Sự cần thiết và vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế thị trường
Quá trình phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình phát triển sản xuất. Cùng với thời gian, con ngưòi đã tìm ra một loại sản phẩm để làm vật trung gian đo lường giá trị của các sản phẩm khác và nó gọi là tiền tệ. Tiền ...
Quá trình phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình phát triển sản xuất. Cùng với thời gian, con ngưòi đã tìm ra một loại sản phẩm để làm vật trung gian đo lường giá trị của các sản phẩm khác và nó gọi là tiền tệ.
Tiền tệ đã trải qua rất nhiều giai đoạn phát triển và ở mỗi giai đoạn nó đều có những ưu, nhược điểm cần phải khắc phục. Có thể nói, tiền giấy đã thể hiện được những ưu điểm của nó trong lưu thông, nhất là trong thanh toán. Tuy nhiên, nó cũng chỉ phù hợp với nền kinh tế với quy mô sản xuất nhỉ, sản xuát chưa phát triển. Vì vậy khi nền sản xuất hàng hoá phát triển ở trình độ cao, việc trao đổi hàng hoá phong phú, đa dạng với khối lượng lớn, diễn ra một cách thường xuyên, liên tục và trên phạm vi rộng, dung lượng và cơ cấu của thị trường được mở rộng, mọi quan hệ kinh tế trong xã hội đều đươc tiền tệ hoá thì việcthanh toán bằng tiền mặt đã bộc lộ những hạn chế như: thanh toán và vận chuyển mất nhiều thời gian, không an toàn, bảo quản phức tạp…Chính vì vậy, các hình thức thanh toán luôn được đổi mới, hiện đại phù hợp với sự phát triển không ngừng của sản xuất, lưư thong hàng hoá.
Trên cơ sở những yêu cầu của tiến trình phát triển của cơ chế thị trường thì hình thức thanh toán không dùng tiền mặt ra đời cùng với sự phát triển của hệ thống ngân hàng là một tất yếu khách quan của một xã hội phát triển. Với hình thức thanh toán này không những đã khắc phục được những hạn chế của thanh toán tiền mặt mà nó còn có những ưu điểm khác như: nhanh chóng, thuận tiện, an toàn và tiết kiệm…Trong nền kinh tế thị trường, thanh toán không dùng tiền mặt đã nhanh chóng trở thành một phần khổng thể thiếu và là sản phẩm dịch vụ quan trọng của ngân hàng thương mại để cung cấp cho khách hàng là các đơn vị, tổ chức kinh tế, cá nhân trong nền kinh tế. Tạo điều kiện cho các chủ thể mở rộng quan hệ kinh tế trong nước và nước ngoài, nâng cao hiệu quả thanh toán trong nền kinh tế, góp phần tăng tốc độ luân chuyển vốn của xã hội, thúc đẩy quá trình sản xuất lưu thông hàng hoá và tiền tệ.
Như vậy, thanh toán không dùng tiền mặt là cách thanh toán không có sự xuất hiện của tièn mặt mà được thực hiện bằng cách trích dẫn gửi từ tài khoản của người chi trả để chuyển vào tài khoản của người thụ hưởng mở tại ngân hàng hoặc bằng cách bù trừ lẫn nhau thông qua vai trò trung gian cả ngân hàng.
Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt đối với nền kinh tế
Thanh toán không dùng tiền mặt góp phần giảm tỉ trọng tiền mặt lưu thông, từ đó có thể tiết kiệm được chi phí lưu thông như in ấn, phát hành, bảo quản, vận chuyển…Mặt khác, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kế hoach hoá và lưu thông tiền tệ.
Thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện tập trung nguồn vốn lớn cho xã hội vào ngân hàng để tái đầu tư cho nền kinh tế, phát huy vai trò điều tiết, kiểm tra của Nhà nước vao hoạt động tài chính ở tầm vĩ mô và vi mô. Qua đó, kiểm soát được làm phát đồng thời tại điều kiện nâng cao năng suất lao động.
Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt đối với ngân hàng thương mại
Các nhà tổ chức thực hiện hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế thị trường đều quan tâm đến vấn đề thanh toán là: an toàn – tiện lợi- quay vòng vố nhanh. ngân hàng trở thành trung tâm tiền tê - tín dụng – thanh toán trong nền kinh tế. thanh toán không dùng tiền mặt góp phần không nhỏ vào thành công đó của ngân hàng.
Thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện cho hoạt động huy động vốn của ngân hàng. thanh toán không dùng tiền mặt không những làm giảm được chi phí lưu thông mà còn bổ sung nguồn vốn cho ngân hàng thông qua hoạt động mở tài khoản thanh toán của các tổ chức và cá nhân. Như vậy, ngân hàng sẽ luôn có một lượng tiền nhất định tạm thời nhàn rỗi trên các tài khoản này với chi phí thấp. Nếu sử dụng nguồn vốn này thi ngân hàng không chỉ kiếm được lợi nhuận, giành thắng lợi trong cạnh tranh mà còn mang lại lợi ích rất lớn cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Thanh toán không dùng tiền mặt còn thúc đẩy quá trình cho vay. Nhờ có nguồn vốn tiền gửi không kì hạn, ngân hàng còn có cơ hội để tăng lợi nhuận cho mình bằng cách cấp tín dụng cho nền kinh tế. ngân hàng thu hút được nguồn vốn với chi phí thấp nên trên cơ sở đó hạ lãi suất tiền vay, khuyến khích các doanh nghiệp, cá nhân vay vốn ngân hàng để đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh có lãi. Mặt khác, thông qua thanh toán không dùng tiền mặt, ngân hàng có thể đánh giá được tình hình sản xuất kinh doanh, kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp. Từ đó giúp ngân hàng an toàn trong kinh doanh, góp phần hạn chế rủi ro và nâng cao được hiệu quả hoạt động đầu tư tín dụng, thúc đẩy sản xuất kinh doanh.
Thanh toán không dùng tiền mặt giúp cho ngân hàng thương mại thực hiện chức năng tạo tiền. Trong thưc tế nếu thanh toán bằng tiền mặt, thì sau khi lĩnh tiền mặt ra khỏi ngân hàng, số tiền đó không còn nằm trong phạm vi kiểm soát của ngân hàng. Nhưng nếu thanh toán không dùng tiền mặt thì ngân hàng thực hiện trích chuyển tiền từ tài khoản tiền gửi của người phải trả sang cho người thụ hưởng hoặc bù trừ giữa các tài khoản của các ngân hàng thương mại với nhau. Như vậy, thực chất của cơ chế tạo tiền của hệ thống ngân hàng là tổ chức thanh toán qua ngân hàng và cho vay bằng chuyển khoản. Vì vậy, khi Thanh toán không dùng tiền mặt càng phát triển thì khả năng tạo tiền càng lớn, tạo cho ngân hàng lợi nhuận đáng kể.
Thanh toán không dùng tiền mặt góp phần mở rộng đối tượng thanh toán, tăng doanh số thanh toán. Thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ một cách an toàn, hiệu quả, chính xác, tin cậy và tiết kiệm được thời gian, chi phí. Trên cơ sở đó tạo niềm tin cho công chúng vào hoạt động của hệ thống ngân hàng, thu hút người dân và doanh nghiệp tham gia thanh toán qua ngân hàng. Như vậy, Thanh toán không dùng tiền mặt giúp ngân hàng thực hiện việc mở rộng đối tuợng thanh toán, phạm vi thanh toán (trong và ngoài nước) và tăng doanh số thanh toán, làm tăng lợi nhuận, tăng năng lực cạnh tranh của ngân hàng.
Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt đối với ngân hàng Trung ương
Thanh toán không dùng tiền mặt tăng cường hoạt động lưu thông tiền tệ trong nền kinh tế, tăng cường vòng quay của đồng tiền, khơi thông các nguồn vốn khách nhau, tạo điều kiện quan trọng cho việc kiểm soát khối lượng giao dịch thanh toán của dân cư và của cả nền kinh tế. Qua đó, tạo tiền đề cho việc tính toán lưọng tiền cung ứng và điều hành thực thi chính sách tiền tệ có hiệu quả.
Vai trò thanh toán không dùng tiền mặt đối với cơ quan tài chính
Tăng tỉ trọng thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ có ý nghĩ tiết kiệm chi phí lưu thông mà còn giúp cho công tác quản lý tài sản của doanh nghiệp được tốt hơn. Nếu các giao dịch trong nền kinh tế được thực hiện chủ yếu bằng chuyển khoản thì tiền chỉ chuyển từ tài khoản người này sang tài khoản người khác, từ tài khoản của doanh nghiệp này sang tài khoản của doanh nghiệp khác, từ ngân hàng này sang ngân hàng khác nên tiền tệ vẫn nằm trong hệ thống ngân hàng. Do đó, tổn thất tài sản Nhà nước và tổn thất tài sản của người dân sẽ được hạn chết rất nhiều.
Như vậy, trên cơ sở tài khoản tiền gửi và các tài khoản thanh toán qua ngân hàng đã giúp cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý như bộ chủ quản, cơ quan thuế…có điều kiện để kiểm tra, theo dõi doanh thu, chi phí, xác định kết quả kinh doanh chính xác. Do đó giảm thiểu các tác động tiêu cực của các hoạt động “kinh tế ngầm”, tăng cường tính chủ đạo của Nhà nước trong việc điều tiết nền kinh tế và điều hành các chính sác kinh tế tài chính quốc gia, góp phần làm lành mạnh hoá kinh tế – xã hội.
