Phân tích tư tưởng nhân nghĩa trong Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi

Đánh giá bài viết Nguyễn Trãi là một vị anh hùng của dân tôc, là danh nhân văn hóa của thế giới. Cuộc đời ông trải qua nhiều biến cố và oan ức nhưng ông đã để lại rất nhiều những tác phẩm có giá trị đồ sộ cho đời sau kể cả về chữ nôm và chữ hán. Trong đó “bình ngô đại cáo” là một trong những tác phẩm kiệt xuất của ông. Bình ngô đại cáo là một khúc tráng ca nhằm ca ngợi cuộc khởi ...

Nguyễn Trãi là một vị anh hùng của dân tôc, là danh nhân văn hóa của thế giới. Cuộc đời ông trải qua nhiều biến cố và oan ức nhưng ông đã để lại rất nhiều những tác phẩm có giá trị đồ sộ cho đời sau kể cả về chữ nôm và chữ hán. Trong đó “bình ngô đại cáo” là một trong những tác phẩm kiệt xuất của ông.

Bình ngô đại cáo là một khúc tráng ca nhằm ca ngợi cuộc khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn . Hơn thế nữa, tác phẩm này đã trở thành một áng thiên cổ hùng văn bất hủ đời đời, là một bản tuyên ngôn độc lập đanh thép ,hùng hồn về nền độc lập của dân tộc ta. Điểm cốt lõi của tác phẩm được thể hiện cả hai tư cách đó là “nhân nghĩa” mà nhân dân ta ca ngợi mãi cho đến về sau.

Mở đầu cho tác phẩm thì Nguyễn Trãi đã nêu lê một nguyên li nhân nghĩa đó là “việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”. Tư tưởng nhân nghĩa đó xuyên suốt cả bài thơ, dùng nhân dân với cái nhân nghĩa để đi chống giặc ngoại xâm mang lại sự bình yên,ấm no và hạnh phúc cho muôn dân.

Nhân nghĩa là tinh thần chính nghĩa của nhân dân mang lại bản sắc riêng của dân tộc. Nhân nghĩa ở đây chính là để trừ bạo cho dân, nó được biểu hiện bằng những việc làm cụ thể hơn. Đó là chống quân xâm lược để giữ vững bờ cõi ,tiêu diệt các cuộc phản nghịch chống lại triều đình.“quân điếu phạt trước lo trừ bạo” Nguyễn Trãi đã xem việc an dân là mục tiêu của nhân nghĩa , đó là trừ bọn cướp nước . Dùng nhân nghĩa để đối xử với những bọn bại trận xoa dịu hận thù để không gây hậu quả về sau cũng là việc làm nhân nghĩa

Tư tưởng nhân nghĩa ấy còn được nhắc tới đó là lòng thương dân , tin tưởng và biết ơn nhân dân. Dan chúng luôn được ông nhắc tới trong chiến tranh và trong thời bình . Nhân dân sản xuất ra của cải vật chất ,sống gần dân thương dân và lúc nào cũng chỉ nghĩ đến nhân dân trước tiên. Chính vì vậy mà chúng ta thấy được rõ ngay từ  đầu bài cáo chúng ta thấy nhắc được tới nhân dân đầu tiên. Trong suốt cuộc đời của sống sống gần dân và ở ngay cạnh dân cho nên ông hiểu được mong muốn của nhân dân.

Tư tưởng nhân nghĩa đó còn là sự bao dung đối với kẻ thù. Tư tưởng ấy đã được Nguyễn Trãi thê hiện ở trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn . Có thể nói rằng chính tư tưởng ấy cùng với tài mưu lược đã chiến thắng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

Tư tưởng nhân nghĩa đó còn được thể hiện ở sự khoan dung cho kẻ thù khi chúng bại trận. Nó thể hiện được đức hiếu sinh của dân tộc ta cũng như tấm lòng bao dung của Nguyễn Trãi khi đối phó với địch trong cuộc khởi nghĩa. Chúng ta đánh giặc bằng ý chí sức mạnh và sự căm thù nhưng khi chúng bại trận đầu rơi máu chảy thì chúng ta có sự khoan dung. Ta chiến đấu cũng chỉ để lấy lại lãnh thổ, lấy lại sự bình yên cho muôn dân, đó chính là mục tiêu cuối cùng.

Những việc làm của dân tộc ta đối với kẻ thù làm cho nước họ phải tôn trọng, biết ơn. Và chính việc làm này cũng khiến cho quân minh e dè không dám quay đầu lại xâm lược nước ta nữa. “nghĩ kế nước nhà trường cửu, tha cho mười vạn hùng binh. Gây lại hòa hảo cho hai nước, dập tắt chiến tranh cho muôn đời”.  Đây thật sự là một tư tưởng lớn cho con người có tài “kinh bang tế thế” và là một tư tưởng có sức sống vang mãi cho tới muôn đời sau.

Ta cũng có thể hiểu được tài chiến lược của Nguyễn Trãi còn được thể hiện ở chỗ cầu người hiền tài giúp ích cho nhân dân. Nguyễn Trãi đã quan niệm người hiền tài càng nhiều thì lúc đấy xã tắc mới hưng thịnh được ,nhân dân mới ấm no hạnh phúc.

Qua tác phẩm bình ngô đại cáo cho chúng ta thấy rằng tư tưởng nhân đạo, là một minh chứng cho cuộc chiến thắng hùng hồn của nhân dân ta.

Tư tưởng nhân nghĩa trong bình ngô đại cáo không chỉ là có ý nghĩa to lớn mà còn có tầm ảnh hưởng rất nhiều đến tình hình chính trị của đất nước ở thời đại sau. Lí tưởng nhân nghĩa này luôn trường tồn mãi mãi với dân tộc ta cho đến tận bây giờ.