Quyết định của nhà quản trị
Hình dạng đường lợi ích của mỗi người là sản phẩm của sự phát triển tâm lý, là kết quả của việc dự đoán tương lai của người đó và là kết quả của những quyết định đặc biệt hoặc những hành động được đánh giá. Một người có thể có một đường lợi ...
Hình dạng đường lợi ích của mỗi người là sản phẩm của sự phát triển tâm lý, là kết quả của việc dự đoán tương lai của người đó và là kết quả của những quyết định đặc biệt hoặc những hành động được đánh giá. Một người có thể có một đường lợi ích cho tình huống này và một đường lợi ích khác cho tình huống khác.
Đường lợi ích của từng người biểu hiện thái độ đối với rủi ro của họ. Các đường lợi ích của những quyết định thuộc ba nhà quản lý khác nhau trong hình 11.2 cho thấy điều đó. Thái độ của họ dễ dàng biểu lộ ra từ sự phân tích đường lợi ích của họ. T là một nhà kinh doanh thận trọng, bảo thủ. Một sự chuyển dịch sang phải điểm lợi nhuận ) chỉ làm tăng một lượng nhỏ lợi ích của anh ta, nhưng một sự dịch chuyển sang trái điểm lợi nhuận 0 làm giảm lợi ích của anh ta rất nhanh.
Lợi nhuận hoặc thiệt hại bằng tiền
Phân tích biểu hiện về lượng đường cong lợi ích của T ta thấy đi từ ) đến 100 triệu đồng lợi nhuận thì làm tăng lợi ích của anh ta 1 đơn vị theo trục đứng. Trong khi chuyển dịch sang phía thiệt hại chỉ 40 triệu đồng làm giảm lợi ích của anh ta cũng 1 đơn vị theo trục đứng. T sẽ tránh những tình huống có thể xảy ra thiệt hại lớn. Người ta nói anh ta không thích mạo hiểm.
A lại là người hoàn toàn khác từ đường lợi ích của anh ta, thấy một mức lợi nhuận nhất định làm tăng lợi ích của anh ta nhiều hơn cùng một mức thiệt hại làm giảm lợi ích. Đặc biêt tăng lợi nhuận của anh ta 20 triệu đồng (từ 80 đến 100 triệu đồng) làm tăng lợi ích của bà ta từ 0 đến +5 đơn vị trên trục đứng. Trong khi giảm lợi nhuận của bà cũng 20 triệu đồng (từ 0 đến 20 triệu đồng) chỉ làm giảm lợi nhuận của bà ta 0,25 đơn vị (từ -4 đến -4,25). A là người chịu chơi. Anh ta nhận thức rõ ràng thiệt hại lớn cũng sẽ không làm cho mọi việc trở nên xấu hơn so với tình cảnh hiện tại, nhưng một khoản lợi nhuận lớn lại rất đáng giá. Anh ta dám mạo hiểm để thu được lợi nhuận cao.
Ta nhận thấy người K về mặt tài chính rất sung túc, lại là nhà kinh doanh mà mất 60 triệu đồng hoặc được 60 triệu đồng cũng cho là chuyện thường tình. Niềm vui do được 60 triệu đồng và nỗi đau do mất 60 triệu đồng cũng bằng nhau vì đường lợi ích của ông ta trở thành một đường thẳng nên ông ta có thể sử dụng một cách hiệu quả giá trị dự toán như là một tiêu chuẩn quyết định trong khi T và A lại sử dụng tiêu chuẩn lợi ích. K sẽ hành động khi giá trị dự đoán dương, T sẽ yêu cầu một giá trị dự đoán cao đối với kết quả, còn A có thể hành động trong trường hợp giá trị dự đoán âm.
Cơ sở cây quyết định
Cây quyết định là mô hình đồ họa về quá trình ra quyết định. Với mô hình này, sử dụng lý thuyết xác suất vào việc phân tích những quyết định phức tạp bao gồm:
- Nhiều đơn vị cần lựa chọn.
- Nhiều yếu tố chưa biết nhưng có thể biểu hiện thông qua một loạt xác suất riêng rẽ hoặc phân phối xác suất liên tục.
