Tìm hiểu phân tầng xã hội trong lịch sử và áp dụng vào nghiên cứu phân hóa giàu nghèo ở nước ta hiện nay

Tóm tắt

Có nhiều cách tiếp cận về phân tầng xã hội khác nhau trong truyền thống của xã hội học. Chẳng hạn K. Marx chú ý đến phân tầng dưới khía cạnh giai cấp xã hội. Ông cho rằng, phân tầng là do quyết định của nhân tố kinh tế: quyền sở hữu tư liệu sản xuất thuộc về ai. Do vậy, có thể phân chia các tầng lớp trong xã hội thành giai cấp tư sản và giai cấp vô sản trên cơ sở mối quan hệ của họ với tư liệu sản xuất. Trong khi đó, M. Weber cho rằng phân tầng xã hội là một hệ thống xếp hạng cấp bậc (hierarchical ranking system) các nhóm người vào những vị trí xác định liên quan đến của cải tài sản, quyền lực chính trị và uy tín xã hội. Hệ thống xếp hạng cấp bậc này là một cơ cấu bất bình đẳng ổn định bền vững qua các thế hệ. Theo đó, phân tầng xã hội là sự bất bình đẳng mang tính chất cơ cấu của xã hội, trong đó các thành viên sẽ khác nhau về khả năng thăng tiến (di động) bởi địa vị không giống nhau của họ trong bậc thang xã hội.

Như vậy, cách tiếp cận kinh điển đã sắp xếp các thành viên trong xã hội theo tối đa là ba chiều cạnh (dimensions). Các chiều cạnh này có mối quan hệ và độc lập tương đối với nhau. Sau này xã hội càng phát triển, các nhà nghiên cứu cho rằng phải sắp xếp các thành viên trong xã hội theo nhiều chiều cạnh mới, khác nhau hơn và là đa chiều (multidimensions), chứ không đơn giản chỉ một vài chiều như trước đây. Về đại thể, có thể phân chia những vị thế của các thành viên trong xã hội được sắp xếp theo các chiều cạnh trên đây thành hai loại: địa vị gán cho (ascribed status) và địa vị đạt được (achieved status). Xã hội càng phát triển thì địa vị đạt được càng nổi trội, còn địa vị gán cho sẽ mờ dần, bởi vì tính cơ động xã hội ở từng cá nhân ngày càng cao.

Nội dung

Giới hạn lịch sử của khái niệm phân tầng xã hội

Phân tầng xã hội ở Việt Nam trong lịch sử

Áp dụng khái niệm phân tầng xã hội trong nghiên cứu phan hóa giàu nghèo ở Việt Nam trong thời kỳ “Đổi Mới”( từ 1998 đến nay)

Xem chi tiết tại đây