Một số bệnh khác của ong mật

Ngoài một số bệnh thối ấu trùng trên thì còn có thể mắc một số bệnh khác như: nhiễm trùng, ngộ độc….

Bệnh nhiễm trùng bại huyết (Apiseptisemia)

Nguyên nhân gây bệnh:

Nhiễm trùng bại huyết là bệnh truyền nhiễm của ong trướng thành, do một số loại vi trùng như Psendomongs apisepticKS, Proteous apisepticus gây ra.

Mầm bệnh có khắp nơi trong thiên nhiên, thường ở nơi ẩm thấp, nơi ao tù đầm lầy, rác rưởi, bụi trong thùng ong. Nguồn bệnh xâm nhập vào cơ thể ong qua đường hô hấp, tiêu hoá,… sau đó vào máu ong và phát triển, gây bệnh cho các cơ quan, tiêu thụ các chất dinh dưỡng và thải ra chất độc làm ong trưởng thành bị chết. Sau khi ong chết, vi khuẩn còn phát triển rất mạnh, nên cơ thể ong bị phân huỷ nhanh chóng.

Triệu chứng bệnh

Ong bệnh mất khả năng bay, lông bị trụi đi nên nhìn đen hơn bình thường, bò lổm ngồm khắp trại ong, đặc biệt ở gần tổ, sau đó chết cứng đờ.

Các cơ quan nội tạng và cơ của ong chết bị phân huỷ rất nhanh, biến thành màu nâu, đen, có mùi thịt thối rữa, các phần cơ thể rất dễ tách rời. Người nuôi ong thường gọi nhiễm trùng bại huyết là bệnh “ong nát”. Đây là dấu hiệu đặc trưng của bệnh. Bệnh thường xuất hiện vào mùa xuân, thu, cuối đông khi mưa nhiểu, ẩm độ cao (đặc biệt vào các giai đoạn mưa phùn ở Miền Bắc và mùa mưa ở Tây Nguyên).

Phòng trị bệnh:

Phòng bệnh:

Địa điểm đặt ong phải ở nơi cao ráo, thoáng. Không đặt ong dưới tán cây um tùm, thấp vào mùa mưa phùn hay mưa kéo dài, tránh xa các giọt gianh, ao tù, chuồng gia súc. Thùng ong nên có mái che mưa.

Vệ sinh thùng ong sạch sẽ, tránh đọng nước. Tranh thủ phơi các vật chống rét trong thùng để tránh ẩm mốc.

Vào mùa mưa dầm, cho ong ăn thêm vitamin C hoặc chanh (2 viên vitamin C 250mg hoặc nước của 3 múi chanh to cho 1 cầu ong) để ức chế một số vi khuẩn đường ruột, không cho chúng tạo ra các “cổng nhiễm trùng”.

Cho đàn ong uống thuốc kháng sinh phòng bệnh với liều thấp.

Trị bệnh:

Chuyển ong đến địa điểm cao ráo, thoáng đãng. Vệ sinh thùng ong sạch sẽ, khô ráo.

Có thể dùng một trong các loại thuốc kháng sinh sau đây:

Levomixetin; Penixthn; Streptomixin; Neomixin để phòng trị bệnh với liều lượng 1.000.000 đơn vị thuốc hoà vào 1.000ml xirô đường (1 nước: 1 đường) cho ong ăn theo liều lượng 100 ml/cầu/tối. Cũng có thể pha thuốc theo tỉ lệ như trên rồi dùng bình phun phun lên mặt cầu có ong bám với lượng 50 ml/1 cầu/ 1 lần, phun liên tục trong 3 ngày, mỗi ngày 1 lần.

Bệnh ỉa chảy Nosema

Nguyên nhân:

Bệnh do một loại nguyên sinh động vật có tên là Nosema apis gây ra. Bệnh thường xuất biện vào vụ đông xuân sau những ngày mưa rét kéo dài, ong không bay ra ngoài được.

Triệu chứng:

Có nhiều ong bò lết ở dưới đất trước cửa thùng ong đôi khi hay tập trung thành đám nhỏ ở các chỗ trũng, bụng trướng. Trước cửa tổ trong vách thùng ong có nhiểu dấu vết phân màu vàng hoặc màu đen. Đàn ong yếu đi do tuổi thọ giảm, ong nuôi ấu trùng kém, một số đàn lụi đi trong khi các đàn khoẻ phát triển bình thường. Đàn bệnh thu rất ít mật.

Để chẩn đoán chính xác phải nghiền nát bụng các con ong nghi là bị bệnh thu lấy chất lỏng soi dưới kính hiển vi nếu thấy các bào tử dạng trực khuẩn ở các mép có phát huỳnh quang là bào tử của Nosema apis.

Khi ong bệnh đi bài tiết, phần có bào tử rơi vào cây cỏ, ao hồ, rãnh nước, ong khoẻ đi lấy nước hoặc mật phấn hoa ăn vào bị nhiễm bệnh và lây lan ra cả tổ.

Chữa bệnh:

Thay chúa bệnh bằng chúa mới. Cho đàn ong ăn thuốc Fumagilin hoà trong nước đường với liều lượng 25mg thuốc nguyên chất trong 1 lít xirô đường cho 40 cầu ong ăn, ăn liên tục trong 10 ngày. Cần kết hợp thay thùng, giũ bớt cầu bệnh, ủ ấm cho đàn ong. Nếu không có Fumagilin có thể thay bằng thuốc Penixilin 1.000.000 đơn vị/lít nước đường. Một số người nuôi ong giã nhỏ 10 gam gừng tươi hoà trong 1lít xiro cho 10 cầu ong ăn cũng thấy có tác dụng.

Bệnh ngộ độc hoá học

Nguyên nhân:

Để phòng trừ sâu, bệnh hại cho các nông nghiệp, lâm nghiệp,… người ta đã sử dụng một lượng thuốc hoá học khổng lồ, gần 212.000 tấn/năm (FAO-1981). Nhờ việc sử dụng các thuốc trên nên năng suất mùa màng tăng lên đáng kể, nhưng đồng thời nó cũng mang lại tác hại to lớn là làm chết rất nhiều côn  trùng có ích trong đó có ong mật. Ngoài ra, việc sử dụng các thuốc trừ cỏ còn tiêu diệt các loài cỏ là nguồn cung cấp phấn mật cho ong, làm giảm năng suất mật thu được từ ong.

Ở nước ta hiện nay đang sử dụng và khảo nghiệm nhiều loại thuốc trừ chuột, cỏ dại, nhện, thuốc trừ sâu bệnh và tuyến trùng. Lượng thuốc hoá học trên không phải lúc nào cũng sử dụng một cách hợp lí đã gây ra tổn thất lớn cho nghể nuôi ong, đặc biệt là ở các tỉnh đồng bằng, trong vụ hoa vải thiều, nhãn. Ví dụ vào vụ hoa vải thiều năm 1995, chỉ riêng khu vực thị trấn Chũ, Lục Ngạn, Hà Bắc có 1.300 đàn ong nội và ngoại. Qua điều tra 1.045 đàn ong của 17 người nuôi ong thì thấy có 434 (41%) đàn ong bị chết hoàn toàn, rất nhiều đàn ong khác bị thiệt hại ở các mức độ khác nhau (Phạm Thị Huyền-1995).