Vấn đề lập quốc của Palestine

Hôm 23/9/2012, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đã chính thức đệ trình đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc lên Tổng thư kí Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon với mong muốn trở thành thành viên thứ 194 của Liên Hợp Quốc. Xung quanh vấn đề gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine, cuộc chiến ngoại giao giữa hai nước Palestine – Israel và vai trò của Mỹ trong cuộc chiến này luôn là tiêu điểm thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế.

Những dấu mốc chính trong xung đột Palestine-Israel

1. Sau chiến tranh Thế giới thứ nhất, Palestine đặt dưới quyền ủy trị của Anh. Năm 1917, với Tuyên bố Balfour, Anh bắt đầu kế hoạch đưa người Do Thái về Palestine. Vấn đề Palestine được đưa ra Liên Hợp Quốc tháng 4/1947.

2. Dấu mốc quan trọng đến với Palestine khi ngày 29/11/1947, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua Nghị quyết 181 chấm dứt sự bảo hộ của Anh đối với Palestine, chia Palestine thành 2 quốc gia, nhưng duy trì liên minh kinh tế giữa hai nước.

3. Ngày 15/5/1948, Nhà nước Israel tuyên bố thành lập. Một số nước Arab đã bác bỏ Nghị quyết chia cắt 181 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc và tuyên bố chiến tranh chống Israel.

4. Sau đó, qua 4 cuộc chiến tranh (1948 – 1949, 1956, 1967 và 1973), Israel chiếm đóng toàn bộ phần đất chia cho Nhà nước Palestine theo Nghị quyết 181, Đông Jerusalem, cao nguyên Golan của Syria, Nam Lebanon và bán đảo Sinai của Ai Cập.

Vùng đất Palestine (xanh) và Israel (trắng) qua các thời kỳ (ảnh: thenowherelandcatalogue)

5- Nhằm giải quyết vấn đề chiếm đóng của Israel, Nghị quyết 242 tháng 11/1967 và nghị quyết 338 tháng 10/1973 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã được ban hành. Theo đó, Israel rút quân ra khỏi các lãnh thổ bị chiếm, chấm dứt tình trạng chiến tranh ở Trung Đông, bảo đảm sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ của tất cả các quốc gia khu vực, giải quyết vấn đề người tỵ nạn. Tuy nhiên, hai Nghị quyết này chưa đầy đủ vì không đề cập đến quyền tự quyết của nhân dân Palestine.

6- Năm 1975, tại khóa họp 30 của Liên Hợp Quốc, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã mời Tổ chức Giải phóng Palestine tham gia Liên Hợp Quốc với tư cách quan sát viên. Đến ngày 15/11/1988, Nhà nước Palestine được tuyên bố thành lập nhưng chưa được Liên Hợp Quốc công nhận.

7- Ngày 13/9/1993, Thủ tướng Israel Yizhak Rabin và Chủ tịch Tổ chức Giải phóng Palestine Yasser Arafat đã ký kết Hiệp định hòa bình Oslo trước sự chứng kiến của tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton. Tinh thần của hiệp định là, phía Tổ chức Giải phóng Palestine “thừa nhận quyền sống của Israel trong hòa bình và an ninh…, từ bỏ việc sử dụng công cụ khủng bố cùng các hình thức bạo động khác…”. Ngược lại, phía Israel “quyết định công nhận Tổ chức Giải phóng Palestine như là đại diện của nhân dân Palestine và bắt đầu thương thuyết với Tổ chức Giải phóng Palestine trong khuôn khổ tiến trình hòa bình Trung Đông”.

