Bài 13: Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam từ năm 1925 đến năm 1930 – Lịch sử 12

Nối tiếp các phong trào đấu tranh giai đoạn 1919-1925, đến giai đoạn 1925-1930 phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam bùng nổ mạnh mẽ, thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia. Bài học ngày hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về phong trào này.

A. Lý thuyết

I. SỰ RA ĐỜI VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BA TỔ CHỨC CÁCH MẠNG

1. Hội Việt Nam cách mạng thanh niên

a. Sự thành lập

–       Năm 1924 tại Quảng Châu, Nguyễn Ái Quốc mở lớp  huấn luyện, đào tạo cán bộ thành các chiến sĩ cách mạng, bí mật đưa về nước “truyền bá lý luận giải phóng dân tộc và tổ chức nhân dân”, gửi người  học tại trường Đại học phương Đông ở Mát xcơ va (Liên Xô) và trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc).

–       Chọn một số thanh niên trong Tâm tâm xã lập ra Cộng sản đoàn. (2/1925)(Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng phong, Lưu Quốc Long, Lâm Đức Thụ…)

–       6/1925, lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên nhằm “tổ chức và lãnh đạo quần  chúng đoàn kết, tranh đấu để đánh đổ đế quốc  chủ nghĩa Pháp và tay sai để  tự cứu lấy mình”.

–       Cơ quan cao nhất là Tổng bộ (Nguyễn Ái Quốc,Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn), đặt tại Quảng Châu -TQ

b. Hoạt động

–       Cơ quan lãnh đạo cao nhất là Tổng bộ (Nguyễn Ai Quốc, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn). Trụ sở đặt tại Quảng Châu.

–       Báo Thanh niên của Hội do Nguyễn Ai Quốc sáng lập (21/6/1925).

–       Tác phẩm “Đường Kách mệnh” (1927) đã trang bị lý luận  luận cách mạng giải phóng dân tộc cho cán bộ Hội nhằm tuyên truyền cho giai cấp công nhân và các tầng lớp nhân dân.

–       Năm 1927, Hội đã xây dựng cơ sở khắp cả nước: các kỳ bộ Trung, Bắc, Nam. Năm 1928 Hội có gần 300 hội viên, đến 1929 có khoảng 1700  hội viên và có cơ sở trong Việt kiều ở Xiêm (Thái Lan).

–       09/07/1925, Nguyễn Ái Quốc  và một số nhà yêu nước Triều Tiên, Indonesia lập ra Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức Á Đông.

–       1928, Hội chủ trương “vô sản hóa”, tuyên truyền vận động cách mạng, nâng cao ý thức chính trị cho giai cấp công nhân. Phong trào công nhân càng phát triển mạnh, trở thành nòng cốt của phong trào dân tộc trong cả nước, nổ ra tại các trung tâm kinh tế, chính trị (bãi công của công nhân than Mạo Khê, nhà máy cưa Bến Thủy, xi măng Hải Phòng,  …

–       Năm 1929 bãi công của công nhân nhà máy sửa chữa xe lửa Trường Thi (Vinh ), nhà máy AVIA (Hà Nội), hãng buôn Sác-ne, hãng dầu Hải Phòng…, có sự liên kết giữa các ngành và các địa phương thành phong trào chung.

–       Các tầng lớp khác cũng diễn ra rất sối nổi.

c.  Vai trò của tổ chức đối với việc thành lập Đảng

–       Chuẩn bị về mặt tổ chức  cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

–       Đưa chủ nghĩa Mác – Lê-nin vào phong trào công nhân.

–       Chuẩn bị về cán bộ cho Cách mạng Việt Nam.

–       Hội Việt Nam cách mạng thanh niên là tiền thân của Đảng vô sản.

* Tại sao 6-1925, NAQ không thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam mà thành lập Hội VNCMTN?

+ Muốn thành lập Đảng phải có hai điều kiện: Chủ nghĩa Mác – Lê nin được truyền bá sâu rộng và phong trào công  nhân phát triển mạnh mẽ.

