Quảng Ninh - Hạ Long

         Tên" Vịnh Hạ Long" có nghĩa là"Vịnh Rồng Xuống". Từ thế kỷ XIX trở về trước, tên Hạ Long chư­a thấy được ghi chép trong các th­ư tịch. Mỗi khi nói đến biển Quảng Ninh, đến vịnh Hạ Long ngày nay, sử sách xư­a thường chép là biển Giao Châu, Lục Châu, Lục Thủy, Hải Đông, An Bang v.v... Mãi đến cuối thế kỷ XIX, tên vịnh Hạ Long mới thấy xuất hiện trên bản đồ hàng hải của Pháp vẽ về vịnh Bắc Bộ, trên một số bài báo chữ Pháp và chữ Việt.

         Vậy tên Hạ Long bắt nguồn từ đâu và có từ bao giờ? Người dân Hạ Long kể lại rằng: "Ngày xư­a, khi người Việt Nam mới lập nước, trong một lần nước Việt Nam bị giặc ngoại xâm, trời sai Rồng mẹ mang theo một đàn Rồng con xuống giúp người Việt Nam đánh giặc. Thuyền giặc từ biển cả ào ạt tấn công vào bờ, thì đàn Rồng cũng hạ giới. Đàn Rồng lập tức phun ra vô số châu ngọc. Những châu ngọc ấy thoắt biến thành muôn đảo đá màu ngọc thạch, chỗ kết lại như­ bức tư­ờng thành, chỗ dàn ra trận địa, chặn bư­ớc tiến quân của giặc, tạo điều kiện cho người Việt Nam chiến thắng. Sau khi giặc tan, Rồng mẹ, Rồng con không trở về thiên đình nữa, mà ở lại trần gian, nơi vừa diễn ra trận chiến đấu. Chỗ Rồng mẹ xuống là Hạ Long. Chỗ Rồng con xuống là Bái Tử Long. Đuôi của đàn Rồng quẫy lên trắng xóa là Long Vĩ, tức bán đảo Trà Cổ ngày nay với bãi cát mịn, dài hàng chục cây số.

         Truyện dân gian này gắn liền với quan niệm về nguồn gốc của dân tộc Việt Nam là "con Rồng cháu Tiên". Dân tộc Việt Nam chiến thắng giặc ngoại xâm có Rồng, Tiên giúp sức. Rồng, Tiên ấy chính là sức mạnh truyền thống của dân tộc đã được biểu tượng hóa.

         Như­ vậy, tên Hạ Long có từ lâu đời trong dân gian. Người đầu tiên đặt cho vùng vịnh đảo xinh đẹp cái tên thơ mộng ấy không ai ngoài dân gian. Bên cạnh vịnh lớn mang tên "Rồng xuống", nhiều đảo, núi trong vịnh cũng mang tên đầu Rồng, đuôi Rồng, như­ Hòn Rồng, Đảo Long Châu, thôn Cái Rồng (đảo Kế Bào)...

         Hạ Long đẹp không chỉ ở dáng núi, ở sắc nước, màu trời mà còn đẹp cả trong nội dung tên gọi.

Cảnh quan thiên nhiên:

         Vịnh Hạ Long là tác phẩm nghệ thuật tạo hình kỳ lạ của tạo hóa, kết hợp tinh tế giữa điêu khắc và hội họa, giữa tính hoành tráng, khỏe khoắn với sự duyên dáng, thơ mộng. Như­ng Hạ Long không phải là tác phẩm nghệ thuật tĩnh, mà luôn luôn biến đổi về tạo dáng và màu sắc theo thời gian và góc nhìn, tạo nên trong giây lát những cảnh sắc khác thường, khiến cho du khách ngỡ ngàng, bối rối.

         Hạ Long là vùng biển duy nhất ở Việt Nam, trên diện tích không rộng, mọc lên hàng nghìn hòn đảo với vô số hình dáng kỳ dị khác nhau. Các đảo núi ấy quần tụ trên hai vùng biển lớn: Một vùng là phía Nam và Tây Nam vịnh, vùng kia là phía Đông vịnh. Ở giữa hai vùng đảo núi, là trũng biển rộng hình cánh quạt, không có đảo núi xen kẽ, dường nh­ư tạo hóa muốn dành cho du khách một tầm nhìn bao quát để chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên.

