Bài 8: Ôn tập lịch sử thế giới cận đại – Lịch sử 11

Bài viết này chúng tôi sẽ thống kê lại kiến thức lịch sử thế giới cận đại có sự thắng lợi của cách mạng tư sản và sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, sự lớn mạnh của phong trào công nhân quốc tế, sự xâm lược của chủ nghĩa tư bản và phong trào đấu tranh của các dân tộc chống chủ nghĩa thực dân. Và những thành tựu trong lĩnh vực văn hóa rực rỡ.

*Hướng dẫn trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu những điểm chung và riêng của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII, chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ và Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII (có thể lập bảng so sánh, hệ thống kiến thức…)?

– Tìm hiểu các ý sau : nguyên nhân sâu xa, mục đích, kết quả, ý nghĩa của các cuộc cách mạng để biết về những điểm chung.

– Điểm riêng : xem các cuộc cách mạng này diễn ra dưới hình thức nào trong các hình thức sau : nội chiến hay là cuộc đấu tranh giành độc lập ; tính chất của các cuộc cách mạng.

Câu 2: Nêu một số luận điểm cơ bản trong tư tưởng của Mác, Ăng-ghen và Lê-nin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân ?

–   Đặc tính cách mạng của giai cấp công nhân : kiên quyết, triệt để, có ý thức tổ chức, kỉ luật.

–   Là giai cấp tiên tiến nhất và là giai cấp lãnh đạo cách mạng, có trách nhiệm đánh đổ tư bản và đế quốc, để xây dựng một xã hội mới.

Sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản là một tất yếu khách quan. Song để thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử đó, điều quyết định là giai cấp vô sản phải có Đảng lãnh đạo.

Đảng Cộng sản lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, cho nên có khả năng nhận thức và vận dụng đúng đắn quy luật phát triển khách quan của lịch sử. Trên cơ sở đó, Đảng đề ra cương lĩnh cách mạng đúng đắn, phù hợp với quy luật phát triển của cách mạng. Với cương lĩnh cách mạng đúng đắn, trong quá trình đấu tranh cách mạng Đảng đề ra chiến lược, sách lược cách mạng, tìm ra những con đường, những phương pháp cách mạng sáng tạo để chỉ đạo cụ thể quá trình đấu tranh cách mạng.

Đảng Cộng sản bao gồm những phần tử ưu tú nhất, cách mạng nhất, tiên tiến nhất của giai cấp vô sản, được giác ngộ lí luận chủ nghĩa Mác-Lênin, luôn luôn đứng ở hàng đầu sự nghiệp đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc. Những người cộng sản nhận thức rõ bước phát triển tất yếu của quá trình lịch sử và những mục tiêu đấu tranh cách mạng. Họ có khả năng tổ chức, động viên, hướng dẫn, lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân lao động vào vào cuộc đấu tranh tự giải phóng. Với ý nghĩa đó Đảng là nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp vô sản.

Câu 3: Lập bảng thống kê những diễn biến chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất ?

Bảng thống kê những diễn biến chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất

Câu 4: Trình bày diễn biến chính của phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước châu Á ?

Chia theo mốc thời gian : khoảng giữa thế kỉ XIX ; cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX và xét các yếu tố như mục đích, hình thức đấu tranh, lực lượng, xu hướng cách mạng, kết quả, ý nghĩa và sự hạn chế (lưu ý nét mới để thấy được sự phát triển của phong trào).

Câu 5: Trình bày những hiểu biết của em về chủ nghĩa xã hội không tưởng ?

Dựa trên các ý sau : hoàn cảnh ra đời, nội dung cơ bản và vai trò, ý nghĩa của học thuyết.

–     Hoàn cảnh ra đời :

+ Của chủ nghĩa xã hội không tưởng : chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ, chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa ; nhân dân lao động bị bóc lột nặng nề, đời sống đói khổ.

