Phân tích bài thơ Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu – Văn hay lớp 10

Phân tích bài thơ Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu – Bài làm 1

Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao sáng trong nền văn học Việt nam, ông được mệnh danh là ngôi sao sáng bởi lẽ ông có một tài năng rất suất sắc trong nghệ thuật sáng tác của mình. Nổi bật nên đó là bài thơ Xúc Cảnh để lại nhiều cảm xúc trong lòng bạn đọc.

Bài thơ Xúc Cảnh được viết ra để thể hiện những tâm tư thời thế của Nguyễn Đình Chiểu, ông là một người chí sĩ yêu nước, bị mù hai con mắt nhưng những sáng tác của ông vẫn rất lừng lẫy và có nhiều cảm xúc. Mở đầu bài thơ đó là những lỗi tâm tư, băn khoăn lo lắng về thời thế của Đất Nước:

Hoa cỏ ngùi ngùi ngóng gió đông
Chúa Xuân đâu hỡi có hay không?

Tác giả đang mong ngóng một điều gì đó sẽ đến, ẩn dụ mượn hoa cỏ đang chờ những luồng gió đông để nói rằng tâm tư của ông là đang ngóng trông những điều kì lạ sẽ đến với Đất Nước của mình, ông mong muốn đất nước có một cuộc sống yên bình, nhân dân có một cuộc sống bình an, có đầy đủ cơm ăn áo mặc, nhân dân không phải sống trong cảnh bị áp bức bóc lột nữa. Chúa Xuân phải chăng đó là những mong ước nhỏ nhoi đó, một cuộc đời luôn lo cho dân cho nước như Nguyễn Đình Chiểu quả thật làm cho người đọc cảm phục và kính mến vô cùng. Nhưng tác giả lại sử dụng câu hỏi đâu hỡi có hay không, để nói về sự mong manh, có lẽ nó có thể là vô vọng vì đang trong tình cảnh Đất Nước nước xôi lửa bỏng nhân dân lâm vào đường lầm than, đói khổ.

Mây giăng ải bắc trông tin nhạn
Ngày xế non nam bặt tiếng hồng
Bờ cõi xưa đà chia đất khác
Nắng sương nay há đội trời chung!

Tác giả sử dụng mây giăng để thể hiện những tội ác của kẻ thù, sự áp bức càng nặng nề thì lòng căm phẫn của người dân việt nam càng được lên cao, tội ác đó có rửa xuống sông Hoàng Hà cũng không hết tội. Tin nhạn đó là những niềm mong đợi được báo những tin vui, nhưng nó là điều rất mong manh, đất nước bị chia cắt nhân dân sống trong cảnh nghèo đói lầm than, đời sống nhân dân chịu nhiều cực khổ, sự căm thù kẻ thù xâm lược được tác giả nói là há đợi trời chúng phần nào nói lên những sự căm thù tới tột bậc của dân tộc Việt Nam đối với kẻ thù xâm lược của mình, ông luôn luôn sáng tác lên những tác phẩm đậm chất nhân văn. Ở bài thơ này ông đã mượn cảnh để nói về những tâm sự thời thế của mình, sự mong đợi, và những sự chông chờ có chút mong manh, nhưng với ý chí kiên cường và tấm lòng yêu nước của mình ông vẫn viết lên những tác phẩm hay và đậm chất nhân đạo để phê phán và tố cáo tội ác tày trời của kẻ thù, tội ác đó phải bị trừng trị. Sự căm thù không đội trời chúng của Nguyễn Đình Chiểu đã thể hiện được lòng yêu nước của ông đối vơi dân tộc của mình.

Chừng nào Thánh đế ân soi thấu     
Một trận mưa nhuần rửa núi sông

Tác giả đang nói về những ân huệ của nhà vua, tác giả đang nói về những ân xá mà Nhà vua có thể làm, phải ân thấu  và tố cáo những tội ác của kẻ thù để có thể giành được sự tự do cho dân tộc ta. Vua người đứng đầu của một đất nước đã đầu hàng và giờ đây chỉ còn Thánh Đế nữa ông phải hết lòng vì dân vì nước để có thể đưa đất nước thoát khỏi những lầm than và khó khăn của cả một dân tộc đang phải hứng chịu. Nguyễn  Đình Chiểu sinh ra trong một thời thế có nhiều biến động, ông một con người có khí phách hiên ngang luôn hết lòng vì dân vì nước và vì độc lập tự do của dân tộc, người đã dùng những tài năng của mình để sáng tác lên những tác phẩm có nhiều ấn tượng và có tầm ảnh hưởng hết sức to lớn. Khi bị mù cả hai con mắt nhưng không lúc nào ông không lo lắng cho vận mệnh an nguy của đất nước, ông quả thật là tấm gương và là ngôi sao sáng của nền văn học Việt Nam.