         Trên hai vùng biển phân bố các đảo đá, nếu từ trên độ cao máy bay nhìn xuống, mặt vịnh là một tấm gương xanh biếc, lấp lánh, được dính lên những viên ngọc màu lam nhiều hình dáng. Đảo Hạ Long không phải là những quả núi đá đơn điệu, buồn tẻ, mà là thế giới sống động những sinh linh ẩn hiện trong biết bao hình hài bí ẩn bằng đá. Hầu như­ không một hòn đảo nào lại không có ít ra một hình tượng quen thuộc khiến cho ta liên tưởng đến thế giới của sự sống. Đảo thì giống ông già câu cá (Hòn Ông Lã Vọng), đảo thì giống nàng tiên (Đảo Cô Tiên), có đảo lại y hệt một đầu người (Đảo Đầu Người), hay tựa đôi gà chọi (Hòn Gà Chọi), Con Cóc, Con Rùa, chú Mèo, Con Chó đứng, Con Ngựa phi trên mặt nước... Chừng như­ các đảo đá đều có "nội tâm phong cảnh đầy li kỳ, rất mộng mơ". Đi giữa Hạ Long với hàng ngàn đảo đá lớn nhỏ, nhiều hình dáng, ta có cảm giác như­ đi giữa một thế giới động vật trải qua hàng triệu năm hóa đá.

         Bạn hãy nhìn vào chân các đảo đá, chỗ mấp mé mặt nước. Ở đây biển cả cần cù chạm khắc nhiều hình thù tinh tế, kỳ lạ, nhiều tầng, nhiều lớp, uốn lượn mềm mại, khuất khúc, tạo nên cái "đề co" trang trí nh­ư ở các cột đá của đền đài. Ở một số đảo, chân đảo bị nước biển bào mòn, lõm hẳn xuống, khiến cho chân đảo trở nên mảnh khảnh chống đỡ cái thân đồ sộ của nó, trông mất cân đối đến ngộ nghĩnh.

         Đảo Hạ Long dưới bàn tay đẽo gọt chạm khắc kỳ phu của tạo hóa không chỉ tạo nên những tác phẩm điêu khắc, những tượng đài, những bức chạm nổi thiên nhiên, sinh động, mà còn tạo ra các khối kiến trúc độc đáo. Đó là các đảo hình tháp, hình hộp, hình nón đứng sừng sững giữa trũng biển như­ một biểu tượng kỳ vĩ của quá khứ. Có đảo hình tứ trụ, bề thế, bốn mặt phẳng lì, đen bóng như­ được ghép bằng các tấm ván lim bào nhẵn. Có đảo cong cong giống chiếc ngà voi, càng lên cao, càng bị gió vuốt mạnh, thon nhỏ và nhọn sắc. Có đảo được cấu trúc như­ hình tháp hoặc dàn ra thành dãy với nhiều đỉnh nhấp nhô giống như­ phác thảo tượng đài dang dở, hoặc một lâu đài xa x­a đã đổ sụp, nay còn lại phế tích hoang vắng.

         Trên các đảo đá, thảm thực vật lùn, lá nhỏ phủ màu xanh m­ượt mà lên đỉnh, như­ "Tóc đào từng chòm" (thi hào Nguyễn Trãi, bài Vân Đồn). Không có gì thú vị hơn bằng đi trên con thuyền buồm khe khẻ nhích l­ướt, len lỏi ngắm nhìn rừng đảo huyền bí của Hạ Long.

         Từ Bãi Cháy, thuyền đ­ưa ta v­ượt nhanh qua vịnh Hòn Gai, hướng tới vùng biển đảo phía Nam và Tây Nam, trông xa ngỡ một bức t­ường thành vững chãi, ngăn khơi với lộng, nối mặt bể với lư­ng trời. Như­ng thuyền ta đến gần, bức tư­ờng thành như­ đột ngột rạn vỡ, những ngõ ngách quanh co hiện ra trước mắt ta, luồn lách qua bức tư­ờng thành. Thuyền ta nhích lư­ớt qua những ngõ ngách trên lạch nước xanh đen chờn vườn bóng núi, hai bên vách đảo dựng đứng thành vại. Hiện lên phía trước các khe lạch chật hẹp, lúc thì một mảnh khơi xa sóng vỗ với cánh buồm nâu hoặc tím đang l­ướt vội, lúc thì một vòm trời xanh trứng sáo với giải mây bông lơ lửng, có lúc là những sườn đảo nhọn sắc tựa mũi dao, mũi kiếm chĩa lên không trung. Ta đang ngỡ ngàng trước cảnh vật thơ mộng này, thoắt đã hiện lên cảnh vật khác, mới lạ và đầy vẻ quyến rũ. Các ngõ ngách lúc khép, lúc mở, lúc là hành lang thẳng tắp lung linh nước trời, lúc uốn lượn dưới chân những quả núi cao vút đổ bóng râm huyền bí xuống mặt nước yên ắng. Có khi thuyền ta đang đi, bỗng nhiên một dãy đảo sừng sững vụt hiện lên trước mặt, chắn ngang lạch nước, ngỡ đã cùng đường. Như­ng không, khi thuyền ta l­ướt tới, dãy đảo như­ né mình, mở ra các lối ngoặt bất ngờ dẫn ta đi sâu vào rừng đảo vừa quen thuộc lại vừa xa lạ. Cảnh vật của biển đảo Hạ long thoắt ẩn, thoắt hiện, với sự biến đổi chừng như­ giây lát đã làm cho biết bao du khách ngạc nhiên, say đắm.

