Biểu đồ ca sử dụng và tạo lập biểu đồ ca sử dụng trong Rational Rose

2. Quan hệ sử dụng

Khi một số ca sử dụng có một hành vi chung thì hành vi này có thể xây dựng thành một ca sử dụng để có thể được sử dụng trong những ca sử dụng khác. Mối quan hệ như thế được gọi là mối quan hệ sử dụng. Nói cách khác, trong mối quan hệ sử dụng, có một ca sử dụng dùng một ca sử dụng, là một dạng chuyên biệt hoá ca sử dụng cơ sở.

Giống như mối quan hệ mở rộng, mối quan hệ sử dụng cũng sử dụng ký hiệu tổng quát hoá để thể hiện với nhãn <<uses>>.

3. Mối quan hệ gộp nhóm

Khi có một số ca sử dụng cùng xử lý những chức năng giống nhau hoặc có quan hệ với ca sử dụng khác theo cùng một cách thì tốt nhất là nhóm chúng lại thành từng gói chức năng.

Trong UML (thể hiện trong Rose) khái niệm mẫu rập khuôn (stereotype) được mô tả bằng một xâu và được đặt trong cặp << … >>, được sử dụng để phân nhóm các thành phần của mô hình hệ thống. Ví dụ, đối với hai ca sử dụng UC A, UCB, ta có thể tạo ra hai mẫu rập khuôn tương ứng <<UC A>>, <<UC B>>. Stereotype không được sử dụng thường xuyên cho các ca sử dụng, nó được sử dụng cho lớp hay cho các mối quan hệ.

Sau khi đã xác định xong các ca sử dụng cho hệ thống thì phải kiểm tra lại xem chúng đã được phát hiện hết chưa. Công việc này được thực hiện bằng cách trả lời cho các câu hỏi sau:

• Mỗi yêu cầu chức năng của hệ thống đã có trong ít nhất một ca sử dụng chưa?Những chức năng không được được mô tả trong các ca sử dụng sẽ không được cài đặt sau này.
• Các mối tương tác giữa các tác nhân và hệ thống đã xác định hết chưa?
• Tác nhân cung cấp những gì cho hệ thống?
• Tác nhân nhận được những gì từ hệ thống?
• Đã nhận biết được tất cả các hệ thống bên ngoài có tương tác với hệ thống chưa?
• Những thông tin nào mà hệ thống ngoài gửi tới hoặc nhận được từ hệ thống?

Một lần nữa cần duyệt lại xem đã xác định đầy đủ, chính xác các tác nhân, ca sử dụng và mối quan hệ của chúng.

Xây dựng biểu đồ ca sử dụng cho hệ HBH

Trước khi xây dựng biểu đồ ca sử dụng chúng ta cần lưu ý:

• Mỗi ca sử dụng luôn được ít nhất một tác nhân kích hoạt một cách trực tiếp hay gián tiếp, nghĩa là giữa tác nhân và ca sử dụng thường có mối quan hệ giao tiếp (kết hợp).

• Ca sử dụng cung cấp các thông tin cần thiết cho tác nhân và ngược lại, tác nhân cung cấp dữ liệu đầu vào cho ca sử dụng thực hiện.

Từ những kết quả phân tích ở trên, đến đây chúng ta có thể xây dựng biểu đồ ca sử dụng cho HBH như sau:

Biểu đồ ca sử dụng của hệ thống HBH

Một số điểm cần chú ý khi xây dựng biểu đồ ca sử dụng:

• Giữa các tác nhân với nhau không có quan hệ trực tiếp với nhau. Tác nhân nằm ngoài hệ thống, do vậy giao tiếp giữa các tác nhân cũng nằm ngoài hệ thống cần xây dựng.
• Giữa các ca sử dụng không có quan hệ trực tiếp, trừ mối quan hệ mở rộng <<extends>> hoặc <<uses>> như đã nói ở trên.
• Mỗi ca sử dụng phải được một tác nhân khởi động hoặc phục vụ cho một tác nhân, ngoại trừ trường hợp những ca sử dụng mở rộng hay ca sử dụng theo quan hệ sử dụng.
• Mỗi phần tử của biểu đồ ca sử dụng (ca sử dụng và tác nhân) khi cần thiết có thể mô tả chi tiết trong phần đặc tả (Documentation của Rose) hay mô tả trong một tệp riêng sau đó gán tương ứng cho phần tử đó trong mô hinh ca sử dụng.
• Khi hệ thống lớn, phức tạp thì nên chia các ca sử dụng thành các gói, trong đó nhóm những ca sử dụng và các tác nhân có quan hệ với nhau để tạo ra một hệ thống con.