Khung cảnh thiên nhiên đã làm cho những tâm sự thời thế của tác giả được thể hiện rất rõ trong tác phẩm này, tác giả mượn cảnh để nói về những suy tư và trăn trở của mình, vận mệnh của đất nước đang an nguy nhưng để giữ lại thanh danh trong sạch tác giả đã lui về ở ẩn nhưng tấm lòng yêu thương dân chúng và lo cho đất nước cũng không nguôi ngoai trong ồng tác giả và đó là nguồn cảm hứng vô tận để tác giả viết lên những bài thơ hay như thế này. Tác phẩm này cũng đã nói lên tội ác của những kẻ đi xâm lược tội ác đó co nhảy xuống sông hoàng hà cũng không rửa hết tội được, nó tố cáo tộ ác của bọn hại dân chúng ta rơi vào sự lầm than bế tắc.  Chúng ta càng phải tự hào về sự anh dũng của những anh hùng dân tộc, ca ngợi chủ nghĩa yêu nước và tố cáo chủ nghĩa thực dân tàn ác.

Nguyễn Đình Chiểu đã có rất nhiều những đóng góp lớn lo trong nền văn học nước nhà, các tác phẩm của ông đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng người đọc, bài thơ Xúc Cảnh đã thể hiện những tâm sự thời thế của ông trọng vận mệnh của Đất Nước.

Phân tích bài thơ Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu – Bài làm 2

Chúng ta thường nhắc đến cái tên Nguyễn Đình Chiểu như là ngôi sao sáng trong nền văn học Việt nam, ông được mệnh danh là ngôi sao sáng bởi lẽ ông có một tài năng rất suất sắc trong nghệ thuật sáng tác của mình. Cho dù mắt ông không thể thấy mọi thứ xungquanh nhưng với một tâm hồn rất trong sáng,đẹp đẽ, ông đã dùng chính tâm hồn mình để cảm nhận mọi thứ. Chính vì thế những sáng tác của ông đều giàu cảm xúc.Nổi bật nên đó là bài thơ Xúc Cảnh để lại nhiều cảm xúc trong lòng độc giả.

Bài thơ Xúc cảnh được viết ra nhằm bộc bạch những lời tâm sự của tác giả trước thời thế, ông là một nhà chí sĩ yêu nước. Nó không chỉ được thể hiện ở bài thơ này mà còn nhiều tác phẩm khác, trong đó có “ Văn tế ngĩa sĩ Cần Giuộc”. Bị mù lòa, nhưng chính tâm hồn đã soi sáng con đường sáng tác và cảm nhận của ông. Mở đầu bài thơ đó là những lỗi tâm tư, băn khoăn lo lắng về thời thế của Đất Nước:

Hoa cỏ ngùi ngùi ngóng gió đông
Chúa Xuân đâu hỡi có hay không?

Mượn hình ảnh của hoa cỏ, tác giả như đang mong ngóng điều gì đó sẽ đến. Hoa cỏ ở đây “ ngùi ngùi ngóng” vẽ ra hình ảnh luôn ở một tư thế mong ngóng đợi chờ. Cũng giống như  tâm tư của Nguyễn Đình Chiểu là đang ngóng trông những điều kì lạ sẽ đến với Đất Nước của mình, ông luôn mong muốn đất nước có một cuộc sống yên bình, nhân dân có một cuộc sống bình an, có đầy đủ cơm ăn áo mặc, nhân dân ta sẽ không phải sống trong cảnh bị áp bức bóc lột nữa. Chúa Xuân có hiểu thấu những mong ước này, câu hỏi đặt ra như một lời từ trái tim, luôn luôn bâng khuâng, lo lắng cho vận mệnh đất nước.Qua đây ta cũng thấy tấm lòng của  Nguyễn Đình Chiểu, làm cho người đọc cảm phục và kính mến vô cùng.

