Nhận biết trên dưới khi ở trong không gian? - Câu hỏi hay

Khi bay vào không gian, trong môi trường không trọng lực thì làm thế nào để phân biệt được vị trí trên dưới như Bắc Cực, Nam Cực? (Trương Thúc Linh)

Trái Đất nhìn từ không gian. Ảnh: Boomsbeat

Mời độc giả đặt câu hỏi tại đây.

Câu hỏi của bạn thú vị vì ít ai nghĩ đến điều này. Theo tôi trên thực tế không ai nói là trên Bắc cực, dưới Nam cực hay trên Bán cầu bắc, dưới Bán cầu nam. Trạng từ trên, dưới dùng chỉ không gian, vị trí trên hoặc dưới 1 vật tham chiếu nào đó, ví dụ trên không trung, dưới mặt đất (ở giữa là chúng ta);

Vũ trụ là đẳng hướng, mọi hướng như nhau không có trên, dưới. Hệ Mặt trời khi nhìn theo mặt phẳng, ở một hướng ta sẽ thấy MT, các Hành tinh di chuyển ngược kim đồng hồ; nhìn theo hướng ngược lại ta sẽ thấy nó di chuyển theo kim đồng hồ; vậy hướng nào là trên, hướng nào là dưới !?

Ở qui mô của 1 Thiên hà xoắn ốc cũng tương tự Hệ mặt trời: ví dụ dải Ngân hà có hơn 200 tỉ Ngôi sao, vô số các Hành tinh, các vùng Tinh vân...đều di chuyển tròn chung quanh tâm Thiên hà theo 1 hướng; cũng cùng độ nghiêng mặt phẳng tương đối và quan sát cùng hướng có 50% Thiên hà xoắn ốc (đã được quan sát) lại có hướng di chuyển ngược lại. Thêm nữa, gần 100 tỉ Thiên hà trong Vũ trụ đều có góc nghiêng mặt phẳng đa dạng, khác nhau từ 0 độ đến 179 độ chứ không đồng nhất.

Cho 1 tấm ảnh 2D toàn bộ Vũ trụ, đặt theo hướng nào cũng được, khi chú thích vị trí các Thiên hà trong tấm ảnh đó thì bạn có thể nói cái này ở trên, cái này ở dưới, cai kia chếch qua phải, qua trái.v.v nhưng cũng chỉ trong phạm vi tấm ảnh đó mà thôi.

Vậy câu hỏi đúng và có ý nghĩa nên đặt ra là: làm thế nào người ta có thể xác định vị trí của mình (Mặt trời, Trái đất hay Con tàu đang du hành trong không gian) trong Vũ trụ; thì trong thiên văn người ta có một số cách, có dịp chúng ta sẽ trao đổi kĩ hơn. Xin chào. - (Mỹ An Trương)

Theo tôi, mỗi vị trí đều nằm trong một tọa độ, có tọa độ gốc và các vecto chỉ hướng cụ thể, trong nhà, trong sân, trên tàu, trên trái đất, hay trên vũ trụ đều phải có một tọa độ gốc do chúng ta tưởng tưởng ra, đó chính là cách xác định vị trí để di chuyển, như oto, máy bay, tàu vũ trụ... Có thể là 2 chiều như ôto, xe đi lại trên đất, tàu trên biển, máy bay hay chim phải có tọa độ là 3 chiều... tàu vũ trụ phải có trên 3 chiều như x, y, z, t, lực hấp dẫn, từ trường ....đó là cơ sở tàu vũ trụ vận hành và bay được... Nếu ta ở trong vũ trụ nhưng vẫn ở trong hệ mặt tròi thì lấy thông tin mặt trời làm chuẩn, như khối lượng, khoảng cách từ mặt trời tới trái đắt, độ sáng, ví trí với mặt trời... nếu ta ở trong dải ngân hà thì lấy tâm dải ngân hà làm chuẩn hoặc hệ mặt trời mà ta đứng, nếu ngoài dải ngân hà và trong liên ngân hà thì cũng tương tự nhưng vẫn lấy thông tin mặt trời của chúng ta làm chuẩn như năm ánh sáng, khối lượng mặt trời... Tóm lại mọi thứ là tương đối, là do con người đặt ra để tiện tính toán, đo lường, xác định vị trí và phục vụ mục đích nào đó cho tiện chứ không nên hoàn toàn cố định . - (Nguyễn Trung Kiên)