8- Hiệp định Oslo khởi đầu cho cả một quá trình gọi là “tiến trình hòa bình Trung Đông” tiếp nối bởi các hiệp định Oslo 2 – tháng 9/1995, Wye River – tháng 10/1998…  Theo đó, Chính quyền Palestine được trao quyền kiểm soát về cả các vấn đề liên quan tới an ninh và dân sự tại các khu vực đô thị Palestine và chỉ được quyền quản lý dân sự tại các khu vực nông thôn Palestine. Các lãnh thổ còn lại gồm cả các khu định cư Israel, vùng Thung lũng Jordan, và những con đường nối giữa các cộng đồng Palestine, vẫn nằm hoàn toàn dưới quyền kiểm soát của Israel.  Tuy nhiên, Đông Jerusalem không được đề cập trong Hiệp định.

9- Năm 1994, Chính quyền quốc gia Palestine được thành lập theo thỏa thuận Oslo, như một cơ cấu tạm thời trong đó các cuộc đàm phán về vị thế cuối cùng giữa hai bên dự định sẽ diễn ra nhưng chưa từng có trong thực tế.

10- Ngày 11/11/2004, Chủ tịch Yasser Arafat qua đời. Ngày 9/1/2005, ông Mahmoud Abbas được bầu làm người đứng đầu Tổ chức Giải phóng Palestine và Chính quyền dân tộc Palestine thay thế cho Chủ tịch Arafat, mở ra thời kỳ mới cho tiến trình hòa bình tại nước này.

11- Ngày 25/01/2006, bầu cử Hội đồng lập pháp Chính quyền Palestine với thắng lợi bất ngờ của Phong trào Hồi giáo Hamas (76/132 ghế), Fatah chỉ chiếm được 46 ghế. Mỹ, phương Tây và Israel sau đó gây sức ép đòi Hamas từ bỏ đấu tranh vũ trang, công nhận Nhà nước Do Thái và tôn trọng các thỏa thuận và Hiệp định đã ký với Israel; tuy nhiên, Hamas vẫn giữ lập trường cứng rắn.

12- Thành phần chính phủ mới của Palestine do Thủ tướng Ismail Hanyieh lãnh đạo chủ yếu là người của Hamas. Phong trào Fatah – lực lượng nòng cốt trong Tổ chức Giải phóng Palestine đã phản đối và không hợp tác với Chính phủ của Hamas. Hiện tại mâu thuẫn giữa Hamas và Fatah đang rất gay gắt và là cản trở lớn trong việc tiến tới đàm phán với Israel. Ngày 1/10/2006, bạo lực nổ ra giữa Hamas và Fatah xung quanh thành lập một chính phủ thống nhất. Đây là cuộc xung đột nội bộ tồi tệ nhất trong vòng 1 thập kỷ trước đó, làm gia tăng lo ngại về một cuộc nội chiến tại Palestine.

13- Bên cạnh nỗi lo nội chiến kéo dài, các cuộc đàm phán, thương lượng của Palestine với Israel liên tục lâm vào bế tắc. Các cuộc đàm phán trực tiếp giữa hai bên nhằm hướng đến hai nhà nước song song tồn tại đã được nối lại ngày 2/9/2010, tuy nhiên cũng nhanh chóng rơi vào bế tắc sau khi lệnh ngừng xây dựng khu định cư trong thời hạn 10 tháng của Israel hết hiệu lực ngày 26/9/2010, và Israel đã không tiếp tục gia hạn thêm, bất chấp sức ép từ Mỹ cũng như tuyên bố cứng rắn của Palestine rằng, sẽ không ngồi vào bàn đàm phán chừng nào Israel còn tiếp tục hoạt động xây dựng khu định cư.

14- Trước tình hình đó, Palestine buộc phải thay đổi chiến lược của mình, chọn giải pháp đơn phương tìm kiếm sự ủng hộ của công đồng quốc tế để trở thành thành viên chính thức của Liên Hợp Quốc. Ngày 23/9/2011, tại trụ sở Liên Hợp Quốc, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas chính thức trình lên Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon lá đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc với quy chế quốc gia thành viên đầy đủ dành cho Palestine. Tuy nhiên, nguyện vọng này đã không thành hiện thực khi bị Mỹ gây sức ép, dọa dùng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

15- Ngày 31/10/2011, với 107 phiếu ủng hộ, 14 phiếu chống và 52 phiếu trắng, Palestine đã chính thức trở thành thành viên đầy đủ của UNESCO, nâng tổng số thành viên của tổ chức này lên 195 nước.