+ Năm 1925,ở VN chưa có đủ hai điều kiện  trên nên NAQ  chỉ thành lập HVNCMTN.

Bìa tập Đường Kách mệnh, là tập hợp các bài giảng của Nguyễn Ái Quốc tại các lớp bồi dưỡng chính trị do Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tổ chức.

2. Tân Việt cách mạng đảng tại Trung Kỳ

a. Sự thành lập

–       14/7/1925 tù chính trị cũ ở Trung Kỳ: Lê Văn Huân, Nguyễn Đình Kiên … cùng nhóm sinh viên Cao Đẳng  Sư phạm Hà Nội lập ra Hội Phục Việt, (sau đổi thành Hưng Nam 11/1925, Việt Nam Cách mạng đảng, Việt Nam Cách mạng Đồng chí Hội  7/1927).

–       Hội đã nhiều lần bàn để hợp nhất với  Hội  Việt Nam cách mạng thanh niên  song không  thành.

–       Đến 14/07/1928 Hội đổi thành Tân Việt cách mạng đảng.

b. Họat động

–       Chủ trương:  liên lạc với  các dân tộc bị áp bức   trên thế  giới để đánh đổ dế quốc chủ nghĩa nhằm thiết lập một xã hội bình đẳng và bác ái.

–       Lực lượng là  những trí thức nhỏ và thanh niên tiểu tư sản yêu nước.

–       Địa bàn họat động chủ yếu ở Trung Kỳ.

–       Đảng Tân Việt ra đời, hoạt động trong  điều kiện Hội Việt Nam cách mạng thanh niên phát triển mạnh, tư tưởng cách mạng của Nguyễn Ai Quốc và đường lối của Hội cuốn hút nhiều đảng viên của Tân Việt, một số đảng viên  tiên tiến chuyển sang Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, số còn lại tích cực chuẩn bị tiến tới thành lập chính đảng CM theo học thuyết Mác-Lênin.

c. Vai trò:

– Góp phần thúc đẩy sự phát triển  các phong trào công nhân, các tầng lớp nhân dân trong phong trào dân tộc, dân chủ ở các địa phương có đảng họat động.

3. Việt Nam Quốc dân đảng  tại Bắc Kỳ

a. Thành lập

–       Tại Nam đồng thư xã, 25/12/1927 Nguyễn Thái Học, Phạm Tuấn Tài, Nguyễn Khắc Nhu, Phó Đức Chính thành lập Việt Nam Quốc dân đảng.

–       Đây là chính đảng theo xu hướng cách mạng dân chủ tư sản, đại biểu cho tư sản dân tộc Việt Nam.

b. Mục đích

–       Tư tưởng chính trị: 1929 Việt Nam Quốc dân đảng công bố nguyên tắc: “Tự do – Bình đẳng – Bác ái “.

–       Chương trình họat động của Đảng chia thành 4 thời kỳ.Thời kỳ cuối là bất hợp tác với Pháp và nhà Nguyễn ;cổ động, bãi công, đánh đuổi  giặc Pháp, đánh đổ ngôi vua, thiết lập dân quyền.

–       Chủ trương: “  tiến hành cách mạng bằng bạo lực ”.

–       Tổ chức cơ sở trong quần chúng rất ít, địa bàn  hoạt động  chủ yếu ở Bắc Kỳ;  còn ở  Trung Kỳ và Nam Kỳ không đáng kể.

c. Họat động

–       2/1929 Việt Nam Quốc dân đảng tổ chức ám sát trùm mộ phu Ba danh (Bazin)ở Hà Nội, bị Pháp khủng bố dã man.

–       Bị động, lãnh đạo Việt Nam Quốc dân đảng quyết định dốc hết lực lượng thực hiện bạo động cuối cùng “không thành công cũng thành  nhân”

–       9/2/1930 khởi nghĩa nổ ra ở Yên Bái, Phú Thọ, Hải Dương, Thái Bình… ở Hà Nội có ném bom phối hợp…

–       Khởi nghĩa thất bại nhanh chóng song đã cổ vũ lòng yêu nước, chí căm thù giặc của nhân dân Việt Nam đối với Pháp và tay sai, tiếp nối truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Vai trò lịch sử của Việt Nam Quốc dân đảng với tư cách là một chính đảng cách mạng trong phong trào dân tộc, vừa mới xuất hiện đã chấm dứt cùng sự thất bại của khởi nghĩa Yên Bái.

