Măng cụt là gì?

Nội dung bài viết gồm:

Còn gọi là sơn trúc tử. Măng cụt có tên tiếng Anh là Mangostanier, tên khoa học là Garcinia mangostana L. Và thuộc họ Bứa Clusiaceae (Guttiferae).

Mô tả

Là một loại cây thân to, có chiều cao từ 20-25m, thân màu nâu đen sậm, có nhựa màu vàng. Lá cây mọc đối có hình thuôn dài 15-25cm, dày và dai, có mặt trên lá xanh đậm hơn mạt dưới. Hoa lưỡng tính có cuống, có đốt, màu trắng hoặc hồng nhạt. Hoa đực mọc thành cụm 3-9 hoa, có lá bắc.

Quả măng cụt có hình cầu, đường kính 4-7cm, vỏ ngoài có màu đỏ tím, dày và cứng, ruột quả màu trắng trong, phía dưới có lá dài, phía đỉnh có đầu nhụy. Trong quả có 6-18 hạt, được bao quanh lơp áo hạt màu trắng, ngọt thơm.

Phân bố và thu hái

Măng cụt có nguồn gốc từ Mã Lai, Myanma, Indonexia, Thái Lan. Sau này được trồng rộng rãi ở các nước Đông Nam Á như Thái Lan, Ấn Độ, Philipine, Việt Nam,…

Ở Việt Nam, măng cụt được trồng nhiều ở các tỉnh: Bến Tre, Trà Vinh, Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Nai, Bình Dương,…Do cây phù hợp thời tiết nóng ẩm nên cây không trồng được ở miền Bắc, xa nhất chỉ đến Huế.

Thu hái và bảo quản: Cây nở hoa vào tháng 2-5 và ra quả vào tháng 5-8. Hái quả khi quả có màu hồng, khi hái phải thật sự cẩn thận và tránh va chạm mạnh. Măng cụt khi bảo quản ở 2 độ trong túi plastic kín có thể giữ được 21 ngày, ở 13 độ trong túi plastic đục lỗ có thể giữ được 28 ngày. Măng cụt sau khi ăn, vỏ thái nhỏ đem phơi khô hoặc có thể dùng tươi.

Thành phần hóa học

Giá trị dinh dưỡng có trong 100g quả măng cụt gồm: 73kcal năng lượng, cacbohdrat 17,91g, chất xơ 1,8g, chất béo 0,58g, chất đạm 0,41g, các loại vitamin như B1, B2, B3, B5, B6, B9 và vitamin C. Chất khoáng gồm canxi, sắt, magie, mangan, photpho, kali, natri, kẽm.

Vỏ quả măng cụt có chứa khoảng 7-13% tamin, chất nhựa và chất mangostin, có tinh thể hình phiến nhỏ, màu vàng tươi, nhựa có chứa hợp chất đắng xanthones. Lá măng cụt có chứa nhiều xanthones loại di và tri- hydroxy methoxy.

Trong đông y, măng cụt có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể.

Tác dụng chữa bệnh và một số bài thuốc từ măng cụt

Măng cụt là loại quả có chứa hợp chất xanthone (nhóm chống oxy hóa) nhiều nhất, có khả năng chống viêm, kháng khuẩn và hỗ trợ tiêu diệt các tế bào ung thư, và hợp chất này có nhiều trong vỏ quả măng cụt.

1. Chữa tiêu chảy

Bài thuốc 1: Lấy 24g vỏ măng cụt, 2g hạt thì là, đem sắc lấy nước uống, uống 2 lần trong ngày.

Bài thuốc 2: Lấy khoảng 8-10 vỏ măng cụt cho vào nồi đất có nước, rồi phủ kín bằng lá chuối, đun sôi kỹ cho đến khi nước có màu sẫm, chia uống ngày 3-4 bát.

