Thực trạng của tham nhũng ở nước ta

- Từ trước đến nay Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng phòng, chống tham nhũng. Ngay từ năm 1945 sau khi dành được chính quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chăm lo giáo dục cán bộ, đảng viên nâng cao đạo đức cách mạng, thực hành "cần kiệm, liêm chính". Người đã chỉ rõ : Tham ô lãng phí, quan liêu là giặc "nội xâm". Trong thời kỳ xây dựng XNXH ở miền Bắc. Đảng ta đã tiến hành cuộc vận động "3 xây, 3 chống". Bước vào công cuộc đổi mới, Đại hội Đảng VI của Đảng đã yêu cầu tiến hành cuộc vận động làm trong sạch và nâng cao hiệu lực quản lý của cán bộ bộ máy nhà nước, đẩy lùi và xoá bỏ các hiện tượng tiêu cực, làm lành manh hoá các quan hệ xã hội. Bộ chính trị đã có Nghị quyết số: 04/NQ/TW (12-9-1987) để chỉ đạo cuộc vận động này. Sau đó Ban bí thư đã có chỉ thị số: 64-CT và Hội đồng Bộ trưởng có quyết định số: 240/HĐBT (26-6-1990) về đấu tranh chống tham nhũng: Đại hội VIII trong Văn kiện Đại hội ghi rõ nội dung của nhiệm vụ đấu tranh chống tham nhũng. Tháng 2-1998, Uỷ ban thường vụ quốc hội đã thông qua Pháp lệnh chống tham nhũng. Tháng 2-1999 Hội nghị TW 6 (lần 2) khoá VIII đã đề ra nghị quyết về xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Đại hội Đảng IX (tháng 4-2001) đã quyết định thực hiện nghị quyết về xây dựng Đảng, nhất là Nghị quyết TW 6 (lần 2) khoá VIII, tập trung làm tốt công tác giáo dục chính trị, rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng. Tháng11-2001 Hội nghị trung ương lần thứ 4 (khoá IX) đã ra kết luận số: 04/KL-TW về tiếp tục thực hiện cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn đẩy lùi tệ nạn tham nhũng, lãng phí. Kết luận của Trung ương đã xác định chống tham nhũng lãng phí là nhiệm vụ trước mắt, đồng thời cần nhận rõ đây là cuộc đấu tranh khó khăn, quyết liệt lâu dài, gắn liền với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

- Trong quá trình thực hiện chủ trương chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước, các tổ chức, chính quyền đoàn thể TW - địa phương đã bền bỉ, tích cực đấu tranh và đạt được một số kết quả như: Đã phát hiện và xử lý được nhiệm vụ tham nhũng, trừng trị nghiêm khắc những kẻ đục khoét tài sản của Nhà nước, tập thể và của dân; thu hồi lại cho nhà nước và trả lại cho dân một giá trị tài sản rất lớn, đã xây dựng và hoàn thiện nhiều cơ chế chính sách quản lý có tác dụng hạn chế một phần tệ quan liêu, cửa quyền, tham nhũng. Những việc đó đã góp phần vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng Đảng và kiện toàn bộ máy Nhà nước, đảm bảo an ninh chính trị xã hội đất nước. Mặc dù có những cố gắng quyết tâm nhưng cuộc đấu tranh chống tham nhũng ở nước ta đạt kết quả còn thấp, hiệu quả rất hạn chế. Có nhiều lĩnh vực và thậm chí ngày càng nghiêm trọng hơn trước. Tham nhũng xảy ra rộng khắp trong bộ máy nhà nước, ở hầu hết các ngành các cấp từ trên xuống dưới với quy mô ngày càng lớn, thủ đoạn ngày càng tinh vi xảo quyệt hơn. Đã có nhiều doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân thua lỗ, phá sản vì tệ nạn tham nhũng. Tệ nạn tham ô, ăn cắp của công, cố ý làm trái vì động cơ vụ lợi cá nhân, báo cáo sai sự thật để thanh quyết toán khống, bòn rút công quỹ trong các lĩnh vực để làm giàu bất chính, lạm dụng chức quyền để nhũng nhiễu… đã lan rộng khắp các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, giáo dục, y tế, thương binh xã hội. Tham nhũng đã xâm nhập ngay vào các cơ quan bảo vệ, pháp luật, là những công cụ chủ yếu trong đấu tranh chống tham nhũng và giữ gìn an ninh trật tự, xã hội.

- Một câu hỏi được đặt ra: Vì sao tham nhũng lại diễn ra phổ biến và nghiêm trọng như vậy? Mặc dù Đảng và Nhà nước ta ban hành nhiều chỉ thị, Nghị quyết, đã tiến hành nhiều cuộc vận động lớn, đã chỉ đạo xử lý nhiều vụ rất nghiêm khắc, mặc dù bị cả xã hội lên án, ai ai cũng căm ghét phẫn nộ, nhưng tệ nạn tham nhũng chưa bị đẩy lùi, ngăn chặn, thậm chí còn phát triển hơn, nghiêm trọng hơn.

- Trước câu hỏi này đặt ra rất nhiều vấn đề như cơ chế chính sách chưa hoàn thiện, còn sơ hở, về đời sống khó khăn, lương thấp, có người cho rằng vì phẩm chất đạo đức suy thoái, công tác giáo dục đào tạo cán bộ đảng viên kém, người thì cho rằng các nhà lãnh đạo không gương mẫu, chưa chống đều khắp từ trên xuống dưới, công tác điều tra còn bị coi nhẹ, kém hiệu quả, việc xử lý các vụ tham nhũng chưa nghiệm… Theo báo cáo của Chính phủ tại kỳ họp thứ 10 khoá IX đã phát hiện và xử lý trên 500 vụ tham nhũng với tổng số tài sản thiệt hại trên 1,2 tỷ đồng và 34 triệu USD. Đặc biệt năm 1996 ta đã phát hiện 10 vụ tham nhũng lớn trên 100 tỷ đồng/vụ. Theo báo cáo của Chánh án Toà án Nhân dân tối cao trước Quốc hội, từ năm 1992 - 1997 toà án xét xử 3621 vụ tham nhũng với 6315 bị cáo, trong đó có 64,5% số bị cáo bị tù, 10 tên bị tuyên phạt tử hình. Và đến nay vẫn liên tiếp xảy ra các vụ án lớn nghiêm trọng gây thiệt hại lớn đến tiền của của Nhà nước và nhân dân, gây mất ổn định về kinh tế xã hội. Tiêu biểu như việc phát hiện thu hồi về cho Nhà nước hàng nghìn tỉ đồng, hàng chục ngàn héc ta đất, cùng nhiều tài sản có giá trị khác, xử lý hàng chục nghìn cán bộ sai phạm, công chức sai phạm như EPCO - Minh Phụng; Tân Trường Sanh; Nhà máy dệt Nam Định. Gần đây tiếp tục làm rõ các vụ án lớn như: Công ty thương mại Đồng Tháp; Công ty lương thực an Giang; Công ty dược xuất nhập khẩu Cà Mau, vụ Năm Cam… cũng đã có tác dụng phòng ngừa, răn đe giáo dục mọi người trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng.