03/06/2017, 23:35

Suy nghĩ của anh (chị) về những cuộc đối đầu của ông lão Xan-ti- a-gô trên biển cả trong đoạn trích Con người không thể bị đánh bại (Trích Ông già và biển cả) của Hê-minh-uê.

Trong vũ trụ nhân sinh nói chung, đã từng có biết bao nhiêu cuộc gặp gỡ, đối đầu. Có những cuộc đối đầu không để lại ấn tượng. Nhưng cũng có những lần đấu để lại dấn ấn sâu đậm, không thể phai mờ cho cả hai bên. Cuộc đối đấu của ông lão Xan-ti-a-gô với những con cá lớn trên biển trong đoạn trích ...

Trong vũ trụ nhân sinh nói chung, đã từng có biết bao nhiêu cuộc gặp gỡ, đối đầu. Có những cuộc đối đầu không để lại ấn tượng. Nhưng cũng có những lần đấu để lại dấn ấn sâu đậm, không thể phai mờ cho cả hai bên. Cuộc đối đấu của ông lão Xan-ti-a-gô với những con cá lớn trên biển trong đoạn trích “Con người không thể bị đánh bại (Trích Ông già biển cả của Hê-minh-uê) là cuộc đối đầu như thế. Điều đáng nói hơn cả đó là: các đối thủ rất tương xứng, ngang tài. ngang sức. Nó là cuộc gặp gỡ ...

Ông lão đánh cá Xan-ti-a-gô đã 84 ngày ròng rã không đánh được một con cá nào. Sự chờ đợi, mòn mỏi không làm ông nhụt chí mà ngược lại ông vẫn ấp ủ khát vọng cháy bỏng được nhìn thấy một con cá khổng lồ- một đối thủ thực sự. Ước mong của ông được toại nguyện khi ông nhìn thấy một con cá kiếm khổng lổ. Và bằng tất cả lòng gan dạ, ý chí, nghị lực, sức mạnh của mình, ông lão đã thu phục được con cá ấy- một đối thủ thật sự kiên cường, dũng mãnh.
 
Tất cả tưởng là dừng lại ở đó. Nhưng không, với ông lão đánh cá thi cuộc chiến đấu vẫn tiếp tục và tất cả đang còn ở phía trước. Hay nói khác đi, trên biển khơi, ông lão không cô đơn. Khi con cá kiếm khổng lồ đã chết nằm bên mạn thuyền thì ông lão phải đối mặt với những đối thủ khác kiêu dũng, hùng mạnh hơn nhiều. Lần này lão đối mặt với những kẻ đến với mục đích săn mồi và tìm kiếm con mồi. Với kinh nghiệm đi biển lâu năm, ông lão đã nghĩ tới nhưng không ngờ nó lại đến nhanh như vậy. Đó là một con cá mập rất lớn, cũng có một khát vọng như ông lão Xan-ti-a-gô là săn được một con mồi cực lớn. Sự xuất hiện ban đầu của nó đã thật sự chiếm lĩnh cả khoảng không gian rộng lớn của biển khơi. "Nó ngoi lên rất nhanh và hoàn toàn bất cẩn đến mức đã xé tung mặt nước xanh thẳm, nheo mình trong nắng.
 
Và ngay lập tức con cá đã mê hoặc, hút hồn đối thủ của nó là ông lão đánh cá. "Nó là con cá mập Ma-kô cực lớn, được cấu tạo để bơi nhanh như bất kì loài cá nào bơi nhanh nhất ở biển và mọi thứ trên người nó đều đẹp... Đây là giống cá được cấu tạo để ăn thịt tất cả loài cả khác ở biển, chúng nhanh nhẹn, khỏe mạnh vì được trang bị lợi hại đến mức chẳng còn bất kì đối thủ nào nữa". Ông lão đã nhìn ngắm đối thủ của mình một cách thích thú, ngưỡng mộ và không khỏi có đôi chút ganh tị. Ông nhận ra rằng: rõ ràng không chỉ có con cá kiếm mới thực sự lớn mà bên cạnh nó, hiện diện ngay giữa biển khơi mênh mòng này còn nhiều con cá khổng lồ nữa. Và với ông, đó là những đối thủ rất đáng gờm.
 
Con cá mập Ma-kô là kẻ đến sau, khi mọi việc đã gần như được ông lão Xan-ti-a- gô hoàn tất. Giờ đây cuộc đối đầu lại thay đổi tính chất: một bên là đấu tranh để kiếm được con mồi lớn, còn một bên là chiến đấu để giữ được con mồi lớn của mình. Con cá kiếm đã bị loại khỏi cuộc chơi, hay nói đúng hơn nó chỉ đóng vai trò là con mồi của hai đối thủ dũng mãnh.
 
Song, cuộc đối đầu ấy lại vượt lên trên tinh chất đơn thuần của việc săn bắt con mồi thoả mãn cái dạ dày và kế sinh nhai, chống lại sự huỷ diệt của cái đói mà cao hơn thế đó lại là cuộc đối đầu của những kì phùng địch thủ muốn thể hiện sức mạnh vá phô bày vẻ đẹp từ sự dũng mãnh, can trường của mình. Và cũng chính vì thế, ông lão đã nhìn con cá với một cái nhìn chiêm ngưỡng và ý nghĩ của ông về nó không giấu nổi sự thán phục: "ông lão biết đấy là con cá mập khống hề biết sợ hãi gì và sẽ làm đúng những gì nó muốn".
 