+ Của chủ nghĩa xã hội khoa học : chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ, chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa ; nhân dân lao động bị bóc lột nặng nề, đời sống đói khổ ; phong trào công nhân phát triển mạnh mẽ ; loài người đạt được những thành tựu quan trọng trong lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

–    Hoàn cảnh trên có tác động như thế nào đến tư tưởng của các nhà xã hội không tưởng và cơ sở khoa học về sự ra đời của học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học là gì.

–    Nội dung : xem phần thuật ngữ, khái niệm.

–    Vai trò, ý nghĩa

+ Chủ nghĩa xã hội không tưởng : xây dựng một mô hình xã hội mới, tốt đẹp trong tương lai ; là cơ sở để sau này Mác, Ăng-ghen nghiên cứu và xây dựng học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học.

+ Học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học : là một học thuyết vừa mang tính cách mạng, vừa khoa học nêu ra sự phát triển tất yếu của xã hội phù hợp với những quy luật khách quan ; trang bị cho gia cấp vô sản một hệ thống lí luận đúng đắn trong cuộc đấu tranh chống áp bức, bóc lột, tiến tới xây dựng chủ nghĩa cộng sản ; mở ra kỉ nguyên mới cho sự phát triển của các khoa học.

Câu 6: Học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời trong điều kiện lịch sử nào và có vai trò như thế nào đối với sự phát triển của xã hội ?

Sự phát triển của văn hoá trong buổi đầu thời cận đại

Văn hóa trong buổi đầu thời cận đại phát triển ở các lĩnh vực:Văn học, Âm nhạc, Hội họa – kiến trúc, Tư tưởng.

a/ Về văn học:

Thời kỳ này xuất hiện nhiều nhà văn, nhà thơ lớn Cooc-nây (1606-1684), đại biểu xuất sắc cho nền bi kịch cổ điển Pháp. La Phông-ten (1621-1695), nhà ngụ ngôn và nhà văn cổ điển Pháp Mô-li-e (1622-1673), tác giả nổi tiếng của nền hài kịch cổ điển Pháp.

b/ Về âm nhạc:

-Bét-tô-ven, nhà soạn nhạc thiên tài người Đức với những sáng tác nổi tiếng: như bản giao hưởng số 3, số 5, số 9.

-Mô-da (1756-1791): Nhà soạn nhạc vĩ đại người Áo.

c/ Về hội họa

Rem-bran (1606-1669) Họa sĩ, nhà đồ họa Hà Lan nổi tiếng thế kỷ XVII.

d/ Về tư tưởng

Trào lưu triết học Ánh sáng thế kỷ XVII-XVIII đã sản sinh ra nhiều nhà tư tưởng lớn.

Các nhà khai sáng đã có vai trò quan trọng trong sự thắng lợi cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII và phát triển tư tưởng của châu Âu.

Các nhà Khai sáng thế kỷ XVII-XVIII: Rút-xô (1712-1778), Vôn-te (1694-1792).

Câu 7: Sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về các nhà văn, nhà thơ, nhà soạn nhạc, họa sĩ nổi tiếng thời cận đại ?

Câu 8: Lập bảng hệ thống kiến thức về các nhà văn hóa từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX: tên tác giả, năm sinh-năm mất, tác phẩm tiêu biểu ?

Bảng hệ thống kiến thức về các nhà văn hóa từ đầu thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

Câu 9: Dẫn một tác phẩm văn học, nghệ thuật (tự chọn), nêu đôi nét về sự phản ánh đời sống xã hội đương thời của tác phẩm đó ?

Nhà Văn Mô li-e ( 1622-1673) là nhà hài kịch cổ điển pháp, nổi tiếng với những tác phẩm Đông Jang, lão hà tiện, người bệnh tưởng. Riêng tác phẩm lão hà tiện có nội dung:

Câu 10: Lập bảng hệ thống về các tác giả, tác phẩm nổi tiếng thuộc các lĩnh vực văn học, nghệ thuật vào buổi đầu thời cận đại ?