Câu hỏi của bạn nằm trong vấn đề xác định vị trí tương đối của tàu vũ trụ/vệ tinh... trong không gian: cách trái đất bao nhiêu và ở vị trí nào?
Về nguyên tắc, để xác định vị trí tương đối thì bạn cần có các điểm mốc, đặt trong 1 mặt phẳng đã được xác định.
Hồi 1950s, có lẽ người ta dựa vào vị trí của các vì sao cố định trên bầu trời (celestial navigation) để xác định vị trí cho các vật thể bay không người lái, song cách này ít chính xác.
Ngay nay, người ta giải quyết vấn đề nhờ tín hiệu radio. Để xác định khoảng cách, 1 trạm quan sát trên trái đất phát tín hiệu radio, tàu vũ trụ nhận và phản hồi lại tín hiệu, bằng cách tính toán thời gian phát và nhận, người ta xác định được khoảng cách từ tàu vũ trụ cho tới trạm quan sát.
Để biết vị trí tương đối, ta cần có 1 mặt phẳng cố định. Mặt phẳng này được hình thành nhờ 1 tam giác có 2 đỉnh, trong đó 2 đỉnh là 2 trạm quan sát trên mặt đất và 1 đỉnh còn lại là 1 ngôi sao có vị trí cố định. Cũng nhờ tín hiệu radio, người ta xác định được khoảng cách từ tàu vũ trụ tới 3 đỉnh của tam giác cố định nói trên. Từ đó mà xác định được vị trí tương đổi của tàu vũ trụ trong không gian. - (Tuanisation)

Bay vào không gian rồi làm gì còn trên với dưới nữa để mà phân biệt? - (Frank Nguyen)

Để nhận biết trên dưới, trái phải... thì cơ bản trước hết phải có vật làm chuẩn theo một góc độ nhất định. Trong vũ trụ, nếu lấy bản thân làm chuẩn thì phía đầu sẽ là trên, chân sẽ là dưới. Hay nếu lấy một ngôi sao nào đó làm chuẩn, thì bạn cũng dễ dàng chỉ ra trên dưới trái phải với mốc là sao đó. Hiểu đơn giản hơn, 2 người đứng đối mặt nhau, thì bên phải của người này sẽ là bên trái của người kia, hay đứng trước mặt một người đang lộn ngược, trên dưới cũng sẽ đảo lộn. Thế nên chả cần đến phải ra vũ trụ cũng có thể trả lời được câu hỏi của bạn. - (Op)

vũ trụ không có trên và dưới, trên dưới do con người đặt ra mang tính quy ước thôi. - (trinhtuanpv)

mình thắc mắc là bạn muốn xác định phương hướng trong không gian làm chi vậy? - (lang bi ang)

khi nói bất cứ điều gì ví dụ trên-dưới, trước sau , cao thấp, lớn nhỏ,, đẹp-xấu, giàu nghèo...,, bạn phải có tham chiếu {so sánh}, khi nói trái đất rất to là vô nghĩa, nó chỉ to khi bạn tham chiếu với cái gì thôi. Cũng vậy khi vào không gian bạn muốn biết bạn đang trên-dưới nhưng phải so với cái gì? nếu so với trái đất thì bạn đang ở trên, so với măt trời thì bạn đang ở dưới...... - (nguyen 92105)