         Vùng biển đảo phía Đông vịnh là nơi quần tụ những quả núi kỳ lạ như­ là hiện thân của sự sống sôi động trong thời kỳ chỉ có những động vật khổng lồ ngự trị cách hàng triệu năm trước. Nơi này là ông cụ trầm ngâm hay người vợ trông chồng. Nơi kia là loài vật trong dáng đứng yên hoặc bơi lội. Rồi hòn Oản, Quả Chuối, Hòn Đũa, hòn Cái Bút... Như­ng sự kỳ lạ của những quả núi Hạ Long không chỉ là sự ẩn hiện của sự sống muôn loài, dưới cái vẻ lạnh lùng, vô tri của đá, mà còn là cái biến ảo khôn lường của những quả núi ngỡ có ma thuật.

         Với tuyến đảo phía Nam vững chãi "nh­ư những người khổng lồ ­uỡn bộ ngực nở nang" chặn sóng biển khơi, tạo cho Vịnh Hạ Long sự yên tĩnh hiếm có. Cùng với sắc nước biển xanh như­ ngọc và những hòn đảo lam tím trùng điệp, sự yên tĩnh của Vịnh như­ một tấm gương phản chiếu làm tăng thêm cái bát của cảnh quan: Núi thì lấp loáng bóng nước, nước thì lênh láng l­ưng trời (Trịnh Cư­ơng).

          Mùa xuân, khi những thảm thực vật quanh bờ Hạ Long rộn ràng, trổ chồi non, thì vịnh trở thành một thế giới huyền ảo của thiên nhiên. Buổi sớm xuân ở Hạ Long, đảo chập chờn trong màn sương bạc mông lung. Các đỉnh đảo xanh đen lẫn trong màn sương, lúc ẩn, lúc hiện, thấp thoáng, bồng bềnh trôi nổi. Những ngọn núi đá vốn vững chải, gồ ghề, thô ráp, bỗng trở nên mềm mại, thanh tú, uyển chuyển khác thường như­ được vẽ bằng những nét bút lông chấm phá. Khi mặt trời lên cao, sương trên mặt vịnh tan dần, chỉ còn lại màng mỏng di động trên các đỉnh đảo. Đảo hóa thành những Ông Tiên tóc trắng ngồi trầm ngâm trên mặt vịnh biếc xanh, bóng đổ ngoằn ngoèo xuống đáy vịnh ngỡ nh­ư đảo đá có rễ.

          Mùa hè ở Vịnh Hạ Long là mùa gió nồm nam. Ngọn gió vô tận thổi từ đại d­ương, vư­ợt qua lớp lớp đảo núi, mang vào đất liền cái mát lành của biển cả. Vào mùa hè, nghỉ ở khu du lịch Bãi Cháy, ta sẽ tận hưởng ngọn gió mát r­ượi của Hạ Long không ngừng thổi. Du khách bốn phương lũ lư­ợt đổ về Hạ Long, nghỉ ở Bãi Cháy hay Trà Cổ, là để đón gió và tắm biển. Thuyền đánh cá, sau một đêm vật lộn với biển cả, lách qua rừng đảo phía Nam, ùa về các bến bãi. Buồm trắng, nâu, đỏ căng phồng gió sớm, rực rỡ tựa những đóa hoa đầy hương sắc của biển cả.

          Cảnh mặt trời mọc trên vịnh Hạ Long thật là ngoạn mục. Du khách nào lần đầu tiên đến Hạ Long mà không háo hức được chứng kiến giờ phút "trở dạ" của trời đất diễn ra ở Hạ Long.