Kỹ thuật khắc phục bệnh cá trong giai đoạn chuyển mùa

Với xu hướng thâm canh hóa trong nghề nuôi cá thì bệnh xảy ra trong quá trình nuôi, nhất là vào giai đoạn chuyển mùa, là điều khó tránh khỏi và gây ra nhiều tổn thất. Tuy nhiên, nếu người nuôi tuân thủ một số yêu cầu kỹ thuật sau đây sẽ góp phần hạn chế tôi đa thiệt hại có thể xảy ra do dịch bệnh cá.

Những nguyên nhân làm cá bị bệnh

Chất lượng nước bị thay đổi

– Nhiệt độ nước thay đổi đột ngột từ tháng 12 đến tháng 2 (có thể xuống thấp đến 16 – 22°C) hoặc nhiệt độ tăng cao vào tháng 3 đến tháng 5 (lên đến 30 – 35°C) đều làm cá bỏ ăn, suy yếu tạo điều kiện cho sinh vật gây bệnh phát triển, làm cho cá dễ bệnh.

– Nguồn nước nuôi bị ô nhiễm bởi chất thải từ các nhà máy, dầu thải các ghe tàu, thuốc trừ sâu, và nước phèn đổ ra từ ruộng vào các tháng mùa khô cũng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cá nuôi.

Khi nước đứng hoặc chảy yếu, cá nuôi với mật độ cao có thể thiếu oxy để thở, bơi lội hỗn loạn, nhảy nhào trong lồng và có thể chết. Lúc này cần phải kịp thời dùng máy bơm quạt nước để tăng cường trao đổi nước, và cải thiện hàm lượng oxy trong môi trường nuôi.

– Khi nước chảy quá mạnh, cá phải bơi lội liên tục, tiêu tốn nhiều năng lượng, chậm lổn, từ đó tạo điều kiện cho mầm bệnh dễ dàng xâm nhập. Trường hợp này phải điều chỉnh khoảng cách giữa các thanh gỗ hay tre ở hai đầu bè cho thích hợp.

Chất lượng thức ăn kém

Chất lượng thức ăn có vai trò rất quan trọng đốì với nuôi cá thâm canh, đặc biệt là nuôi cá bè. Thức ăn chất lượng tốt sẽ phòng tránh các bệnh về dinh dưỡng và cần cho việc phòng các bệnh liên quan tối nhiễm trùng và stress.

Nếu cá bị đói sau một thời gian dài hoặc thức ăn kém chất lượng sẽ dẫn đến bị suy yếu, chậm lớn và có thể tạo điều kiện cho tác nhân gây bệnh tấn công. Nuôi cá bống tượng trong ao

Thiếu cẩn thận khi chăm sóc cá

– Các dụng cụ cho ăn không được vệ sinh thường xuyên là nơi ẩn chứa mầm bệnh.

Các dụng cụ vận chuyển, bắt cá như lưới vợt, thùng… có thể làm xây xát cá trong quá trình thao tác và vì thế mầm bệnh có điều kiện xâm nhập vào. Do đó, phải dùng các dụng cụ nhẵn, lưới không gút để hạn chế trường hợp này.

Nguồn giống kém chất lượng

Cá có thể đã bị mắc bệnh từ nguồn giống thả nuôi chưa được kiểm định, chưa được chọn lựa kỹ càng, mang mầm bệnh hoặc chưa được xử lý diệt trùng, khi cá thả xuông nuôi một thời gian gặp thời tiết thay đổi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển. Cá yếu là cơ hội cho dịch bệnh phát sinh và gây hại cho cá nuôi.

Phương pháp phòng bệnh cho cá

Việc duy trì sức khỏe tốt cho cá rất quan trọng để chăn nuôi cá có lợi nhuận cao. Tăng trưởng chậm, tiêu tôn thức ăn nhiều, năng suất thấp, tỉ lệ nhiễm bệnh và chết tăng, dẫn đến lợi nhuận thấp do kết quả sức đề kháng của cá kém.

Trong giai đoạn chuyển mùa, thời tiết thay đổi đột ngột dễ làm cá bị stress, các tác nhân gây bệnh có điều kiện phát triển và xâm nhập vào cơ thể. Nên điều cơ bản để giữ sức khỏe và phòng bệnh cho đàn cá là tránh stress bằng cách duy trì chất lượng môi trường qua việc chăm sóc đúng cách.

Cải tạo môi trường

Chuẩn bị ao, bè nuôi

Sau khi thu hoạch, các ao, hầm, bè muốn sử dụng lại phải cải tạo để có môi trường sống tốt cho thủy sản nhằm phòng bệnh và nâng cao năng suất cá nuôi.

– Tát cạn nước, vét bùn ra khỏi ao (không để lại bùn thối trong ao), phơi ao 5 – 7 ngày;

– Tu sửa lại bờ ao, cống bọng, làm vệ sinh mương cấp, thoát nước.

Tẩy độc cho ao, bè nuôi

– Dùng vôi (CaO) để tẩy độc và trung hòa pH: sử dụng 10 – 15kg/100m² rãi đều đáy ao, bờ ao; trường hợp ao có phèn (pH < 5) thì dùng 15 – 20kg/100m²; đối với những ao không thể rút cạn nước, dùng vôi từ 0,5 – 1kg/m² rãi trực tiếp xuống ao. Nên rãi vôi vào ngày nắng, chú ý những nơi có bùn đọng.

– Dùng rễ cây thuốc cá: 4g/m3 hay saponin để diệt tạp chất.

– Chà rửa sạch, phơi khô lồng bè, sau đó quét hoặc phun Clorua vôi Ca(OCl)2 với lượng 200 – 250g/m³ bè.

Tăng cường chăm sóc quản lý

Tẩy trùng cho cá

Khi nhận giống về nuôi, trước khi thả nên:

– Tắm cá: bằng cách dùng muối ăn 2 – 4g/l trong 15 – 20 phút hoặc dùng formalin 25 – 30 g/m³ để diệt trùng và nấm gây bệnh cho cá;

– Phun thuốc xuống ao: dùng Clorin 1g/m³ hoặc CuS04 0,2 – 0,5g/m³ nước ao;

Trong quá trình nuôi, định kỳ bón vôi xuống ao từ 1,5 – 2kg/100m³ và treo túi thuốc trong lồng bè: có thể dùng Clorin 10 – 20g/m³ bè.

Tẩy trùng nơi cho ăn

Vôi 2 – 4kg/túi treo quanh chỗ cho ăn, 5 – 7 ngày thì thay túi;

Clorin 200 – 250g/m³ để tẩy trùng dụng cụ trong 12 – 24 giờ.

Chọn giống thả

Không nên thả với mật độ quá dày, giống thả mới hoặc bổ sung nên yêu cầu được cung cấp giống đã được chứng nhận kiểm dịch và đảm bảo đạt tiêu chuẩn chất lượng sau:

– Kích cỡ đồng đều, ngoại hình cân đối, không dị hình;

– Khỏe mạnh, không nhiễm bệnh;

– Không xây xát, nhiều nhớt, bơi lội nhanh nhẹn.

Lưu ý, trong quá trình nuôi nên:

– Định kỳ 2 lần/ tuần bổ sung Vitamin c cho cá ăn với liều trộn 40g/100kg thức ăn.

– Dùng thuốc tiêu Nabica 2 lần/ tuần với liều trộn 30 viên/100kg thức ăn.

– Có thể dùng Thyromin cho ăn 2 lần/ tuần (theo hướng dẫn ghi trên bao bì)

Ngoài ra, phải thường xuyên theo dõi hoạt động của cá để kịp thời phát hiện và xử lí những bất thường; cho cá ăn thức ăn đảm bảo chất lượng và đủ số lượng; định kỳ bón phân; thường xuyên vệ sinh xung quanh khu vực nuôi, thức ăn thừa và diệt trừ địch hại.