Lược đồ Khởi nghĩa Yên Bái

II. ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI

1. Sự  xuất hiện các tổ chức cộng sản năm 1929

a. Hoàn cảnh:

– Năm 1929 phong trào dân tộc dân chủ ngày càng phát triển, kết thành làn sóng mạnh mẽ.

b. Sự thành lập các tổ chức cộng sản:

Đông Dương cộng sản đảng

–       Tháng 3/1929, một số hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên ở Bắc Kỳ họp tại số nhà 5 Đ, phố Hàm Long (Hà Nội), lập ra Chi bộ cộng sản đầu tiên ở Việt Nam có 7 Đảng viên mở cuộc vận động lập Đảng cộng sản (Trần Văn Cung, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu, Đỗ Ngọc Du, Dương Hạc Đính và Nguyễn Tuân),

–       Từ ngày 01 – 09/05/1929, tại Đại hội lần thứ nhất của Hội VN cách mạng thanh niên tại Hương Cảng (Trung Quốc), đoàn đại biểu Bắc Kỳ đặt vấn đề thành lập Đảng Cộng sản song không được chấp nhận nên bỏ về nước.

–       Đại hội thông qua Tuyên ngôn, Chính cương, Điều lệ của Hội, xác định cách mạng Việt Nam là cách mạng tư sản dân quyền.

–       17/ 6/1929 đại biểu cộng sản miền Bắc họp tại nhà số 312, phố Khâm Thiên (Hà Nội ) quyết định thành lập Đông Dương cộng sản đảng, thông qua Tuyên ngôn, điều lệ Đảng, ra báo Búa Liềm, cử ra Ban chấp hành Trung Ương Đảng.

An Nam cộng sản đảng

–       8/1929: Cán bộ tiên tiến trong Tổng bộ và kỳ bộ VN cách mạng thanh niên ở Nam kỳ thành lậpAn Nam cộng sản đảng, ra tờ báo Đỏ là cơ quan ngôn luận.

–       Tháng 11-1929, thông qua đường lối chính trị và bầu Ban chấp hành Trưng ương Đảng.

Đông Dương cộng sản liên đoàn: 9/1929:  một số  đảng viên tiên tiến của  Tân Việt lập Đông Dương cộng sản liên đoàn.

c. Ý nghĩa

–       Sự ra đời của 3 tổ  chức cộng sản (1929) là một xu thế khách quan của cuộc vận động  giải phóng dân tộc ở Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản..

–       Ba tổ chức cộng sản ở Việt Nam ra đời năm1929 họat động riêng rẽ, tranh giành ảnh hưởng của nhau,  công kích lẫn nhau,làm phong trào cách mạng trong nước có nguy cơ chia rẽ lớn.

–       Nguyễn Ai Quốc được tin Hội Việt Nam cách mạng thanh niên phân liệt thành hai Đảng cộng sản, liền rời khỏi Xiêm, sang Trung Quốc để thống nhất các tổ chức cộng sản.

2. HỘI NGHỊ THÀNH LẬP ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

a. Hoàn cảnh

–       Cuối 1929, phong trào công nhân và phong trào yêu nước  phát  triển mạnh, ý thức giai cấp và chính trị rõ rệt

–       Ba tổ chức cộng sản ở Việt Nam ra đời năm1929 họat động riêng rẽ, tranh giành ảnh hưởng của nhau, công kích lẫn nhau, làm phong trào cách mạng trong nước có nguy cơ chia rẽ lớn.

–       Nguyễn Ai Quốc được tin Hội Việt Nam cách mạng thanh niên phân liệt thành hai Đảng cộng sản, liền rời khỏi Xiêm, sang Trung Quốc để thống nhất các tổ chức cộng sản.

