Louis XVI – Vị vua bị Cách mạng Pháp lật đổ

Nguồn: Historic figures, BBC (truy cập ngày 31/5/2015)

Biên dịch & Hiệu đính: Phạm Hồng Anh                                        

Triều đại của vua Louis XVI bị lật đổ trong cuộc Cách mạng Pháp. Ông bị chém đầu vào năm 1793.

Louis sinh ngày 23 tháng 8 năm 1754 tại Versailles. Năm 1770, ông kết hôn với Marie Antoinette, con gái của vua và hoàng hậu Áo. Đây là cuộc hôn nhân chính trị nhằm củng cố vững chắc liên minh Pháp – Áo. Năm 1774, Louis kế vị ông nội là Vua Louis XV để lên ngôi hoàng đế Pháp.

Ban đầu Louis khuyến khích những nỗ lực của các bộ trưởng Jacques Turgot và sau đó là Jacques Necker nhằm cải thiện tình trạng tài chính của nước Pháp. Việc Pháp đứng về phía các thuộc địa trong cuộc Cách mạng Mỹ đã đẩy nước này đến bờ vực phá sản. Trong khi đó, triều đình ngày càng mất uy tín vì những cáo buộc về sự xa hoa phù phiếm, chi tiêu hoang phí và các hành vi bê bối của hoàng hậu Marie Antoinette.

Năm 1789, để đẩy lùi cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng, Louis quyết định triệu tập ‘Hội nghị quốc dân’ (estates-general: một hình thức giống như nghị viện, nhưng không có thực quyền) nhằm tìm cách tăng thuế. Đây là lần đầu tiên Hội nghị được tổ chức kể từ năm 1614. Tuy vậy vua Louis không cho phép cả ba tầng lớp họp mặt cùng lúc (tầng lớp thứ nhất – giới tăng lữ, tầng lớp thứ hai – giới quý tộc và tầng lớp thứ ba – giới bình dân). Điều này khiến Tầng lớp thứ ba tức giận và đơn phương tuyên bố họ là quốc hội, chỉ mình họ mới có quyền đại diện cho dân tộc.

Những tin đồn rằng nhà vua có ý định đàn áp quốc hội đã kích động quần chúng phá ngục Bastille – vốn là một biểu tượng cho quyền lực áp chế của hoàng gia – vào ngày 14 tháng 7 năm 1789. Đến tháng 10, Louis cùng hoàng tộc bị buộc phải rời cung điện Versailles để quay lại Paris. Tháng 6/1791, họ cố gắng trốn thoát và đây bị coi là bằng chứng cho âm mưu phản quốc của Louis khi thông đồng với ngoại bang. Ông bị ép phải chấp thuận một bản hiến pháp mới quy định thành lập nên chế độ quân chủ lập hiến.

Tuy nhiên, trong bối cảnh Pháp bại trận trước Áo và Phổ, lãnh đạo chính quyền cách mạng càng trở nên cấp tiến. Tháng 9/1792, Quốc hội mới (la convention nationale) bãi bỏ chế độ quân chủ và tuyên bố thành lập nền cộng hòa Pháp. Louis bị kết tội phản quốc và bị xử chém vào ngày 21 tháng 1 năm 1793. Marie Antoinette cũng bị xử tử chín tháng sau đó.