chop tuyên bố chấm dứt “chiến tranh lạnh “

*Xu hướng sau :

-Một là hòa hoãn và hòa dịu trong quan hệ quốc tế .

-Hai là sự tan rã của trật tự 2 cực Ian ta ,thế giới tiến tới một trật tự thế giới đa cực nhiều trung tâm .Mỹ – đơn cực.

-Ba là dưới tác động của cách mạng khoa học kỹ thuật các nước điều chỉnh chiến lược phát triển lấy kinh tế làm trọng điểm ( EU,ASEAN).

-Bốn là ở nhiều khu vực xảy ra nhiều xung đột quân sự hay nội chiến

-Xu thế chung là hòa bình ổn định và hợp tác phát triển kinh tế .

* Chủ trương của Đảng :

– Thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc .

– Giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc .

– Tăng cường quốc phòng , an ninh.

– Đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa .

– Đối ngoại hòa bình , hữu nghị hợp tác .

B. Bài tập

Câu 1: Hội nghị I-an-ta đã có những quyết định nào và hệ quả của các quyết định đó ?

* Hội nghị I-an-ta đã thông qua các quyết định quan trọng về việc phân chia khu vực ảnh hưởng giữa hai cường quốc Liên Xô và Mĩ :

– Ở châu Âu : Liên Xô chiếm đóng và kiểm soát vùng Đông nước Đức và phía Đông châu Âu (Đông Âu) ; vùng Tây nước Đức và Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mĩ, Anh.

– Ở châu Á : duy trì nguyên trạng Mông Cổ (tức là tôn trọng nền độc lập của Mông Cổ), trả lại cho Liên Xô vùng đất phía nam đảo Xa-kha-lin ; trao trả cho Trung Quốc những đất đai đã bị Nhật chiếm đóng trước đây (Đài Loan, Mãn Châu…) ; thành lập Chính phủ liên hiệp dân tộc gồm Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc.

+ Triều Tiên được công nhận là một quốc gia độc lập nhưng tạm thời quân đội Liên Xô và Mĩ chia nhau kiểm soát và đóng quân ở Bắc và Nam vĩ tuyến 38.

+ Các vùng còn lại của châu Á (như Đông Nam Á, Nam Á…) vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.

* Hệ quả : những quyết định của Hội nghị đã đưa đến một trật tự thế giới được thiết lập theo khuôn khổ của Hội nghị I-an-ta được gọi là trật tự hai cực I-an-ta (đứng đầu là Mĩ và Liên Xô).

Câu 2: Những nhiệm vụ chính của Liên hợp quốc là gì ?

* Nhiệm vụ :

+ Duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

+ Phát triển mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền các dân tộc.

+ Hợp tác quốc tế về kinh tế, văn hóa, xã hội và nhân đạo.

Câu 3: Em hãy nêu lên những việc làm của Liên hợp quốc giúp nhân dân Việt Nam mà em biết ?

– Từ khi Việt Nam tham gia tổ chức Liên hợp quốc (9-1977), quan hệ Việt Nam và Liên hợp quốc ngày càng phát triển.

– Liên hợp quốc đã có nhiều việc làm thiết thực để giúp đỡ nhân dân Việt Nam trên nhiều mặt : kinh tế, giáo dục, môi trường, nhân đạo… thông qua các tổ chức của Liên hợp quốc có mặt ở Việt Nam : FAO (Tổ chức nông — lương thực), UNICEF (Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc)…

Câu 4: Hãy nêu những biểu hiện của tình trạng “chiến tranh lạnh’’ và hậu quả của nó ?

Một thời gian ngắn sau Chiến tranh thế giới thứ hai, hai cường quốc Liên Xô và Mĩ đã nhanh chóng chuyển từ đồng minh chống phát xít sang tình trạng mâu thuẫn, đối đầu nhau gay gắt. Đó là tình trạng “chiến tranh lạnh” giữa hai phe : tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa, kéo dài trên 40 năm (1945 — 1989).

– Chiến tranh lạnh là chính sách thù địch về mọi mặt của Mĩ và các nước đế quốc trong quan hệ với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa. Mĩ và các nước đế quốc ráo riết chạy đua vũ trang, tăng cường ngân sách quân sự, thành lập các khối quân sự, các căn cứ quân sự bao quanh Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ; đồng thời gây ra những cuộc chiến tranh đàn áp phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

-Chiến tranh lạnh đã gây ra những hậu quả hết sức nặng nề :

+ Thế giới luôn ở trong tình trạng căng thẳng, có lúc đứng trước nguy cơ bùng nổ chiến tranh thế giới mới.

+ Các cường quốc đã chi một khối lượng khủng về tiền, của, sức người để sản xuất vũ khí hủy diệt, xây dựng căn cứ quân sự.

+ Loài người phải chịu khó khăn do nghèo đói, ô nhiễm môi trường, bệnh tật gây ra…

Một số chuyên mục của Lịch sử 9:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 9
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi – Đáp án môn Lịch sử lớp 9
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 9

Sự hình thành trật tự thế giới mới có nhiều thay đổi sau chiến tranh thế giới lần thứ 2. Các cường quốc có tiếng nói hơn khẳng định vị trí của mình trên trường quốc tế. Do phụ thuộc nhiều vào kinh tế mà thế giới xảy ra chiến tranh lạnh, thành hai cực đối đầu Đông- Tây. Mong kiến thức trên có thể giúp các bạn học tập tốt !