Bài 32 – Tổng kết phần Văn

Tên

văn

bản

Nhân vật chính

Tính cách, vị trí, ý nghĩa của nhân vật chính

1

Con

Rồng,

cháu

Tiên

Lạc Long Quân,

Âu Cơ

– Lạc Long Quân là một vị thần giống rồng, có sức khỏe phi thường, có tài phép lạ, trừ nhiều loài yêu quái.

– Âu Cơ là tiên, xinh đẹp tuyệt trần, sinh trăm trứng, nở trăm con.

– Các nhân vật này có ý nghĩa giải thích nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên của người Việt Nam.

2

Bánh

chưng,

bánh

giầy

Lang Liêu

– Lang Liêu luôn chăm lo đồng áng làm ra nhiều khoai lúa; nhờ thần mách bảo đã làm ra hai thứ bánh ngon nên được vua cha truyền ngôi báu.

– Nhân vật này có ý nghĩa đề cao người tài đức, chuyên cần.

3

Thánh

Gióng

Thánh

Gióng

– Thánh Gióng có tính cách kì lạ: sinh ra ba năm không nói, cười, đi; khi giặc đến thì lớn nhanh như thổi, ăn khỏe phi thường, vươn vai thành tráng sĩ cao lớn nhảy lên ngựa sắt xông ra đánh giặc, giặc tan thì bay về trời.

– Thánh Gióng có ý nghĩa tiêu biểu cho lòng yêu nước, căm thù giặc và có ý chí chiến thắng quân xâm lược của nhân dân ta.

4

Sơn

Tinh,

Thủy

Tinh

Sơn Tinh, Thủy Tinh

– Hai nhân vật đều có tài phép lạ, cùng đến cầu hôn Mị Nương. Sơn Tinh được vợ, Thủy Tinh nổi giận dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng rồi thất bại, tuy thế cuộc chiến vẫn diễn ra hằng năm.

– Nhân vật Sơn Tinh có ý nghĩa tượng trưng cho tinh thần chiến thắng thiên tai lũ lụt của nhân dân ta.

– Thủy Tinh có ý nghĩa tượng trưng cho sức phá hoại hàng năm của lũ lụt.

5

Sự tích Hồ

Gươm

Lê Thận,

Lê Lợi

– Lê Thận là người đánh cá, gia nhập quân khởi nghĩa Lam Sơn, bắt được lưỡi gươm thần.

– Lê Lợi là chủ tướng quân khởi nghĩa, bắt được chuôi gươm. Lê Lợi tra lưỡi gươm vào chuôi rồi cùng quân tướng tung hoành đánh giặc, đuổi được quân Minh. Khi Lê Lợi lên làm vua, bơi thuyền trên hồ, thần Kim Quy bơi lên đòi lại gươm thần. Nhà vua trả lại gươm báu, từ đó hồ mang tên Hoàn Kiếm.

– Nhân vật Lê Thận tiêu biểu cho nhân dân lao động cùng tham gia nghĩa quân đánh đuổi quân thù.

– Lê Lợi tượng trưng cho sức mạnh toàn dân và ý chí quyết chiến, quyết thắng của dân tộc ta.

6

Sọ

Dừa

Sọ Dừa

– Sọ Dừa thân hình xấu xí, dị dạng nhưng lại có nhiều tài năng, sau bỏ lốt xấu bên ngoài thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú, thi đỗ trạng nguyên, làm quan to cùng vợ là nàng út sống hạnh phúc.

– Nhân vật Sọ Dừa có ý nghĩa đề cao giá trị chân chính của con người và thể hiện tình thương đối với người bất hạnh.

7

Thạch

Sanh

Thạch Sanh

– Thạch Sanh có tính cách hiền lành, cần cù, chân thật, dễ tin người. Chàng có nhiều phép lạ nên đã diệt được chằn Tinh, đại bàng, cứu được công chúa. Chàng luôn bị Lí Thông lừa nhưng sau cùng chàng cũng lấy được công chúa, dẹp được giặc ngoại xâm và lên làm vua.

