“Vụ thảm sát đêm thứ Bảy” là gì?

Nguồn: “What was the Saturday Night Massacre?”, History.com (truy cập ngày 9/12/2015).

Biên dịch: Lê Hoàng Giang

Một trong những sự kiện gây chấn động nhất trong vụ bê bối Watergate được gọi là “Vụ thảm sát đêm thứ bảy”, diễn ra vào ngày 20 tháng 10 năm 1973 khi tổng thống Richard Nixon – khi đó đang phải chật vật với vụ bê bối này – sa thải Công tố viên Đặc biệt Archibald Cox và chấp nhận đề nghị từ chức của Tổng Chưởng lý Elliot Richardson và Phó Tổng Chưởng lý William Ruckelshaus.

Vụ “thảm sát” này bắt nguồn từ một cuộc điều tra vụ đột nhập khét tiếng vào khu phức hợp Watergate vào tháng 6 năm 1972, trong đó 5 nhân viên của Nixon bị bắt khi đang cố đặt máy nghe trộm vào trụ sở Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ. Tháng 5 năm 1973, Archibald Cox, một giáo sư luật tại ĐH Harvard và nguyên là Tổng Biện lý sự vụ Hoa Kỳ, được giao nhiệm vụ điều tra vụ việc này. Ông đã sớm xung đột với Nhà Trắng khi Nixon từ chối đưa ra hơn 10 giờ băng ghi âm những cuộc trò chuyện mật trong Phòng Bầu dục, một số đoạn ghi âm chỉ ra mối liên hệ giữa tổng thống với vụ đột nhập trên.

Ngày 20 tháng 10 năm 1973, bằng một hành động thể hiện quyền lực hành pháp chưa từng có, Nixon đã ra lệnh cho Tổng Chưởng lý Elliot Richardson và Phó Tổng Chưởng lý William Ruckelshaus đuổi việc Cox, song cả hai đã không chịu và từ chức để thể hiện sự chống đối. Chức Tổng Chưởng lý sau đó được trao cho Tổng Biện lý sự vụ Robert Bork, ông này đã miễn cưỡng tuân theo yêu cầu của Nixon và sa thải Cox. Chưa đầy nửa giờ sau, Nhà Trắng cử các đặc vụ FBI đến phong tỏa văn phòng của Công tố viên Đặc biệt, Tổng Chưởng lý và Phó Tổng Chưởng lý.

Cuộc tấn công của Nixon nhằm vào bộ Tư pháp của chính mình đã mang lại những hậu quả to lớn. Hơn 50.000 công dân lo ngại đã gửi điện đến Washington, và 21 nghị sĩ trong Quốc Hội đã đưa ra nghị quyết kêu gọi luận tội Nixon. Đứng trước sự phản đối dữ dội, Nixon đã nhượng bộ và bổ nhiệm Leon Jaworski làm công tố viên mới cho vụ Watergate. Jaworski đã tiếp tục cuộc điều tra và cuối cùng thì đã có được những đoạn băng ghi âm ở Phòng Bầu dục vào tháng 7 năm 1974, khi Tối cao Pháp Viện phán quyết rằng những đoạn băng này không nằm trong đặc quyền hành pháp (tổng thống không có đặc quyền đối với những đoạn băng đó – ND).

Đứng trước “nòng súng có khói” (“Smoking Gun” là tên gọi cuộn băng có nội dung buộc tội Nixon, nòng súng có khói nghĩa là súng đã được bắn, ám chỉ Nixon có tội – ND) của mình trong vụ việc Watergate, Nixon đã từ chức tổng thống vào ngày 8 tháng 8 năm 1974.