16- Ngày 29/11/2012, với 138 phiếu thuận, 9 phiếu chống và 41 phiếu trắng, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu thông qua việc nâng cấp quy chế cho Palestine từ một thực thể quan sát thành một “nhà nước quan sát viên – phi thành viên”.

Mỹ sa vào thế lưỡng nan

Ngày 21/9, phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Tổng thống Mỹ Obama tuyên bố: “Một năm trước, tôi từng kêu gọi thành lập quốc gia Palestine độc lập. Hiện nay, tôi vẫn cho rằng người dân Palestine cần có quốc gia của riêng mình. Tuy nhiên, quốc gia này phải được xây dựng trên nền tảng đàm phán hòa bình với Israel”.

Tổng thống Obama kêu gọi hai nước Palestine và Israel đàm phán hòa bình xung quanh các vấn đề cốt lõi như biên giới, an ninh, dân tị nạn, vị trí thành phố Jerusalem,… để đạt được “hòa bình thực sự”. Ông nhấn mạnh: Mỹ không ủng hộ Palestine đơn phương đệ đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc và sẽ sử dụng quyền phủ quyết khi cần thiết.

Gần đây, dư luận trong nước Mỹ cảm thấy rất lo lắng trước tình thế lưỡng nan mà Mỹ phải đối mặt trong vấn đề Palestine và Israel. Rất rõ ràng, do quan hệ đồng minh Mỹ – Israel, sức mạnh của các đoàn thể dòng Do thái trong nước Mỹ và cuộc tổng tuyển cử Tổng thống vào năm 2012, chính phủ Obama không có sự lựa chọn nào khác ngoài ủng hộ Israel. Trong khi đó, phủ quyết đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine tại Hội đồng Bảo an lại khiến hình ảnh Mỹ trong thế giới Ả rập trở nên tồi tệ hơn.

Ngày 19/9, tờ New York Times nhận định, Israel đang lâm vào tình thế nguy hiểm chưa từng có khi các trụ cột an ninh lần lượt sụp đổ, còn chính phủ Mỹ trở thành “con tin” trong chính sách không mấy sáng suốt của quốc gia này.

Đối với chính phủ Obama, phủ quyết đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine tại Hội đồng Bảo an rõ ràng là quyết định… đau đớn. Ngay trong ngày nhận chức Tổng thống Mỹ vào năm 2009, Obama đã gửi điện đến Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas bảy tỏ quyết tâm khởi động lại tiến trình hòa bình Trung Đông. Tháng 9/2010, vòng đàm phán trực tiếp giữa Palestine và Israel khởi động lại tại Washington. Tuy nhiên, đàm phán mới diễn ra được mấy tháng đã lâm vào bế tắc.

Hiện nay, quan hệ Palestine và Israel ngày một xấu đi; đối với Obama mà nói, tham vọng xây dựng hòa bình Trung Đông như một di sản ngoại giao trong nhiệm kì của mình đang dần dần kết thúc.

Palestine tại Hội đồng Bảo an: 9 phiếu là chưa đủ

Trước quyết tâm gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine, nhiều quốc gia – bao gồm cả các quốc gia thành viên Hội đồng Bảo an – đã lên tiếng ủng hộ Palestine gia nhập Liên Hợp Quốc.