 
Song, đồng thời trong con người chân chính ấy lại trói lên sức mạnh vô song khi bắt gặp mót đối thủ dũng mãnh. Vừa thán phục vẻ đẹp và sức mạnh nơi đối thủ, ông lão vừa tìm cách để thu phục nó, chiếm lĩnh nó, tiêu diệt nó. Vì ông lão nhận thức được rằng: cả ông và con cá mập đều có một mục đích sở hữu con cá kiếm và thể hiện quyền năng không thể bị đánh bại.
 
Hai đối thủ đã không hề khoan nhượng khi đối mặt với nhau. Một bên thì không gì có thể làm cản bước và khao khát được ngoạm bộ răng đồ sộ vào con mồi, một bên thì cố giữ cho đầu óc thật tỉnh táo để đoán định tình hình, quan sát và đối phó với địch thủ. Khi con mồi đã bị đối thủ xâm phạm, ông lão dùng tất cả sức mạnh của mình "cắm phập mũi lao xuống đầu con cả mập", và "lão đảm bằng cả hai bàn tay tứa máu, dốc sức lực ấn sâu mũi lao sắc nhọn xuống. Lão đâm không bằng hi vọng mà bằng quyết tâm và cả lòng căm hận".
 
Cuộc đối đầu chỉ diễn ra trong chốc lát, nhưng cả hai đối thủ đều thể hiện vẻ dũng mãnh và cường tráng. Hai đối thủ đứng trên hai giới tuyến, đối đầu nhau, là kẻ thù của nhau nhưng lại gặp gỡ nhau trên rất nhiều phương diện: đó là sức mạnh, khát khao đạt được mục đích và không bao giờ chịu thất bại (ngay cả khi đã chết), "ông lão biết con cá đã chết nhưng nỏ không chấp nhận điều đó?" Và một lần nữa ông lão khẳng định chắc chắn: “Con người sinh ra không phải đổ dành cho thất bại, con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại".
 
Đó là những đúc rút mang ý nghĩa nhân văn vô cùng lớn lao. Con người - hai tiếng ấy thiêng liêng và phải biết cách tôn vinh những giá trị của con người. Có thể trên biển cả mênh mông đầy bão táp, con người gặp nhiều sóng gió, biến cố, gặp nhiều đối thủ đáng gờm, sẵn sàng dìm chết con người. Nhưng vượt lên trên tất cả, con người vẫn giữ được nguyên vẹn giá trị cao quý: con người có thể bị huỷ diệt chứ không bị đánh bại.
 
Cuộc đối đấu của ông lão đánh cá và nhưng con cá lớn trên biển cả mênh mông được Hê-minh-uê gửi gắm trong đó rất nhiều ý nghĩa - ý nghĩa biểu tượng về cuộc sống, về sự đấu tranh sinh tồn, về sự gìn giữ phẩm chất cao quý của con người...
 
Vượt lên trên ý nghĩa thông thường của một cuộc đánh bắt cá trên biển, thoả mãn nhu cầu sống, cuộc đối đầu của ông lão đánh cá với những con cá lớn trên biển khơi cũng vượt lên trên tất cả khuôn khổ thông thường mà mang theo rất nhiều ẩn ý. Đó là nguyên lí "tảng băng trôi: chỉ một phần tám nổi lên bề mặt, bảy phần kia kín khuất". Cái bảy phần chìm khuất kia là phần tác giả im lặng và cần sự "đồng sáng tạo" của độc giả.
 
Với Hê-minh-uê, ở đâu và bao giờ, con người cũng luôn muốn gặp được những "con cá lớn" của cuộc đời mình. Đó có thể là những sự kiện, những cơ hội, những biến cố, hay thử thách. Họ sẵn sàng đối đầu, lao vào nó, để có thể chứng minh một điều vô cùng lớn lao: con người có thể bị huỷ diệt chứ không thể bị đánh bại. Con người cao quý hơn tất cả những giông sinh vật bình thường khác cũng chính là ở đó: họ không chờ đợi sự bình lặng, yên ả cho cuộc đời mà luôn đón đầu và chấp nhận những thử thách sẵn sàng chiến đấu với những đổi thủ lớn. Đó cũng là cơ hội để con người thể hiện sức mạnh và giá trị của mình.
 
Chỉ bằng một đoạn trích ngắn trong một tác phẩm rất cô đọng, súc tích, Hê-minh-uê muốn gởi đi những thông điệp vế con người và những cuộc đấu tranh sinh tử để con người giữ vững được giá trị Con Người. Và bởi thế, cho dù con người có sống trong một xã hội nào, đối mặt với nhửng "đối thủ" hùng mạnh nào, thì họ vẫn không thế rời bỏ vũ khí của lòng dũng cảm, ý chi vươn lên và lòng quyết tâm chiến thắng mọi đối thủ.
 
Nguyên tắc sáng tác tảng băng trôi luôn cho phép mỗi độc giả khi tiếp xúc với văn bản đều có các kiến giải của riêng mình. Đó cũng là khả năng mở rộng văn bản vô bờ bến, và không thể ép bạn đọc vào một cách hiểu cứng nhắc, cố định. Xét đến cùng, sức mạnh của những tác phẩm Hê-minh-uê có thể làm hàng triệu độc giả trên thế giới say mê là vì lẽ đó.

0