Thể lệch bội

Thể một nhiễm: Là tại một cặp nhiễm sắc thể tương đồng chỉ có 1 NST. Ví dụ, ở loài ong mật có 2n = 32. Trong tế bào xoma có 16 cặp NST tương đồng. Cá thể có 1 trong số 16 cặp đó mà tại đó chỉ có 1 NST (2n-1 = 31) là thể 1 nhiễm.

Đột biến thể 1 nhiễm ở người: biểu hiện hội chứng Tơcno (chỉ có 1 NST X)

Thể ba nhiễm: Là tại một cặp nhiễm sắc thể tương đồng có tới 3 nhiễm sắc thể. Ví dụ có tới vài chục dạng đột biến 3 nhiễm ở loài cà độc dược (2n = 24) thành (2n+1) = 25.

Đột biến thể ba nhiễm ở người: biểu hiện hội chứng Down (3 NST 21), hội chứng Claiphento ( XXY), hội chứng 3X.

Thể khuyết nhiễm: Tại 1 cặp NST nào đó mất hẳn cả 2 NST. Ví dụ ruồi giấm bị đột biến dạng này có 2n =6.

Thể đa nhiễm: Tại 1 cặp NST tương đồng nào đó có nhiều hơn 3 NST.Thường hay gặp thể 4 nhiễm. Ví dụ ở loài người có dạng đột biến cặp NST giới tính XXXY.

Nguyên nhân có thể là tác nhân vật lí, hóa học, sinh học, rối loạn sinh lí sinh hóa nội bào làm cản trở sự phân li của một hay một số cặp NST là nguyên nhân hình thành lệch bội. Sự rối loạn phân li NST có thể xảy ra trong: nguyên phân hoặc giảm phân. Trong thực tế ít dùng dạng đột biến này vì chúng hay gây chết và nhìn chung có hại.

Các dạng đột biến này được hình thành do trong qua trình phân bào giảm nhiễm,thoi phân bào không hình thành tại 1 hay 1 số cặp NST dẫn đến hình thành các loại giao tử thừa thiếu 1 NST.Trong quá trình thụ tinh sẽ phát sinh lệch bội.

(n) + (n-1) = (2n -1) thể 1 nhiễm

(n) + (n+1) = (2n +1) thể 3 nhiễm

(n-1) + (n-1) = (2n -2) thể khuyết nhiễm

(n+1) + (n+1) = (2n+2) thể 4 nhiễm.

Đóng vai trò nguyên liệu thứ cấp trong quá trình tiến hóa.Đối với chọn giông,đa số chúng có hại vì vậy người ta ít sử dụng đột biến lệch bội nhân tạo.

Sách giáo khóa Sinh học 12 nâng cao.