Ngày 20/9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi tuyên bố: “Trung Quốc hiểu, tôn trọng và ủng hộ việc Palestine đưa vấn đề xây dựng nhà nước Palestine độc lập lên Liên Hợp Quốc”. Ông Hồng Lỗi nhấn mạnh: “Trung Quốc nhất quán ủng hộ Palestine và người dân Ả rập ra sức thực hiện sự nghiệp chính đáng là khôi phục quyền hợp pháp của dân tộc, cho rằng xây dựng nhà nước độc lập là quyền lợi chính đáng không thể tước đoạt của Palestine, là nền tảng và tiền đề để hai nước Palestine và Israel chung sống hòa bình, có lợi cho an ninh lâu dài tại khu vực Trung Đông”.

Nga luôn kiên trì ủng hộ Palestine gia nhập Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, Nga nhấn mạnh vòng đàm phán bốn bên tại Trung Đông là không thể thay thế, đàm phán Palestine và Israel là con đường cơ bản để giải quyết vấn đề.

Trong khi đó, ngày 21/9, phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đề xuất trao cho cho Palestine địa vị “quốc gia phi thành viên”, hơn nữa kêu gọi Palestine và Israel nhanh chóng đạt được thỏa thuận mang tính quyết định trong vòng một năm. Đề nghị của Pháp được nhận định là “con đường trung gian”, có lợi cho việc điều chỉnh lập trường trong nội bộ Liên minh Châu Âu (EU) về vấn đề Palestine và Israel.

Có thông tin cho biết, Anh cũng ủng hộ lập trường giống như Pháp.

Ngày 21/9, Tổng thống Nam Phi Zuma tuyên bố: “Nam Phi hoàn toàn ủng hộ Palestine trở thành thành viên của Liên Hợp Quốc”; đồng thời nhấn mạnh: “Hành động này có lợi cho thực hiện hòa bình vĩnh viễn tại Trung Đông”. Ông đồng thời kêu gọi các quốc gia thành viên xem xét việc gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine.

Hiện nay, trong số 15 thành viên của Hội đồng Bảo an, ngoài Trung Quốc và Nam Phi thì Ấn Độ, Brazil, Nga và Lebanon cũng lần lượt tuyên bố ủng bộ Palestine. Phía Palestine cho biết, họ đã tranh thủ được sự ủng hộ của ít nhất 6 thành viên trong Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

Tuy nhiên, con số này so với 9 phiếu để thông qua còn một khoảng cách. Hơn nữa, cho dù Palestine có được 9 phiếu ủng hộ thì chỉ cần một trong số 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an (P5) sử dụng quyền phủ quyết thì đơn xin gia nhập cũng bị từ chối.

Phương án cho “trường hợp xấu nhất”

Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố: “Việc Palestine xin gia nhập Liên Hợp Quốc sẽ thất bại”.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Israel Lieberman cho biết: “Hành động đệ đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine buộc Israel quyết định không chuyển giao thuế hải quan gần 1 tỉ USD thu hằng năm cho Palestine”.

Được biết, 1 tỉ USD tương đương với 2/3 dự toán năm của chính phủ chuyển tiếp Palestine. Nếu khoản tiền này bị Israel phong tỏa thì tiền lương của khoảng 160.000 công nhân viên chức Palestine sẽ “bốc hơi”.

Ngoài ra, chính phủ Israel còn hối hả đốc thúc công tác “chuẩn bị cho trường hợp xấu nhất”. Tờ Haaretz của Israel đưa tin, Israel chuẩn bị đưa ra Luật Khẩn cấp để ứng phó với tình huống này; đồng thời, tăng cường một lượng lớn quân đội tại khu Bờ Tây để ngăn chặn người dân Palestine tổ chức biểu tình quy mô lớn.

Do Mỹ – quốc gia có quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tuyên bố phản đối một cách rõ ràng; đơn xin gia nhập Liên Hợp Quốc của Palestine có thể không được thông qua. Chuẩn bị cho tình huống đó, Palestine cũng đang tính đến phương án thứ hai – thông qua biểu quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, đưa địa vị của Palestine hiện nay tại Liên Hợp Quốc từ “quan sát viên” lên “quốc gia quan sát”. Biểu quyết này chỉ cần đa số Đại hội đồng thông qua, bất cứ quốc gia nào cũng không có quyền phủ quyết.