– Nhân vật Thạch Sanh có ý nghĩa đề cao người lao động có tài, có đức, có công. Họ đáng được hưởng cuộc sống hạnh phúc và đứng ở vị trí cao quý trong xã hội.

8

Em bé thông minh

Em bé thông minh

– Em bé thông minh có tài trí khác thường, ứng xử khéo léo, giải quyết khó khăn mau lẹ.

– Em bé thông minh có ý nghĩa tiêu biểu cho trí tuệ siêu việt của dân gian. Nhờ trí tuệ siêu việt này mà có thể giải đáp được mọi thách đố, chiến thắng kẻ thù dân tộc.

9

Cây

bút

thẩn

Mã Lương

– Mã Lương ham học vẽ lại có cây bút thần nên có thể vẽ những bức tranh cực kì sống động. Mọi thứ do Mã Lương vẽ ra đều có thể trở thành các nhân vật có thể có thật. Mã Lương thương người nghèo, căm ghét bọn vua quan tham lam độc ác nên đã thẳng thay trừng trị chúng.

– Nhân vật Mã Lương thể hiện rõ quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, về mục đích của tài năng nghệ thuật và về niềm mơ ước có được khả năng kì diệu để chiến thắng mọi kẻ thù.

10

Ông

lão

đánh

cá và

con cá vàng

Ông lão đánh cá, mụ vợ ông ta

– Ông lão đánh cá: hiền lành, thật thà tốt bụng nhưng sợ vợ và luôn bị mụ uy hiếp.

– Mụ vợ ông ta: tham lam, đối xử tệ bạc với chồng, hách dịch và phản trắc.

– Nhân vật mụ vợ có vị trí đặc biệt trong truyện. Mụ tiêu biểu cho tính gian tham và lòng phản trắc.

11

Ếch ngồi đáy giếng

Ếch

Ếch quen ở một nơi nhỏ hẹp, thấp nên cứ tưởng bầu trời là nhỏ bé và nó là chúa tể của muôn loài. Khi ra khỏi đáy giếng nó vẫn giữ thói kiêu căng ngạo mạn coi trời bằng vung.

12

Thầy

bói

xem

voi

Năm ông thầy bói mù

– Năm ông thầy bói mù cùng xem voi nhưng mỗi ông chỉ được tiếp xúc với một bộ phận của con voi và mỗi ông nói về hình thù con voi mỗi khác, ông nào cũng cho ý kiến của mình là đúng nhất.

– Các nhân vật thầy bói xem voi này có ý nghĩa khuyên người ta không nên phiến diện, muốn nhận biết đúng một sự vật thì phải xem xét toàn diện sự vật đó.

13

Đeo

nhạc

cho

mèo

Lũ chuột

– Lũ chuột hèn nhát, luôn sợ mèo, bàn cách đeo nhạc cho mèo để mèo đi tới đâu thì biết mà tránh nhưng chẳng con nào dám làm công việc "đeo nhạc cho mèo" nguy hiểm ấy.

– Các nhân vật chuột có ý nghĩa phê phán những ý tưởng viển vông và khuyên người ta phải cân nhắc đến điều kiện và khả năng thực hiện khi định làm một điều gì đó.

14

Chân,

Tay,

Tai,

Mắt,

Miệng

Chân, Tay,

Tai, Mắt, Miệng

– Các nhân vật này có tính ganh tị nên đã không chịu làm việc để lão Miệng chỉ ngồi không ăn bám chẳng còn có cái gì mà ăn. Kết quả là tất cả đều kiệt sức và họ đã nhận ra sai lầm của họ.

– Các nhân vật này có ý nghĩa nhắc nhở người ta: mỗi người không thể tách biệt khỏi tập thể, khỏi cộng đồng mà phải biết nương tựa vào nhau để cùng duy trì cuộc sống.

15

Treo

biển

Chủ cửa hàng bán cá

– Nhân vật này có tính cách ba phải, ai nói gì cũng nghe theo.

– Nhân vật này có ý nghĩa khuyên người ta phải có chủ kiến khi làm việc, phải biết suy nghĩ về ý kiến của người khác để tìm ra lẽ đúng.

