Mục tiêu và nguyên tắc WTO

Đề ra các nguyên tắc đa phương về thương mại hàng hóa là nhằm để tạo ra một hệ thống thương mại tự do và thông thoáng nhờ đó các doanh nghiệp từ các nước thành viên có thể buôn bán với nhau trong điều kiện cạnh tranh lành mạnh. Mặc dù các quy tắc chi tiết của GATT và các hiệp định kèm theo xem có vẻ phức tạp và các thuật ngữ pháp lý của chúng thường khó hiểu, chúng thường được dựa trên một số ít nguyên tắc và quy tắc đơn giản. Trong thực tế khuôn khổ của GATT được dựa trên bốn quy tắc cơ bản.

- Bảo hộ ngành sản xuất trong nước thông qua thuế quan

Mặc dù GATT được tạo ra là nhằm để dần dần tự do hóa thương mại, GATT thừa nhận rằng các nước thành viên có thể sẽ phải bảo vệ sản xuất trong nước chống lại cạnh tranh nước ngoài. Tuy vậy GATT yêu cầu các nước tiến hành việc bảo hộ đó thông qua hệ thống thuế quan. Việc sử dụng các biện pháp hạn chế định lượng đều bị cấm trừ trong một số trường hợp hạn chế.

- Ràng buộc thuế quan

Các nước đều được thúc giục cắt giảm, và ở đâu có thể, thì loại bỏ bảo hộ các rào cản thương mại khác trong đàm phán thương mại đa biên. Thuế quan được cắt giảm như vậy bị buộc không được tăng lên nữa bằng cách bị liệt kê vào trong danh mục cam kết quốc gia của mỗi nước. Các danh mục này là một bộ phận không tách rời hệ thống pháp lý của GATT.

- Đãi ngộ tối huệ quốc

Quy tắc quan trọng này của GAT đặt ra nguyên tắc không phân biệt đối xử. Quy tắc này đòi hỏi là thuế quan và cách quy định khác sẽ được áp dụng đối với hàng hóa nhập khẩu hay xuất khẩu mà không được phân biệt đối xử giữa các nước. Như vậy quy tắc này không để cho một nước đánh thuế quan vào hàng hóa nhập khẩu từ một nước này với thuế suất cao hơn thuế suất được áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu từ các nước khác. Tuy vậy, có những ngoại lệ đối với quy tắc này. Thương mại giữa các nước thành viên của các thỏa thuận thương mại khu vực, được hưởng thuế suất ưu đãi hay được miễn thuế, là một ngoại lệ. Một ngoại lệ khác tạo ra qua hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập, theo hệ thống này, các nước phát triển áp dụng thuế suất ưu đãi hoặc miễn thuế cho hàng hóa nhập khẩu từ các nước đang phát triển, nhưng lại áp dụng thuế suất MFN cho hàng hóa nhập khẩu từ các nước khác.

- Quy tắc đãi ngộ quốc gia:

Trong khi quy tắc MFN cấm các nước phân biệt đối xử đối với hàng hóa có xuất xứ từ các nước khác nhau, thì quy tắc đãi ngộ quốc gia lại cấm các nước phân biệt đối xử giữa các sản phẩm nhập khẩu và các sản phẩm được tự sản xuất trong nước cả trong việc đánh các loại thuế nội địa áp dụng các quy định trong nước.

Như vậy quy tắc này không để cho một nước, khi một sản phẩm đã vào thị trường nước đó sau khi đã trả thuế nhập khẩu, được phép đánh một loại thuế nội địa. Ví dụ như thuế doanh thu hay thuế giá trị gia tăng (VAT) với mức thuế cao hơn mức thuế đánh vào một sản phẩm có xuất xứ của chính nước đó.

Bốn quy tắc cơ bản được miêu tả ở trên được bổ sung thêm bằng các quy tắc áp dụng chung để điều tiết hàng hóa thâm nhập vào lãnh thổ hải quan của một nước nhập khẩu. Những quy tắc này bao gồm những quy tắc sau mà các nước phải tuân thủ:

• Trong việc xác định trị giá chịu thuế của hàng hóa nhập khẩu thì thuế quan được thu trên cơ sở đánh theo giá trị hàng hóa.
• Trong việc áp dụng các tiêu chuẩn sản phẩm bắt buộc và quy định về vệ sinh dịch tễ với hàng hóa nhập khẩu.
• Trong việc cấp giấy phép nhập khẩu

Việc trợ cấp của Chính phủ

Các biện pháp mà Chính phủ thông thường được phép áp dụng nếu được một số ngành sản xuất yêu cầu và các biện pháp đầu tư có thể ảnh hưởng có hại cho thương mại.