Hội nghị thành lập Đảng

b. Nội dung hội nghị

–       Với cương vị là phái viên của Quốc tế cộng sản, Nguyễn Ai Quốc triệu tập đại biểu của Đông Dương Cộng sản Đảng  và An Nam cộng sản đảng  đến Cửu Long  để bàn việc thống nhất.

–       Từ 6-1-1930  đến 8-2-1930. Hội nghị hợp nhất Đảng ở Cửu Long (Hương Cảng) , Tham dự Hội nghị gồm: Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Đức Cảnh (đại biểu của Đông Dương Cộng sản đảng), Châu Văn Liêm, Nguyễn Thiệu (đại biểu của An Nam Cộng sản đảng).

–       Nguyễn Ai Quốc phê phán những quan điểm sai lầm của các tổ chức cộng sản riêng lẻ và nêu chương trình hội nghị..

–       Hội nghị đã nhất trí thống nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng cộng sản Việt Nam, thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ai Quốc sọan thảo (Cương lĩnh chính trị dầu tiên của Đảng cộng sản VN).Người ra lời kêu gọi  công nhân, nông dân, binh lính, thanh niên,, học sinh……

–       Ban chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng thành lập gồm 7 ủy viên do Trịnh Đình Cửu đứng đầu.

–       24/02/1930, Đông Dương cộng sản Liên đoàn được kết nạp vào Đảng cộng sản Việt Nam.

–       Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III quyết định lấy ngày 3/2/1930 làm ngày kỉ niệm thành lập Đảng.

* Ý nghĩa: Hội nghị mang tầm vóc của một Đại hội thành lập Đảng.

c. Nội dung cương lĩnh chính trị đầu tiên

–       Chiến lược cách mạng: tiến hành “ tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”.

–       Nhiệm vụ cách mạng: đánh đổ đế quốc Pháp, phong kiến, tư sản phản cách mạng, làm  cho nuớc Việt Nam độc lập tự do, lập chính phủ công, nông, binh và quân đội công nông; tịch thu sản nghiệp của đế quốc và phản cách mạng chia cho dân cày nghèo, tiến hành cách mạng ruộng đất.

–       Lực lượng cách mạng: công nông, tiểu tư sản, trí thức, lợi dụng hoặc trung lập phú nông, địa chủ, tư sản. Cách mạng phải liên lạc với các dân tộc bị áp bức và vô sản thế giới.

–       Lãnh đạo cách mạng: Đảng cộng sản Việt Nam: đội tiền  phong của giai cấp vô sản.

–       Tuy còn vắn tắt, song đây là cương lĩnh giải phóng dân tộc sáng tạo, kết hợp đúng đắn vấn đề dân tộc và giai cấp. Độc lập, tự do là tư tưởng chủ yếu của cương lĩnh.

Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng

Chánh cương vắn tắt

Sách lược vắn tắt

d. Ý nghĩa việc thành lập Đảng cộng sản Việt Nam

–       Đảng cộng sản VN ra đời là kết  quả của cuộc đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp quyết liệt, là sự sàng lọc nghiêm khắc của lịch sử Việt Nam đầu thế kỷ XX.

–       Là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lê-nin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở VN trong thời đại mới.

–       Là một bước ngoặt  vĩ đại trong lịch sử cách mạng VN. Từ đây, cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân VN đặt dưới sự lãnh đạo duy nhất của Đảng cộng sản VN.

–       Là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính quyết định cho những bước phát triển nhảy vọt mới trong lịch sử tiến hóa của dân tộc VN.

* Căn cứ  vào đâu để khẳng định  cương lĩnh chính trị đầu tiên  do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo là đúng đắn, sáng tạo và khoa học?

–       Nội dung cương lĩnh phù hợp  với quan điểm chủ nghĩa Mác –Lê nin  và thực tế cach mạng Việt Nam. Ngay từ đầu Đảng xác định  con đường  phát triển tất yếu của CMVN là kết hợp, giương cao ngọn cờ độc lập dân  tộc  và chủ nghĩa xã hội. Chính con đường này đã đưa  CMVN đi từ thắng lợi này sang thắng lợi khác.