Bắc và Nam cực phân biệt đối từ trường trái đất và chỉ áp dụng cho trái đất mang tính ước lệ. Ra ngoài không gian thì nó lơ lửng, nhởn nhơ, muốn Bắc thì Bắc, Nam thì Nam. - (Philip Viet)

Newton nói : Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nâng được cả trái đất. Trên, dưới phải trái, đông tây nam bắc trong vũ trụ đều phụ thuộc vào hệ quy chiếu Đề Các 03 chiều để xác định. Gốc của trục tọa độ ở đâu thì bắt đầu xác định hướng từ đó. - (Le Hung Son)

Sẽ dựa vào vật mà chúng ta tham chiếu khi thăm dò không gian với bản đồ vũ trụ (nếu được công nhận) tất nhiên là dưới dạng 3D nha bạn^^ - (Thuần Trung Lê)

Dùng con quay quy hồi để xác định bạn ah. Bạn hiểu đon giản nhu thế này: nó gióng như một con lắc đơn được quay với tốc độ lớn, được đăt trong thiết bị vũ trụ, hệ quy chiếu cua con lquay này với trái đất thay đổi thi khi thiết bị vũ trụ bay vào ko gian. Từ đó nguoi ta xác định được phương hướng của tàu vũ trụ so với trái đất - (Yokura Nguyen)

Ng ta nói " leo lên trên, nhảy xuống dưới". Nghĩa là trọng lực hút khiến ng ta leo lên khó nhưng nhảy xuống thì dễ. Bạn ra ngoài, trọng lực k còn thì trên dưới k còn ý nghĩa nữa! - (Vu Phan)

Có thể tham khảo "con quay hồi chuyển" - (thich dua)

Mình thắc mắc như vậy là vì
Vì khi xem các quả cầu địa lý hay atlat bản đồ thế giới
Tất cả đều đưa cực bắc lên trên
Mình muốn hiểu tại sao lại như thé - (Thúc Linh Trương)

Trên hay dưới phụ thuộc vào trọng lực hướng tâm nhé.... - (Nguyen Phuong)

Không gian phải chia làm 2 phần.Phần trong khí quyển có trọng lực của trái đất thì khái niệm trên dưới là so với mặt đất.Nhười lái máy bay quân sự không phân biệt được thì đâm đầu xuống biển khi bay đêm(vì sao ở trên trời và dưới biển đều có).Còn phần không chịu tác dụng của trọng lực thì…để các nhà du hành vũ trụ trả lời! - (Hải Dương Nguyễn)

tham khao phim nguoi ve tu sao hoa - (Hoàng Nam Nguyễn)

Phân biệt trên dưới là khi bạn đứng ở Trái đất lấy luôn trái đất làm hệ qui chiếu. Khi con người thoát khỏi hệ qui chiếu đó thì chỉ còn khái niệm phải trái thôi. Chắc bạn chưa tìm hiểu về Hệ qui chiếu. Nếu hiểu được thì bạn không cần hỏi câu này, nếu không hiểu được thì có giải thích bạn cũng không hiểu được. - (Công Xưởng)

Các ngôi sao trong vũ trụ đều chịu ảnh hưởng bởi lực vạn vật hấp dẫn. Vậy tại sao có hiện tượng sao băng? - (huyphong nguyễn)

Từ trường của trái đất tạo ra cực Bắc và cực Nam đối nghịch nhau và con người dựa theo nó tạo ra la bàn và hải bàn. - (Hong)

nó phụ thuộc vào tọa độ của QUAN SÁT VIÊN - (homeobeer@yahoo.com)

Khi ra khỏi trái đất có sống nỗi không mà bàn đến cực nam hay bắc, trên hay dưới mà là lơ lững, ruột gan phèo phổi sẽ đảo lộn, non mữa giống cảm giác như vừa chui ra từ cái thùng phi huống luyện phi công vậy. mọi thứ đổ nhào.... - (Hoi)

Trên dưới mang tính tương đối, bởi vậy khi không có sự so sánh thì trên là dưới là tùy hứng ! - (Nói Thêm)