Ai đã nghĩ ra các từ ngữ chất khí và khí quyển?

Từ ngừ «chất khí» cùng với các từ ngữ khác như «nhiệt kế», «điện học», «điện kế», «điện thoại» và trước hết là «khí quyển» — thuộc về các từ ngữ do những nhà bác học nghĩ ra. Henmont (1577— 1644), nhà hóa học cổ điển vừa là bác sĩ người Hà Lan, người đương thời với Galilê, đã nghĩ ra danh từ «chất khí» từ chữ Hy Lạp là «hỗn độn».

Sau khi khám phá ra không khí gồm có hai thành phần chính, trong đó một thành phần có khả năng duy trì sự cháy và cháy được, còn thành phần kia thì không có các tính chất nói trên, Henmont viết: «Chất hơi như vậy tôi gọi là chất khí, bởi vì nó hầu như không phân biệt với từ «hỗn độn» của người đời xưa» (ý nghĩa ban đầu của từ «hỗn độn» — không gian tóa sáng).

Thế nhưng từ ngữ mới này một thời gian khá lâu sau đó đã không được dùng đến và mãi cho đến 1789 mới được nhà hóa học nổi tiếng Lavoadiê tái sinh. Nó đã được truyền bá rộng rãi khi ở khắp mọi nơi người ta bắt đầu nói nhiều đến các cuộc bay của anh em Mongônphie trên các khinh khí cầu đầu tiên.

Lơmanôxov trong các tác phẩm của mình đã sử dụng đến một tên gọi khác đối với các vật thể ở dạng khí — «các chất lỏng đàn hồi». Nhân thể chúng ta cũng cần ghi nhớ rằng Lơmanôxov đã có công lao dưa vào tiếng Nga nhiều tên gọi mà ngày nay đã trở thành những danh từ khoa học thông dụng: khí quyển, khí áp kế, bơm không khí, độ nhớt, sự kết tinh, vật chất, áp kế, quang học, điện, ete, este và v.v...

Người lỗi lạc sáng lập nền khoa học tự nhiên củanước Nga đã viết về vấn đề này như sau: «Tôi buộc phải tìm những từ để gọi tên một số dụng cụ vật lý, các tác dụng và các vật thể nguyên chất, mà thoạt đầu (các từ này) mới nghe cóvẻ kỳ quặc, lạ lùng; nhưng tôi vẫn cứ tin rằng theo thời gian sử dụng, chúng sẽ trở thành những danh từ quen thuộc».

Như chúng ta đã biết, niềm hy vọng của Lơmanôxov đã hoàn toàn trở thành hiện thực.