–       Tính sáng tạo thể hiện ở những quan điểm  của chủ nghĩa Mác- Lê nin, vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh xã hội Việt Nam, kết hợp đúng đắn vấn đề  dân tộc  và vấn đề giai cấp, trong đó  độc lập, tự do là tư tưởng cốt lõi.

–       Về lực lượng cách mạng, cương lĩnh thể hiện  vấn đề đoàn kết dân tộc  để đáng đuổi kẻ thù, phù hợp với hoàn cảnh một  nước thuộc địa như Việt Nam.

B. Bài tập

Câu 1: Nêu vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với quá trình vận động chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

Trả lời:

Vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với quá trình vận động chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Dựa vào mục 2 phần Kiến thức cơ bản để nêu và phân tích rõ các ý:

-Từ năm 1921 đến năm 1924: tích cực chuẩn bị về tư tưởng, chính trị.

-Nă 1925: thành lập tổ chức cách mạng tiền thân của Đảng- Hội Việt Nam cách mạng thanh niên.

-Từ năm 1925 đến năm 1927: Mở lớp huấn luyện cán bộ cách mạng.

-Chỉ đạo việc đưa thanh niên qua lớp huấn luyện chính trị thực hiện “vô sản hóa” để giúp thanh niên có thực tiễn đấu tranh cách mạng.

-Trở về Hương Cảng-Trung Quốc để hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam lấy tên là Đảng Cộng sản Việt Nam.

Câu 2: Hội Việt Nam cách mạng, Tân Việt Cách mạng đảng, Việt Nam Quốc dân đảng đã ra đời và hoạt động như thế nào ?

Trả lời:

Sự ra đời và hoạt động của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, Tân Việt Cách mạng đảng và Việt Nam Quốc dân đảng:

Dựa vào mục 1 phần Kiến thức cơ bản, có thể lập niên biểu so sánh như sau:

Câu 3: Việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đầu năm 1930 có ý nghĩa lịch sử như thế nào ?

Trả lời:

Ý nghĩa lịch sử của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam đầu năm 1930:

Dựa vào mục 2.b phần Kiến thức cơ bản để trả lời.

Câu 4: Trình bày hoàn cảnh lịch sử và diễn biến của Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

Trả lời:

Hoàn cảnh lịch sử và diễn biến của Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam:

Dựa vào mục 2.b phần Kiến thức cơ bản để trả lời.

Câu 5: Nêu nội dung Chính cương vắn tắt, sách lược vắn tắt của Đảng Cộng sản Việt Nam

Trả lời:

– Tính khoa học, đúng đắn ở chỗ: những nội dung của Cương lĩnh chính trị đầu tiên do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo rất đúng với quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và thực tiễn cách mạng Việt Nam. Ngay từ đầu, Đảng ta đã thấu suốt con đường phát triển tất yếu của cách mạng Việt Nam, con đường kết hợp giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Chính vì vậy, đường lối này đã đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

– Tính sáng tạo thế hiện ở chỗ: những quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin dân chủ Nguyễn Ái Quốc vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh Việt Nam, Cương lĩnh đã kết hợp đúng đắn vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp, trong đó độc lập tự do là tư tưởng chủ yếu (do nước ta bấy giờ bị thực dân Pháp và phong kiến tay sai thống trị).

– Về lực lượng cách mạng, Cương lĩnh đã thể hiện được vấn đề đoàn kết dân tộc rộng rãi để đánh đuổi thù chung. Điểu này rất đung với hoàn cảnh của một nước thuộc địa như Việt Nam.

Những chuyên mục hay của Lịch sử lớp 12:

• Giải bài tập Sách giáo khoa môn Lịch sử lớp 12
• Câu hỏi ôn tập môn Lịch sử lớp 12
• Đáp án môn Lịch sử lớp 12
• Đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử lớp 12

Bài học trên đây chúng tôi đã trình bày về sự ra đời và hoạt động của ba tổ chức Đảng, qua đó dẫn đến hội nghị hợp nhất thành chính Đảng duy nhất- Đảng cộng sản Việt Nam. Chúc các bạn học tập hiệu quả!