Một số nước kinh tế phát triển vẫn chưa áp dụng thuế GTGT

Cho dù GTGT là một loại thuế có nhiều ưu điểm nhưng cho đến nay có một sô nước kinh tế phát triển chưa áp dụng. Chúng ta sẽ nghiên cứu những nguyên nhân của vấn đề trên thông qua phân tích tình hình hai nước đại biểu là Mỹ và Austraylia

Hoa Kỳ (Mỹ): Là một nước có nền kinh tế phát triển bậc nhất thế giới. Một cường quốc có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều lĩnh vực trên thế giới, tuy nhiên, cho đến nay Mỹ vẫn chưa chấp nhận GTGT. Vì vậy đau là những lý do ngăn cản con đường GTGT xâm nhập vào Mỹ?

Về cơ bản Mỹ thoả mãn với hệ thống thuế doanh thu khâu bán lẻ cấp bang và liên bang hiện hành. Thuế suất doanh thu bán lẻ cấp bang tương đối thấp, trung bình khoảng 4,6%, diện đánh thuế cũng tương đối hạn chế. Ví dụ: ở Mỹ có 29 bang không đánh thuế lương thực thực phẩm, 25 bang miễn thuế cho hầu hết các dịch vụ. Cơ chế thuế hiện hành của Mỹ không gây trở ngại lắm cho hoạt động sản xuất dịch vụ trong nước. Chính vì vậy, nước Mỹ chưa thực sự có nhu cầu về một cơ chế thuế mới.

Tuy nhiên, Mỹ cũng đã quan tâm đến GTGT trong thời gian tương đối dài (20 năm qua), và trong cuộc tranh luận gần đây, các chuyên gia đã nêu ra một số lý do để Mỹ ban hanh GTGT là:

• GTGT sẽ thay thế 1 phần thuế đánh trên quĩ lương (bảo hiễm xã hội) (52 tỷ USD).
• GTGT se thay thế 1 phần thuế thu nhập công ty (28 tỷ USD).
• Một lý do nữa được đưa ra năm 1983 là GTGT còn có thể tài trợ cho quốc phòng (thực tế là để tăng số thu cho Ngân sách).

Năm 1984, một sự thảo nữa được đưa ra với ý đồ dùng GTGT để thay thế cho thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập công ty và thuế thừa kế, thuế suất GTGT là 15%. GTGT sẽ là động lực tạo nguồn thu chủ yếu cho Ngân sách. Năm 1985, Mỹ đưa ra một dự thảo về mô hình GTGT nữa, áp dụng theo phương án trực tiếp.

Nói chung, các phương án đưa ra nhằmban hành GTGT cuối cùng cũng chỉ là để tăng số thu cho Ngân sách. Dù vậy các Nghị sĩ đã bác bỏ việc ban hành GTGT với nhứng lý do chủ yếu sau:

1. Lo sợ về tính luỹ thoái của GTGT.
2. Lo lắng về việc GTGT gây lạm phát.
3. Cán bộ thuế bang và quận (địa phương) lo sợ về việc ban hành GTGT sẽ xâm phạm đến nguồn thu của họ.
4. Cả cơ quan thuế bang và liên bang đều lo ngại việc áp dụng GTGT sẽ tác động về phương diện quản lý.

Autralia: Autralia cũng là một trong những nước OECD đến nay chưa chấp nhận GTGT vì một số lý do như sau:

1. Lo sợ về chi phí quản lý cao.
2. Lo sợ về khả năng trốn thuế tăng.
3. Những yêu cầu về hoàn thuế khai tăng thêm có thể là một lỗ hổng cũng nghiêm trọng tương đương như lập hoá đơn sai.
4. Chi phí cho việc cưỡng chế thuế tăng. Lo sợ về tính luỹ thoái.

Như vậy, những lý do chủ yếu của việc chưa ban hành thuế GTGT ở Mỹ và Autralia là các lý do mang màu sắc chính trị chứ không phải về kinh tế, do đặc thù của các nước đó (quan hệ liên bang và bang đang ổn định, họ không muốn có sự xáo trộn đễ dàng gây nên tình hình mất ổn định chung).