Mây giăng ải bắc trông tin nhạn
Ngày xế non nam bặt tiếng hồng
Bờ cõi xưa đà chia đất khác
Nắng sương nay há đội trời chung!

Hình ảnh mây giăng được sử dụng để thể hiện những tội ác của kẻ thù, sự áp bức càng nặng nề thì lòng căm phẫn của người dân việt nam càng được lên cao. Tin nhạn cũng được dự báo là những niềm mong đợi được báo những tin vui, nhưng nó là điều rất mong manh. Chúng ta chứng kiến cảnh đất nước bị chia cắt,  nhân dân sống trong cảnh nghèo đói lầm than, đời sống nhân dân chịu nhiều cực khổ, sự căm thù kẻ thù xâm lược Những câu thơ của bài thơ Xúc cảnh và ở các bài thơ khác cũng mang đậm tính chất nhân văn. Mượn cảnh để nói về những tâm sự thời thế của mình, sự mong đợi dù đó có là mong manh hay gì đi chăng nữa. Ông vẫn luôn hi vọng sẽ có tin tốt lành ở biên cương. ông vẫn giữ ý chí kiên cường và tấm lòng yêu nước của mình viết lên những tác phẩm hay và đậm chất nhân đạo để phê phán và tố cáo tội ác tày trời của kẻ thù, tội ác đó phải bị trừng trị. Sự căm phẫn đó khiến  chúng ta và kẻ thù xâm lược há đội trời chung.

Chừng nào Thánh đế ân soi thấu     
Một trận mưa nhuần rửa núi sông

Ở hai câu thơ này,ác giả Nguyễn Đình Chiểu đang nói về những ân huệ của nhà vua, những ân xá mà Nhà vua có thể làm, phải ân thấu  và tố cáo những tội ác của kẻ thù để có thể giành được sự tự do cho dân tộc ta. Thánh đế là người hết lòng vì nước vì dân,vì dân chính là con là cháu của ngài, không thể trong lúc khó khăn đày ải lại để cả đất nước cả con dân hứng chịu được. Sinh ra trong thời thế loạn lạc có nhiều biến động khiến cho tác giả sớm có cái nhìn thấu đáo về quê hương đât nước về tình yêu mà ông dành cho đât nước.Ông là một con người có khí phách hiên ngang luôn hết lòng vì dân vì nước và vì độc lập tự do của dân tộc, người đã dùng những tài năng của mình để sáng tác lên những tác phẩm có nhiều ấn tượng và có tầm ảnh hưởng hết sức to lớn.

Xúc xảnh là bài thơ mà tác giả mượn hình ảnh thiên nhiên để nói lên những tâm sự sâu kín, mượn cảnh để nói về những suy tư và trăn trở của mình, vận mệnh của đất nước đang an nguy nhưng để giữ lại thanh danh trong sạch tác giả đã lui về ở ẩn nhưng tấm lòng yêu thương dân chúng và lo cho đất nước cũng không nguôi ngoai. Qua đây, Xúc cảnh góp phần kể ra tội ác của những kẻ đi xâm lược tội ác đó co nhảy xuống sông hoàng hà cũng không rửa hết tội được. Từ đó ca ngợi những sự hi sinh anh dũng không chỉ ở trên mặt trận, ở chiến trường, mà còn ở ngòi bút sắc sảo của những nhà chí sĩ yêu nước.

Với nhiều đóng góp cho văn học Việt Nam Nguyễn Đình Chiểu xứng đáng là một ngôi sao sáng trên nền trời văn học Việt Nam, không chỉ sáng một thời đại mà vẫn còn le lói cho tới các thế hệ sau này. Xúc cảnh là một trong những bài thơ bộc bạch tâm sự, trăn trở của tác giả về đất nước, không những thế, bài thơ còn tô đậm thêm vẻ đẹp tâm hồn và khí phách trong ngòi bút của một nhà thơ yêu nước.

