Tìm hiểu về dioxin

Dioxin hiện được dùng để chỉ hàng trăm chất hóa học có mặt trong môi trường. Các hợp chất xếp trong lớp các chất tương tự dioxin (dioxin-like compounds) được xếp vào ba nhóm: nhóm 1 bao gồm các polychlorinated dibenzo-p-dioxin (PCDDs)

, nhóm 2 gồm các polychlorinated dibenzofuran (PCCDs) và nhóm 3 gồm các polychlorinated biphenyls (PCBs). Nhóm 1 và 2 thường là sản phẩm biến đổi các chất khi con người đốt chất thải công nghiệp hay nông nghiệp, cháy rừng, sử dụng khí đốt... Trong khi nhóm 3 (các PCB và các PCB giống dioxin) lại thường được sản xuất có chủ định, sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau. Để so sánh mức độ gây độc của các chất, tổ chức Y tế thế giới (WHO) dùng chỉ số TEFs (toxic equivalance factors) để đánh giá. Hiện tại 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (tên gọi tắt là TCCD) được đánh giá có mức độ gây độc cao nhất trong tất cả các chất trên.

Vào những năm 1940-1960 một số công nhân làm việc trong các nhà may sản xuất hóa chất và chất diệt cỏ có biểu hiện nhiễm độc dioxin. Năm 1953 một nguời Đức được xác định chết vì nhiễm dioxin. Năm 1963, một số nạn nhân khác tại Hà Lan cũng được cho là tử vong vì dioxin. Trong khoảng thời gian từ 1962-1971, Mỹ đã sử dụng một lượng lớn chất gây rụng lá trong đó sử dụng các chất diệt cỏ trichlorophenol bao gồm chất da cam (Agent Orange) trong đó có chất độc dioxin. Tuy nhiên chính phủ Mỹ lúc đó cho rằng họ sử dụng những chất này tại Việt Nam vì trước đó chúng đã được sử dụng rộng rãi ở Mỹ và các nước khác nhưng không gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Trong làn sóng phản đối chiến tranh tại Việt Nam vào cuối những năm 1960 có yêu cầu Mỹ dừng sử dụng chất gây trụi lá. Sau đó vào những năm 70, 80 các cựu chiến binh Mỹ đưa ra các bằng chứng về ảnh hưởng của chất làm trụi lá đến sức khỏe của họ và con cái họ đặc biệt là bằng chứng về ung thư và dị tật bẩm sinh ở trẻ.

- Dioxin có thể có trong đất, nước, không khí, các mô bào động thực vật và người.

- Khi vào cơ thể động vạt và người, dioxin tích tụ nhiều trong mô mỡ, mô cơ, sữa. Thời gian để cơ thể chúng ta thải trừ được một nửa lượng dioxin phải mất 10 năm.

Có thể tóm tắt các tác hại do dioxin gây ra dựa trên những kết quả nghiên cứu khoa học được công bố như sau:

- Dioxin có thể là nguyên nhân gián tiếp của nhiều loại ung thư như ung thư phổi, gan, thận, ung thư vú, ung thư tủy xương...

- Ảnh hưởng đến quá trình sinh sản và phát triển của bào thai.

- Giảm khả năng miễn dịch của cơ thể

- Gây dị tật bẩm sinh, bệnh đái đường, ảnh hưởng đến da và chức năng của da,tóc

- Ảnh hưởng đến trí não và nhiều ảnh hưởng khác

- Những người sống trong vùng bị nhiễm dioxin, làm việc trong các nhà máy hóa chất có sử dụng hay sản xuất những chất dioxin và giống dioxin... có nguy cơ nhiễm dioxin cao hơn những đối tượng khác.

- Khi mẹ bị nhiễm, dioxin sẽ có mặt trong sữa.

Rất nhiều nhà khoa học Mỹ, Việt Nam và các nước khác nghiên cứu về chất độc da cam sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, mức độ tồn dư dioxin trong môi trường và ảnh hưởng của nó đến sức khỏe người dân Việt Nam sống trong vùng bị rải chất độc cũng như thế hệ con cháu của họ sau này. Nhiều nghiên cứu được tiến hành trên các cựu chiến binh Mỹ và các nước khác đã từng tham chiến tại Việt Nam. Đa số các nghiên cứu đều khẳng định về tác hại lâu dài của dioxin trong chất độc da cam. Tuy nhiên, do việc sử dụng các quy trình nghiên cứu (các protocol) theo chủ ý của tác giả nên một số kết quả phủ nhận mối liên hệ trực tiếp giữa chất độc da cam và ảnh hưởng của nó đến sức khỏe người Việt Nam. Một ví dụ điển hình là Viện Y tế Hoa kỳ (IOM) ước tính lượng dioxin-TCDD trong xấp xỉ 19,5 triệu thùng chất độc da cam Mỹ đã rải trong chiến tranh Việt Nam chỉ khoảng 170kg trong khi theo cách tính của Stellman và cộng sự (2003) thì khối lượng đó ước tính xấp xỷ 700kg.

- L. Wayne Dwernychuk cùng các cộng sự Canada và Việt Nam đã công bố trên tạp chí Chemosphere (2002) về sự tồn tư của dioxin trong các mẫu đất, mỡ cá, mỡ vịt, mẫu máu và sữa người dân sống tại vùng căn cứ Mỹ dùng làm kho chất độc hóa học. Các tác giả cũng khảng định chất độc tồn dư trong đất đã làm ô nhiễm nước từ đó xâm nhập vào chuỗi thức ăn để có mặt trong cơ thể người.

- L. Wayne Dwernychuk trong bài viết trên cùng tạp chí (2005) khẳng đinh cần phải tôn trọng các thông tin mới về ảnh hưởng của dioxin đến sức khỏe của cựu binh Mỹ và người dân Việt Nam, những người phải đối mặt với những bất hạnh do dioxin gây ra không chỉ trong hiện tại mà cả trong tương lai.

- Ngo D. Anh và cộng sự (3/2006)đã tổng hợp và thống kê, sử lý thông tin từ các công trình nghiên cứu về dioxin đã đưa ra kết luận: Những đứa trẻ có bố mẹ phơi nhiễm chất độc da cam phải chịu nguy cơ bị dị tật bẩm sinh cao bất kể chúng và bố mẹ của chúng là người Việt Nam hay người nước khác.

- Ishimura và các cộng sự đã kết luận dioxin ảnh hưởng đến sự tái tạo và phục hồi mạch quản của nhau thai ở giai đoạn cuối của thời kỳ mang thai.

Còn rât nhiều công trình nghiên cứu khác được công bố gần đẫy mà trong phạm vi một bài viết khó có thể tóm tắt hết được.

Các nhà khoa học Nhật Bản (11/2005) đã công bố kết quả nghiên cứu về khả năng dùng nấm men tái tổ hợp (recombinant yeast S. cerevisiae) và vi khuẩn E.coli tái tổ hợp mang gene CYP1A1 của chuột hay thể đột biến của gene nay (F240A) có khả năng làm biến đổi các hợp chất polychlorodibenzo-p-dioxin. Những kết quả đó mở ra hướng sử dụng các tế bào tiền nhân (prokaryotic cells)làm giảm mức độ ô nhiễm dioxin trong môi trường. ...