Giống [Chi] Pythium và giống [chi] Phytophthora

Mục đích yêu cầu

Giới thiệu nhóm nấm thủy sinh đặc trưng và phổ biến ở vùng đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung.

Đặc tính chung

• Giống Pythium là một giống lớn nhất của họ Phythiaceae, tiêu biểu cho 92 loài. Giống này thường sống trong môi trường có nước (thủy sinh) trong đó có một số ký sinh trên cây trồng và gây bệnh chết yểu trên cây con khi cây con bị úng thủy nhiều ngày (hình 1).

Tác hại của nấm Pythium trên rễ cây và làm cho cây héo và chết

Nấm Pythium có khuẩn ty phát triển, phân nhánh và có bào tử động (zoospore) với 2 chiên mao giúp bào tử di chuyển dể dàng trong nước; các bào tử nằm trong một túi có cuống (vesicle)(hình 2).

Cây con của dưa leo, bầu bí, thuốc lá, một số cây rau ăn lá và một số cây hoà bản chết héo do rễ của chúng bị nấm Pythium tấn công, đặc biệt khi đất quá ẩm hay ngập nước kéo dài; ngoài ra, rễ cây đu đủ và rễ gừng cũng bị nấm này tấn công và làm chết kể cả khi cây lớn.

Các dạng bào tử động của nấm Pythium (zoospores: bào tử động)

Tác hại của nấm Phytophthora trên lá cây và củ khoai tây

• Giống Phytophthora đại diện với 70 loài đã mô tả, đa số là những loài ký sinh hay hoại sinh. Khuẩn ty có hình ống, dạng đứng, phân nhánh, không vách ngăn ngang, chúng phát triển trên mặt lá cây (hình 3), xuyên vào tế bào chủ (hình 4). Túi bào tử (zoosporangium) chứa các động bào tử bên trong với 2 chiên mao (hình 5)

Tác hại của nấm Phytophthora trên lá cây tạo thành những đốm vòng tròn đồng tâm (Infected parts = phần bị nhiễm, flower = hoa, leaf = lá)

Khác với nấm Pythium, nấm Phytophthora gây ra bệnh cháy lá, đặc biệt chúng gây bệnh rất trầm trọng trên lá cũng như trên củ khoai tây. Nấm Phytophthora còn làm cháy lá những cây thuộc họ Solanaceae và cây Colocasia autiquorum thuộc họ Raraceae.

* haustorium = rễ mút, papilla = núm, nhú , plug = nút đệm, stoma = khẩu, somatic hyphae = khuẩn ty dinh dưỡng, mycelium = khuẩn ty, host cell wall = vách tế bào chủ, sporangiophore = cọng mang túi bào tử

Hình 5. Sự phát triển của nấm Phytophthora từ lá cây với khuẩn ty ống và các núm, cọng mang túi bào tử và túi bào tử

Phần thực hành

1. Sinh viên lấy các mẫu nấm Pythium từ rễ cây bị bệnh và từ trong môi trường đặc khoai tây-glucoz bằng kim mủi giáo, đặt vào trong một giọt nước vô trùng trên kính mang vật và kính đậy vật: quan sát khuẩn ty, bào tử động, túi bào tử và các dạng sinh sản hữu tính và vẽ hình chi tiết để thấy rỏ sự khác biệt của tùng bộ phận.

2. Sinh viên lấy mẫu nấm Phytophthora với 3 loài khác nhau từ lá cây bị nhiễm bệnh và từ môi trường đặc khoai tây-glucoz bằng kim mủi giáo, đặt vào trong một giọt nước vô trùng trên kính mang vật và kính đậy vật: quan sát khuẩn ty, túi bào tử, bào tử động và các dạng sinh sản hữu tính và vẽ hình chi tiết các bộ phận và so sánh với nấm Pythium.