Sáng Nguyễn

Pháp vẫn dè dặt trong vấn đề lập quốc của Palestine

Ngày 8/06 là lần đầu tiên tân Tổng thống Francois Hollande của Pháp gặp gỡ Tổng thống Mahmoud Abbas của Palestine. Mục đích của Tt Abbas trong chuyến viếng thăm thủ đô Paris là để yêu cầu nước Pháp công nhận Palestine là một quốc gia chính thức có các đường biên giới từ năm 1967. Tt Pháp tỏ ra dè dặt nhưng cũng cho biết “nước Pháp sẽ làm tất cả để tạo điều kiện thuận lợi cho việc công nhận quốc gia Palestine”. Trong thời kỳ tranh cử Tổng thống, ông Hollande cũng đả tỏ ý hỗ trợ việc công nhận Palestine với LHQ, nhưng bây giờ lại cho rằng nước Pháp cần phải thảo luận, thương lượng với Do Thái trước đã, và một tuyên bố đơn phương từ phía Palestine không phải là điều nên làm (trước đây cựu Tt Sarkozy cũng cùng quan điểm với ông Hollande). Tuy nhiên ông Hollande cũng nhận lời mời của Tt Abbas, mặc dù không đưa ra ngày tháng cụ thể nhưng hứa sẽ sẵn sàng đến viếng thăm Palestine và Do Thái.

Tt Abbas thất vọng tuyên bố: “Chúng tôi sẽ kêu nài trực tiếp với LHQ nếu những yêu cầu của chúng tôi không được các quốc gia hưởng ứng. Chỉ cần cộng đồng quốc tế công nhận Palestine là một quốc gia có chủ quyền, chúng tôi sẽ sẵn sàng nhượng bộ, không cần xin trở thành là một thành viên của LHQ cũng được. Chúng tôi sẽ xin tại Đại hội đồng LHQ hãy công nhận Palestine là một quốc gia không là thành viên của LHQ, như trường hợp của toà thánh Vatican”.

Bích Vân

 Sau bao nỗ lực, Palestine đã trở thành nhà nước quan sát viên phi thành viên của Liên Hợp Quốc – một thành công ngoại giao lịch sử

Ngày 29/11 vừa qua, với 138 phiếu thuận, 9 phiếu chống và 41 phiếu trắng trên tổng số 193 quốc gia thành viên, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu thông qua việc nâng cấp quy chế cho Palestine từ một thực thể quan sát thành một “nhà nước quan sát viên phi thành viên”. Đây được coi là một thành công ngoại giao mang tính lịch sử, là bước đi quan trọng trên con đường tìm kiếm độc lập của Nhà nước Palestine, đáp ứng lòng mong mỏi bấy lâu của người dân nước này. Nhưng cũng từ dấu mốc này, nhiều khó khăn và thách thức đang tiếp tục được đặt ra với chính phủ và người dân Palestine, để có thể đi đến cái đích cuối cùng là một Nhà nước độc lập được quốc tế công nhận.

Cùng nhìn lại con đường tìm kiếm độc lập chông gai của Palestine, cũng như những khó khăn đang chờ đợi quốc gia Trung Đông này thời gian tới:

‘Giấy khai sinh’ cho nhà nước Palestine

Sau khi Palestine trở thành “nhà nước quan sát viên phi thành viên” của Liên Hợp Quốc. Lá cờ của nước này đã nhanh chóng được đặt trong phòng của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Tại thành phố Ramallah ở khu Bờ Tây, hàng trăm đám đông đã đổ ra đường phố hò reo chiến thắng. Kết quả này được nhà lãnh đạo Palestine Mahmoud Abbas mô tả như Liên Hợp Quốc đã cấp “giấy khai sinh” cho Nhà nước Palestine.