Phân tích bài thơ Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu – Bài làm 3

Nguyễn Đình Chiểu là nhà thơ xuất sắc của nền văn học Việt Nam, ông có rất nhiều những tác phẩm nổi tiếng trong đó có rất nhiều tác phẩm thể hiện sâu sắc nỗi lòng của người đối với dân tộc đối với đất nước, trong đó bài thơ Xúc cảnh là một trong những dẫn chứng hữu ích để chứng minh điều đó.

Xúc cảnh là bài thơ hay nói lên nỗi lòng của Nguyễn Đình Chiểu xuất phát từ tấm lòng yêu nước thương dân, ông đã nói lên cảm xúc của mình trong những vần thơ dạt dào cảm xúc, những tác phẩm thấm đẫm giá trị và cảm xúc nhân văn sâu sắc, ông có rất nhiều những tác phẩm nổi tiếng, trong đó cảm hứng nghệ thuật và phong cách sáng tạo làm nên tên tuổi và giá trị trường tồn trong các sáng tác của người.

Nguyễn Đình Chiểu là văn nổi tiếng, mặc dù ngoại hình và điều kiện của ông khác với các nhà văn khác, khi trong mình phải chịu đôi mắt mù lòa, nhưng ngược lại ông lại mang trong mình đôi mắt sáng, nó tạo nên sự sáng tạo trong phong cách nghệ thuật của ông. Ông được mệnh danh là ngôi sao sáng của nền văn học Việt Nam, bởi lẽ ông có một tấm lòng rộng mở, bao la vô bờ bến, những hình ảnh đó đã tạo dựng nên những điều hữu ích cho con người, những điều đó làm nên những điều có ý nghĩa và giá trị nhất cho con người.

Xúc cảnh là bài thơ mang đậm cảm xúc và những tình cảm của con người, những hình ảnh đó mang lại một cảm xúc có nhiều ý nghĩa và to lớn đối với con người, bao nhiêu cảm xúc của trái tim con người:

Hoa cỏ ngùi ngùi ngóng gió đông

Chúa xuân đâu hỡi ngóng gió đông

Ở đây hình ảnh hoa cỏ được dùng để biểu tượng nói về con người, những người dân của đất nước Việt Nam, những hình ảnh đó biểu tượng những cảm xúc mạnh mẽ và có giá trị nhất, khi họ cứ mong ngóng có điều gì đó mới lạ sẽ đến, và chúa xuân ở đây được hiểu là đang mong ngóng những anh hùng, những điều tốt lành sẽ luôn đến với dân tộc của chúng ta, và sự hòa quyện nơi đây sẽ tạo nên rất nhiều những cảm xúc mới mẻ và khác lạ về cuộc đời của mỗi người.

Ở đây Nguyễn Đình Chiểu đã hiểu được nỗi lòng của dân chúng để làm nên những điều có giá trị nhất, những hình ảnh ẩn dụ đó biểu hiện một tấm lòng rộng mở và ngập tràn cảm xúc trong lòng người đọc, khi ông thấu hiểu được những nỗi lòng của dân chúng, đó là những điều đem lại một cuộc sống hạnh phúc không chỉ cho ông mà còn cho toàn dân tộc, ông luôn luôn phấn đấu và tạo nên những điều có giá trị, ý nghĩa đó để lại cho cuộc đời này những trải nghiệm sâu sắc và ngập tràn nhất cho mỗi con người, những hình ảnh trong thơ đã đủ để thấy được tấm lòng bao dung rộng lượng của nhà thơ đối với dân tộc Việt Nam, tất cả những hình ảnh đó đã đậm giá trị và ngập tràn sức sống trong mỗi người:

Mây giăng ải bắc trông tin nhạn

Ngày xé non nam bặt tiếng lòng.

Hình ảnh mây giăng đã biểu hiện một điều vô cùng có ý nghĩa đó là sự vay hãm và bao vay tấn công của kẻ thù, những điều đó đã làm cho tác giả có một thái độ rất búc xúc về một xã hội đang ngập tràn những đau khổ, và nhân dân phải chịu những đau đớn lầm than, những điều đó đã làm cho chúng ta hiểu được sâu sắc hơn, chính những điều đó không chỉ làm cho chúng ta thấy được một điều đó là dân tộc chúng ta đang bị bao vay bởi một thế lực cầm quyền to lớn, và sức ép mạnh mẽ đó làm nên một cảm xúc to lớn và ngập tràn giá trị sống cho mỗi con người, bao nhiêu sự sống và cảm xúc đã và đang lan tỏa sâu sắc trong cuộc đời của mỗi con người.