16

Lợn cưới, áo mới

Anh chàng sắp cưới vợ và anh chàng có áo mới

– Hai nhân vật này đều có tính khoe khoang. Họ đã gặp nhau và cùng khoe của.

– Câu chuyện có ý nghĩa khuyên người ta nên bỏ thói khoe khoang để khỏi bị thiên hạ chê cười.

17

Con

hổ có nghĩa

Hai con hổ

– Con hổ cần sự giúp đỡ của người nên đã tìm đến bà đỡ Trần. Khi đã được bà tận tình giúp cho hổ vợ mẹ tròn con vuông, hổ chồng trả ơn chu đáo.

– Hổ bị hóc xương được người cứu giúp cũng không quên, đã trả ơn rất hậu.

– Các nhân vật này có ý nghĩa khuyên người ta trong cuộc sống phải biết trọng điều ân nghĩa.

18

Mẹ

hiền

dạy

con

Bà mẹ của Mạnh Tử

– Nhân vật này có. tính cách nghiêm khắc, gương mẫu trong việc dạy con. Bà đặc biệt chú ý tới việc tạo cho con một môi trường sống tốt nhất.

– Nhân vật này có ý nghĩa nhắc nhở mọi người trong việc nuôi dạy con cái, sao cho con có thể học được điều hay, lẽ phải và trở thành người tốt.

19

Thầy

thuốc

giỏi

cốt

nhất ỏ’ tấm lòng

Lương y Phạm Bân

– Vị thầy thuốc giỏi này có lòng yêu thương mọi bệnh nhân không phân biệt sang, hèn, xem việc cứu người là quan trọng nhất.

– Qua nhân vật này, truyện đã đề cao y đức của một thầy thuốc chân chính có lương tâm.

20

Dế

Mèn phiêu lưu kí

Dế Mèn

– Nhân vật có tính cách kiêu căng, ngạo mạn, tự phụ nên đã gây ra nhiều chuyện không hay cho người khác.

– Câu chuyện này có ý nghĩa phê phán thói kiêu căng, ngạo mạn.

21

Bức

tranh

của em gái tôi

Hai anh em

– Người anh: không có tài nhưng hay ghen tuông, đố kị.

– Người em: vô tư, hồn nhiên, có tài vẽ, luôn luôn gần gũi quý mến anh với tấm lòng chân thực.

– Câu chuyện này có ý nghĩa phê phán thói ghen tuông đố kị và đề cao tính hồn nhiên nhân hậu.

22

Vượt

thác

Dượng Hương Thư

– Tính cách của dượng Hương Thư: khi ở nhà thì nhỏ nhẹ, nhu mì nhưng khi vượt thác thì nhanh, mạnh, quả cảm, tài ba.

– Nhân vật dượng Hương Thư có ý nghĩa nêu bật sức mạnh và vẻ hùng dũng của người lao động khi muốn vươn lên chiến thắng sức mạnh của thiên nhiên lớn lao, hùng vĩ.

23

Buổi

học

cuối

cùng

Thầy giáo Ha-men

– Tính cách của thầy giáo Ha-men: thầy giáo là người luôn nghiêm khắc đối với học sinh. Thầy cũng là người rất thương yêu các em, đặc biệt là yêu ngôn ngữ của tổ quốc Pháp, căm giận kẻ thù đã chiếm lĩnh quê hương và ngăn cản việc dạy tiếng Pháp.

– Nhân vật này cũng có ý nghĩa nhắc nhở chân lí: khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ mà họ vẫn giữ được tiếng nói của họ thì cũng giống như người bị giam cầm đã nắm giữ được chìa khóa nhà tù.

24

Lao xao (trích truyện

Tuổi thơ im lặng)

Nhân vật "Tôi"

– Tính cách của nhân vật tôi: rất yêu thiên nhiên nơi đồng nội, quê hương của mình. Nhờ có lòng yêu thiên nhiên đó mà rất am hiểu về các loài chim.

– Nhân vật này có ý nghĩa nhắc nhở chúng ta hãy yêu mến thiên nhiên, hãy quan sát và lắng nghe thiên nhiên để tìm ra rất nhiều điều kì thú của thiên nhiên phong phú quanh mình.