Với việc nâng vị thế lần này, Palestine giờ đây có thể tiếp cận các cơ quan quốc tế như Tòa án Hình sự Quốc tế – nơi xét xử những người mang tội danh diệt chủng, tội ác chiến tranh và những vi phạm nhân quyền khác. Palestine cũng có thể tham gia vào các tổ chức khác của Liên Hợp Quốc như UNICEF, UNESCO.

Cộng đồng quốc tế ngay lập tức đã lên tiếng hoan nghênh kết quả bỏ phiếu. Phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu cho rằng, việc nâng cấp quy chế cho Palestine tại Liên Hợp Quốc sẽ góp phần thúc đẩy tiến trình đàm phán hòa bình giữa Palestine và Israel. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon kêu gọi Palestine và Israel cùng nỗ lực xây dựng một nền hòa bình chung.

Sự phản đối của Mỹ và Israel

Tuy nhiên, bất chấp sự đồng thuận của cộng đồng quốc tế, Mỹ và Israel vẫn chỉ trích kết quả bỏ phiếu này. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton coi cuộc bỏ phiếu này là một hành động “không thích hợp và phản tác dụng” có thể gây trở ngại cho con đường tiến tới hòa bình. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng đã lên tiếng phản đối và cho rằng, những nỗ lực của Palestine tại Liên Hợp Quốc sẽ không giúp thúc đẩy hình thành nhà nước Palestine trong tương lai. Ông này nói: “Quyết định tại Liên Hợp Quốc thực tế sẽ không thay đổi được gì… Israel luôn mong muốn hòa bình. Tuy nhiên một nhà nước Palestine sẽ không được thành lập nếu không có sự công nhận Israel là một nhà nước của người Do Thái”.

Và trong một động thái phản ứng mạnh mẽ, Thủ tướng Israel Netanyahu ngày 2/12 tuyên bố, chính phủ nước này bác bỏ việc chính quyền dân tộc Palestine được nâng cấp quy chế lên nhà nước quan sát viên phi thành viên tại Liên Hợp Quốc. Ông Netanyahu cũng tuyên bố các động thái dự kiến của chính phủ Israel nhằm đáp trả quyết định này. Theo đó, Israel vẫn sẽ tiếp tục xây dựng các khu định cư tại Jerusalem và các khu vực khác mà nước này cho là nằm trên bản đồ các lợi ích chiến lược của mình. Trước đó, cũng để đáp trả những thắng lợi ngoại giao của Palestine, Bộ trưởng Tài chính Israel cho biết, nước này sẽ tạm hoãn việc chuyển các khoản tiền thuế họ thu được cho giới chức Palestine trong tháng này.

Những chông gai đang đợi Palestine

Dư luận thế giới sau cuộc bỏ phiếu nâng cấp quy chế quan trọng này đã khẳng định, đây là một bước đi quan trọng để tiến tới giải pháp hai nhà nước với Israel, cũng như đem lại cho Palestine nhiều quyền lợi trong quá trình đàm phán với Israel thời gian tới. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi là vô vàn khó khăn vẫn đang tiếp tục chờ đợi người dân và chính quyền Palestine, để có thể đi đến cái đích cuối cùng.

Đúng như Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đã phải thừa nhận, sau thắng lợi ngoại giao tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, người Palestine còn rất nhiều thách thức ở phía trước.

Phát biểu trước hàng nghìn người dân tại Bờ Tây, Tổng thống Palestine Abbas nhấn mạnh, chính quyền Palestine có rất nhiều nhiệm vụ phía trước, đầu tiên và quan trọng nhất là phục hồi sự thống nhất quốc gia và tiến hành hòa giải dân tộc.