Ở phương bắc đnag mong ngóng từng cơn và những tin tức từ phương xa, thì đằng phương nam đang phải bật lên những tiếng lòng, tiếng lòng ở đây có thể được xem như những đau đớn và những mất mát sâu sắc của con người, và thứ hai tiếng lòng có thể được xem như những tin thắng trận của dân tộc, tất cả nó làm nên những điều có ý nghĩa và to lớn nhất cho mỗi con người, nó làm nên rất nhiều giá trị và sự sống đang dần ngập tràn lên trong cuộc đời của mỗi người.

Nắng sương nay há đội trời chung

Chừng nào thánh đế ân soi thấu.

Ở đây nắng sương được xem như những năm tháng chiến đấu gian khổ, mặc dù, nắng sương đang ngập tràn lên trên sự sống của mỗi con người, nhưng sự đau khổ đó làm nên những điều bất ngờ, khi tinh thần của họ lại được dâng cao, và nó trở thành một điều có ý nghĩa to lớn cho cuộc đời của mỗi con người, những điều có giá trị mạnh mẽ và ngập tràn trong không gian riêng, nó lan tỏa trong một bầu không khí thoáng đãng và đậm chất sâu sắc.

Và sự đội trời chung được đề cập ở đây ý muốn nói, chúng ta sẽ không đội trời chung với kẻ thù đã gây ra tội ác cho dân tộc, những điều đó làm cho mỗi chúng ta thấu hiểu được rất nhiều điều từ những vần thơ này, giá trị của nó đối với nhân loại vô cùng to lớn và mang một màu sắc hư vị riêng. Với một tấm lòng yêu nước thương dân, Nguyễn Đình Chiểu đã sáng tác lên những vần thơ ngập tràn cảm xúc, và giá trị của nó sâu sắc đối với mỗi con người, trong cuộc đời của chúng ta những điều đó có ý nghĩa to lớn khi nó nhằm tố cáo tội ác sâu sắc của kẻ thù, những hình ảnh đó để lại nhiều những dư âm mạnh mẽ và to lớn đối với nhân loại, và trong cảm quan nghệ thuật chúng ta cũng thấy được điều đó thật sự là có ý nghĩa và nó vô cùng sâu sắc và có ý nghĩa lớn vô ngần.

Biết bao nhiêu cảm xúc đang dần lan tỏa trong bài thơ xúc cảnh, ngay trong chính nhan đề tác giả đã thể hiện được những dòng cảm xúc thực thụ của chính con người mình, từ những điều giản đơn, nhưng giá trị của nó đối với nhân loại là vô cùng sâu sắc, nó tạo nên nhịp sống riêng và mang tầm ý nghĩa to lớn. Trong cuộc đời của mỗi chúng ta chắc hẳn không ai là chưa từng biết đến vị thiên tài của dân tộc này, những giá trị to lơn mà ông để lại đã chứng minh được sâu sắc cảm hứng chủ đạo bao chứa trong con người của chính tác giả, giá trị của nó mạnh mẽ và ngập tràn hư vị của thiên nhiên, và tấm lòng yêu nước biết bao, những cảm xúc đó bao trùm lên không gian của cả bài thơ:

Một trận mưa nhuần rửa núi sống

Ở đây có thể nói ý nghĩa biểu tượng của nó là một trận mưa bay có thể đánh bay kẻ thù, và sự đau khổ trong nhân dân cũng được rửa sạch đó là những điều đem lại ý nghĩa to lớn và mạnh mẽ nhất đối với mỗi con người, chúng ta đều thấy được điều đó qua bao nhiêu cảm xúc và sự thấu hiểu sâu sắc về con người và thấu hiểu tình cảm chung của mỗi người.

Bài thơ mang đậm cảm xúc, và nó thể hiện một tình thần sống mạnh mẽ trong mỗi con người, bài thơ là sự cảm thông và thấu hiểu sâu sắc về nỗi khổ của những người dân nghèo khổ.