Vấn đê 5: Tư bản cố định và tư bản lưu động

Vấn đê 5: Trình bày khái niệm, đặc điểm Tư bản cố định và tư bản lưu động

Tư bản sản xuất gồm nhiều bộ phận với thời gian chu chuyển khác nhau về giá trị bởi vì chúng dịch chuyển giá trị của mình vào sản phẩm theo những cách thức khác nhau. Căn cứ vào tính chất chu chuyển về mặt giá trị của các tư bản đó, C.Mác chia tư bản sản xuất thành hai bộ phận: tư bản cố định và tư bản lưu động.

Tư bản cố định

– Khái niệm: Tư bản cố định là bộ phận của tư bản sản xuất, đồng thời là bộ phận chủ yếu của tư bản bất biến (các máy móc, thiết bị, nhà xưởng…) tham gia vào quá trình sản xuất, về hình thái hiện vật, chúng tham gia toàn bộ trong quá trình sản xuất, nhưng về giá trị của chúng không chuyển hết một lần mà chuyển dần từng phần vào sản phẩm (khấu hao) theo mức độ hao mòn của nó trong quá trình sản xuất.

Xem thêm: 

– Đặc điểm của tư bản cố định:
Về hình thái hiện vật, tư bản cố định luôn bị cố định trong quá trình sản xuất, chỉ có giá trị của nó là tham gia vào quá trình lưu thông cùng sản phẩm. Hơn nữa, nó chỉ lưu thông từng phần, còn một phần vẫn bị cố định trong trong tư liệu lao động, phần này không ngừng giảm xuống cho đến khi giá trị của nó chuyển hết vào sản phẩm.

► Thời gian mà tư bản cố định chuyển hết giá trị của nó vào sản phẩm bao giờ cũng dài hơn thời gian một vòng tuần hoàn. Nghĩa là tư bản cố định được sử dụng lâu dài trong nhiều chu kỳ sản xuất.

Trong quá trình sử dụng, tư bản cố định bị hao mòn dần trong quá trình sản xuất. Cụ thể, tư bản cố định bị hao mòn dần dưới các hình thức:
+ Hao mòn hữu hình: là hao mòn về vật chất, về giá trị sử dụng. Loại hao mòn này do quá trình sử dụng và tác động của tự nhiên làm cho các bộ phận của tư bản cố định dần dần hao mòn đến khi hư hỏng và phải được thay thế, hết chu kỳ sử dụng.
+ Hao mòn vô hình: là sự hao mòn thuần túy về giá trị. Loại hao mòn này xảy ra ngay cả khi máy móc còn tốt nhưng bị mất giá vì xuất hiện máy móc mới hiện đại hơn, rẻ hơn, hoặc có giá trị tương đương nhưng công suất cao hơn, nhiều tính năng công dụng hơn. Việc tránh hao mòn vô hình có ý nghĩa vô cùng to lớn trong quản lý kinh tế. Để làm được điều đó, các nhà tư bản tìm cách kéo dài ngày lao động, tăng cường độ lao động, tăng ca kíp làm việc… nhằm tận dụng máy móc trong thời gian càng ngắn càng tốt.

Xem lại: 

– Ý nghĩa:
Tăng tốc độ chu chuyển của tư bản cố định là một yêu cầu cấp thiết đối với quá trình sản xuất. Bởi vì, đó là biện pháp quan trọng để tăng quỹ khấu hao tài sản cố định, giảm được hao mòn hữu hình do tự nhiên phá hủy và tránh được hao mòn vô hình. Qua đó, chủ thể sản xuất có điều kiện đổi mới thiết bị nhanh hơn.

Tư bản lưu động

– Khái niệm: Tư bản lưu động là bộ phận tư bản sản xuất, gồm một phần tư bản bất biến (nguyên, nhiên liệu, vật liệu…) và tư bản khả biến (sức lao động) được tiêu dùng hoàn toàn trong một chu kỳ sản xuất và giá trị của nó được chuyển toàn bộ vào sản phẩm trong quá trình sản xuất.

– Đặc điểm: Tư bản lưu động chu chuyển nhanh hơn tư bản cố định. Nếu tư bản cố định muốn chu chuyển hết giá trị của nó phải mất nhiều năm thì trái lại, tư bản lưu động trong một năm có thể chu chuyển giá trị của nó nhiều lần hoặc nhiều vòng.

– Sơ đồ biểu thị sự phân chia:

Trong đó:

+ c1: Giá trị nhà xưởng, công trình, máy móc, thiết bị
+ c2: Giá trị nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu phụ
+ v : Giá trị sức lao động

Bạn có thể xem lại toàn bộ câu hỏi và đáp án chi tiết của môn Chủ nghĩa Mac – Lênin tại: