William Pitt Trẻ – Thủ tướng trẻ nhất nước Anh

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 18/6/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh

William Pitt Trẻ là thủ tướng Anh trong thời kỳ Cách mạng Pháp và các cuộc chiến tranh của Napoleon. Ông đã góp phần định hình và củng cố văn phòng thủ tướng ở nước này.

William Pitt sinh ngày 28 tháng 5 năm 1759, là con trai của bá tước vùng Chatham (William Pitt Già) – một chính khách nổi tiếng. Pitt theo học tại Đại học Cambridge và tốt nghiệp khi mới 17 tuổi. Đầu năm 1781, ông được bầu vào nghị viện ở tuổi 21. Năm 1782, ông trở thành bộ trưởng tài chính. Những năm tiếp theo ghi dấu cuộc chiến giữa vua George III và chính trị gia cấp tiến Charles Fox, người bị nhà vua căm thù. Căng thẳng giảm dần khi Fox và thượng nghị sĩ North, trước đây vốn là người trung thành với nhà vua, cùng thành lập một chính phủ liên minh. Hai người này đã đánh bại chính phủ và vua George buộc phải chỉ định họ nắm chính phủ. Fox trở thành địch thủ chính trị lâu dài của Pitt.

Tháng 12/1783, vua George III giải tán chính phủ liên minh và chỉ định Pitt thành lập chính phủ mới. Pitt trở thành thủ tướng trẻ nhất khi nhậm chức ở tuổi 24. Ông lập tức bị đánh bại ở nghị viện nhưng từ chối từ chức. Vua George III thà thoái vị hơn bổ nhiệm lại Fox. Năm 1784 diễn ra cuộc tổng tuyển cử và nghị viện bị giải tán. Lần này Pitt đắc cử. Chính phủ của ông phục hồi tài chính công, lĩnh vực vốn trì trệ do những phí tổn từ cuộc cách mạng Mỹ và sau này là cuộc chiến với Pháp. Pitt áp dụng những loại thuế mới – bao gồm cả thuế thu nhập lần đầu tiên ở Anh, đồng thời giảm nạn buôn lậu và gian lận. Ông cũng đơn giản hóa chính sách thuế quan và thi hành thuế hải quan.

Pitt còn quan tâm đến chính sách đế quốc và chính sách đối ngoại. Đạo luật Ấn Độ 1784 tăng quyền lực của chính phủ đối với Công ty Đông Ấn và vùng lãnh thổ rộng lớn của Ấn Độ mà Công ty này kiểm soát. Tuy nhiên cuộc cách mạng Pháp mới là nỗi lo ngại lớn nhất và đến năm 1793, người Pháp tuyên chiến với Anh.

Năm 1798, một cuộc nổi dậy nổ ra ở Ireland do chịu ảnh hưởng của những tư tưởng từ Cách mạng Pháp. Pitt từ lâu đã thấy rằng việc hai nước liên minh với nhau là điều cần thiết và ban hành Đạo luật Liên minh (đạo luật này có hiệu lực vào tháng 1/1801). Tuy vậy nỗ lực của ông nhằm dỡ bỏ những hạn chế của đạo Thiên chúa tại Ireland lại bị phản đối dữ dội, và ông buộc phải từ chức năm 1801.

Ba năm sau, khi Napoleon đe dọa xâm lược Anh, nhà vua buộc phải chỉ định Pitt thành lập một chính phủ mới, và ông quay lại ghế thủ tướng vào tháng 5/1804. Nhờ vào những nỗ lực của Pitt, Anh tham gia Liên minh thứ ba chống lại Pháp (bao gồm Áo, Nga và Thụy Điển). Năm 1805 người Anh giành được chiến thắng quan trọng trước hải quân Pháp trong Trận Trafalgar. Tuy nhiên việc Liên minh sụp đổ tác động nghiêm trọng đến tình trạng sức khỏe vốn đã suy yếu của Pitt. Ông qua đời ngày 23 tháng 1 năm 1806 và được chôn cất tại Tu viện Westminster.