Phân tích cây quyết định là công cụ rất hữu ích trong việc ra các quyết định liên quan đến đầu tư, đến kết quả thu được, việc bán các tài sản vật chất, quản lý dự án, chương trình nhân sự và chiến lược sản phẩm mới.
Thí dụ về cây quyết đinh: Mở dịch vụ khu bãi tắm thiên nhiên ở vùng núi có cơ sở du lịch và nghỉ ngơi.
Ta sử dụng cây quyết định để giúp giám đốc khu dịch vụ này quyết định xem dơn vị của ông sẽ hoạt động như thế nào trong mùa hè tới.
Trên cơ sở kinh nghiệm của những năm trước đây ông ta tin rằng phân phối xác suất của lượng nước mưa và lợi nhuận thu được có thể tóm tắt trong bảng dưới đây:
Phân phối lượng mưa và lợi nhuận của khu bãi tắm
Gần đây ông giám đốc đã nhận được đề nghị của công ty khách sạn trong vùng xem thuê khu bãi tắm trong mùa hè và trả 45.000 ngàn đồng lợi nhuận. Ông ta cũng đang xem xét việc thuê các thiét bị bơm nước từ giếng lên. Nếu thuê các thiết bị này thì khu bãi tắm có khả năng đầy đủ, bất kể lượng nước mưa ít. Nếu quyết định sử dụng nước nhân tạo bổ sung nước mưa tự nhiên, lợi nhuận của ông ta trong cả mùa hè 120 triệu đồng, chưa trừ chi phí thuê và vận hành thiết bị bơm nước. Chi phí thuê khoảng 12 triệu đồng một mùa không kể sử dụng nhiều hay ít. Chi phí sử dụng cho máy bơm là 10 triệu đồng nếu mưa lớn hơn 40cm, 50 triệu đồng nếu mưa trong khoảng từ 20-4-cm; 90 triệu đồng nếu mưa ít hơn 20cm.
Hình dưới 11.3 trình bày vấn đề của ông giám đốc khu bãi tắm dưới dạng một cây quyết định.
Hình 11.3: Cây quyết định của ông giám đốc khu bãi tắm
Nguyên tắc phân tích cây quyết định
Có hai nguyên tắc thực hiện:
- Thứ nhất, nếu phân tích điểm nút khả năng có thể xảy ra (vòng tròn) ta tính các giá trị dự đoán tại điểm nút bằng cáh nhân xác suất trên mỗi nhánh bắt đầu từ điểm nút ấy với mức lợi nhuận ghi cở tận cùng của nhánh. Sau đó cộng tất cả các kết quả tính được của nhánh bắt nguồn từ nút này.
- Thứ hai, nếu phân tích nút quyết định (hình vuông) thì ta đặt vào hình vuông con số giá trị dự đoán lớn nhất trong tất cả các giá trị cra các cành bắt nguồn từ nút này. Bằng cách ấy, ta chọn được cành có kết quả dự đoán tốt nhất và loại bỏ các cành có giá trị dự đoán nhỏ hơn. Ta đánh dấu vào những cành này bằng hai gạch nhỏ để tỏ ý rằng chúng bị loại bỏ.
Vấn đề quyết định của ông Giám đốc khu bãi tắm được minh họa ở hình 11.4
Hình 11.4. Phân tích cây quyết định của Giám đốc khu bãi tắm.
Như vậy, quyết định tối ưu của ông ta là độc lập mở khi dịch vụ bãi tắm và có thuê thiết bị bơm nước.
thực hiện đầu tư giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ sở hạ tầng thường kéo dài, có khi đến 5-10 năm. Do vậy, thời gian thực hiện kinh doanh giảm. Hơn nữa, các nhà đầu tư nước ngoài cũng chưa được chuyển nhượng, cho thuê lại, thế chấp hoặc dùng đất thuê để góp vốn đầu tư. Hạn chế này cũng góp phần làm cho môi trường đầu tư ở Việt Nam kém hấp dẫn.
Vì vậy, vấn đề đặt ra cho Đảng và Chính phủ Nhà nước ta là phải sớm đưa ra quyết định: rà soát và thay đổi các quy định, luật lệ đang cản trở việc thu hút đầu tư nước ngoài. Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ quan thực thi pháp luật; xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật, chế độ tư pháp.
