Truyện ông Dài, ông Cụt

Thuở xưa có hai vợ chồng một người nông dân, một lần làm ruộng họ thấy xuất hiện hai quả trứng kỳ lạ, bèn nhặt mang về nhà. Được ít lâu hai quả trứng trứng nở ra hai con rắn rất khôn, hai ông bà đi đâu chúng nó thường đi theo. Một hôm ông cụ cuốc vườn vô ý thế nào cuốc đứt một đoạn đuôi của một con vì vậy mà họ đặt tên hai con rắn là ông Dài, ông Cụt (tức con rắn bị đứt đuôi).

(Đọc thêm Sự tích con Giao Long hay thần Chung Chính Đai Vương)

Hai con rắn ấy lớn lên sức ăn rất tợn không có gì nuôi nổi. Chúng nó thường bắt gà chó của mọi người. Cuối cùng hai vợ chồng phải mang đi thả ở dòng sông Tranh cứ như bây giờ thuộc về Hải Dương. Ở đây, họ được vua Thủy Tề cho làm bộ hạ cai quản một khúc sông rộng. Từ đó hai thần làm mưa làm gió cả một vùng nhất là ông Cụt tính khí dữ tợn hơn ông Dài. Những việc bắt người cướp của là việc đã quen tay. Thường khi có thuyền đi qua đó, ông Cụt nổi sóng dữ dội làm cho phải đắm, hai vợ chồng ông cụ thỉnh thoảng phải ra bờ van vái con nuôi để chúng nới tay. Họ cũng có nghe nhưng rồi chứng nào vẫn tật ấy.

Người ta kể rằng sau đó một thời gian lâu, một hôm có hai vợ chồng một người họ Trịnh đi thuyền qua đó. Người vợ là Dương Thị nhan sắc rất đẹp. Ông Cụt cho hai người con gái bưng lễ vật lên thuyền ngỏ ý muốn bắt Dương Thị về làm vợ mình. Hai vợ chồng hoảng sợ bỏ thuyền lên bộ trốn tránh. Nhưng ông Cụt đã nói thì làm, quả nhiên bắt mất Dương Thị trong một đêm mưa gió. Sáng ra, họ Trịnh theo dấu đến bờ sông chỉ còn thấy áo quần của vợ trút bỏ lại đó.

Trịnh không biết làm thế nào đành chịu nuốt giận đi lang thang cho khuây khoả. Một hôm Trịnh gặp thần Mưa là Bạch Long hầu bấy giờ biến hình thành một ông già ngồi bói ở chợ. Thần Mưa rẽ nước đưa Trịnh về nhà mình ở ngoài biển bàn việc kiện ông Cụt với Long Vương. Trịnh đưa cái thoa của vợ nhờ người nhà của thần Mưa làm của tin để dò tìm tung tích Dương thị. Khi đã có chứng cớ chắc chắn, Trịnh bèn nhờ thần Mưa đưa mình đến triều đình vua Thuỷ Tề tố cáo tội ác của kẻ thù. Vua Thủy cho đòi Dương Thị và ông Cụt đến xét xử. Kết quả ông Cụt bị đày đến sông kỳ Cùng cứ như bây giờ thuộc về Lạng Sơn. Dương Thị trở về với họ Trịnh, con nào nàng đẻ ra với ông Cụt thì giao cho ông Cụt, ngày ông Cụt đi đày rắn rết tôm cá đi theo tiễn đầy cả khúc sông.