Tổng thống Abbas cho rằng, sau khi được Liên Hợp Quốc trao quy chế Nhà nước quan sát viên phi thành viên, Palestine cần chấm dứt chia rẽ nội bộ, tiến tới thành lập chính phủ điều hành chung cho tất cả các vùng lãnh thổ của người Palestine, chấm dứt tình trạng Phong trào Fatah điều hành ở Bờ Tây và Hamas nắm quyền ở dải Gaza như hiện nay. Có lẽ đây chính là những thách thức lớn nhất mà Palestine phải đối diện lúc này. Bởi hơn lúc nào hết, chỉ có đoàn kết nội bộ mới có thể ứng phó được với bên ngoài. Cụ thể, đó là vấn đề nan giản đến nay vẫn chưa có đáp án, là việc tìm một kế hoạch hòa bình toàn diện và có thể chấp nhận được, hướng đến giải quyết cuộc tranh chấp mang tính cốt lõi giữa Palestine với Israel.

Những vấn đề cốt lõi được chỉ ra bao gồm, đường biên giới chính thức của nhà nước Palestine tương lai, quy chế của Jerusalem và quyền trở về của những người tỵ nạn Palestine. Những vấn đề quan trọng khác là việc Israel tiếp tục chiếm đóng các vùng đất của Palestine, việc cộng đồng quốc tế cộng đồng quốc tế công nhận nhà nước Palestine và việc thế giới Arab công nhận quyền tồn tại của Israel.

Cũng cần phải chỉ ra những hạn chế khác mà Palestine vẫn phải đối diện tại các diễn đàn quốc tế. Bởi trên thực tế, việc công nhận là nhà nước quan sát viên phi thành viên chỉ mang tính biểu tượng, không cấp thêm được nhiều quyền lực mới cho Palestine. Ví dụ như, Palestine vẫn không được quyền đề xuất bất cứ dự thảo nghị quyết nào lên Đại hội đồng, mà phải nhờ một quốc gia thành viên hoặc một nhóm các quốc gia tại Đại hội đồng đề xuất một dự thảo nghị quyết. Hay như với Tòa án Hình sự quốc tế, để có thể đưa các vụ việc ra cơ quan này, Palestine phải chuẩn bị hồ sơ xin gia nhập theo Hiệp ước Rome. Sau đó, hồ sơ này phải đệ trình lên Tổng thư ký Liên Hợp Quốc và dù vậy, văn phòng Tổng thư ký vẫn phải xin ý kiến Tòa án Hình sự quốc tế, rằng Palestine có được coi là một quốc gia hay không.

Kết quả bỏ phiếu ngày 29/11 vừa qua là một lợi thế cho Palestine, tuy nhiên vẫn còn một vài nhân tố khác sẽ được tính tới như việc kiểm soát lãnh thổ. Có lẽ vì vậy mà trong lo lắng, Israel vẫn bác khả năng Palestine có thể đưa vụ việc giữa hai bên ra Toà án Hình sự quốc tế. Từ những phân tích này có thể thấy, mục tiêu tiến tới giải pháp 2 nhà nước giữa Palestine và Israel vì thế vẫn còn vô cùng gian nan và gập ghềnh. Bởi bước chuyển năm ngoái khi Palestine tìm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế không hề được Israel và Mỹ công nhận. Israel cũng đã một mực khẳng định rằng, nước này chỉ chấp nhận đàm phán song phương với Palestine. Thế nhưng, những mâu thuẫn, bất đồng hay sự nghi kỵ lẫn nhau luôn tồn tại là những rào cản rất khó gỡ, khiến hai bên khó lòng nhượng bộ nhau trên bàn đàm phán. Còn Mỹ – đồng minh của Israel chắc chắn cũng vẫn đứng về phía nước này trong vấn đề Palestine. Giới phân tích dự đoán, sau cuộc bỏ phiếu nâng cấp quy chế vừa qua, có thể các cuộc đàm phán sẽ được nối lại theo một hình thức nào đó. Nhưng hiệu quả và những dấu hiệu tích cực cho mối quan hệ Israel – Palestine hay an ninh, hòa bình cho toàn khu vực Trung Đông thì không ai dám khẳng định./.

Phương Hoa/VOV1