2. Chữa lỵ: Lấy 8g vỏ măng cụt đem nướng thơm, 10g rau má, 8g khổ sâm, 8g củ rối sao đen, 8g vỏ lựu, 8g rau dền tía, 8g gương sen, 6g hạt cau già, 4g vỏ quyết nướng, 4g cam thảo. Tất cả đem đun kỹ chắt lấy nước uống trong ngày.

3. Hỗ trợ giảm cân: Lấy vỏ măng cụt thái nhỏ phơi khô, mỗi lần dùng lấy 1 nắm nhỏ đun nước uống hàng ngày. Xanthones có trong măng cụt có khả năng làm các tế bào bền hơn, thấm nước và chuyển hóa thức ăn thành năng lượng, đồng thời làm giảm ảnh hưởng của các cholesterol xấu và chống béo phì.

4. Chữa hôi miệng: Lấy vỏ măng cụt gọt bỏ lớp ngoài cùng, sau đó xay nhuyễn với 200ml nước lọc thêm chút mật ong, lọc bỏ bã lấy nước uống. Hoặc đun nước vỏ măng cụt làm nước súc miệng hàng ngày. Do hợp chất xanthones có tính kháng khuẩn và chống viêm nên sẽ làm giảm mùi hôi và có hơi thở thơm tho.

5. Phòng ngừa ung thư: Lấy vỏ măng cụt thái nhỏ phơi khô, đun kỹ lấy nước uống. Hoặc có thẻ dùng 6g vỏ măng cụt, 8g cỏ nhọ nồi, 8g rau sam, 8g rau má, 8g cỏ sữa, 6g trà xanh, 4g vỏ quýt, 4g cam thảo và 3 lát gừng tươi. Lấy tất cả sắc lấy nước uống trong ngày.

6. Chống lão hóa: Dùng nồi đất sắc lấy nước từ vỏ măng cụt khô, uống trong ngày mỗi lần dùng 1 nắm đun sôi trong 5 phút. Hoặc dùng quả măng cụt là sinh tố cũng là cách làm đẹp da và ngăn ngừa lão hóa.

7. Trị mụn: Vỏ măng cụt nạo lấy phần thịt, phơi khô, rồi nghiền nhỏ. Mỗi lần dùng trộn thêm với 4 thía cafe dầu oliu, trộn đều thành hỗ hợp sánh rồi đắp lên mặt khoảng 20 phút, rửa sạch lai mặt bằng nước ấm. Mỗi tuần 1 lần, một loại mặt nạ vừa rẻ lại vừa an toàn và hiệu quả.

8. Trị nám và tàn nhang: Nạo lấy phần thịt của vỏ măng cụt tươi, cho vào máy xay xay nhuyễn, thêm vào 1 thìa mật ong và 1 thìa nước cốt chanh, trộn đều hỗn hợp thành dạng sệt rồi đắp lên mặt, để 20 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm. Nên dùng mặt nạ 1 tuần 1 lần và nhớ dùng kem chống nắng khi ra ngoài.

9. Chữa các bệnh viêm da như eczema, vẩy nến: Lấy nước đun từ vỏ măng cụt, bôi rửa trực tiếp lên vùng da bị tổn thương, đây là phương pháp điều trị tự nhiên và không sợ phản ứng phụ khi sử dụng.

10. Giải nhiệt cơ thể: Nước ép măng cụt thêm một ít nước cốt chanh, đường và đá sẽ là thức uống giải khát tuyệt vời không thể thiếu vào màu hè.

11. Cân bằng axit trong dạ dày: Ăn quả măng cụt, do kháng thể xanthones có trong quả mang cụt sẽ tiêu diệt sự sinh sôi và phát triển của các vi khuẩn trong dạ dày để cân bằng axit trong dạ dày và hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.

12. Tăng cường khả năng miễn dịch: Trong măng cụt có hàm lượng vitamin C và E phong phú, nên ăn măng cụt sẽ giúp nâng cao sức đề kháng và tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể.

13. Ngăn ngừa bệnh tiểu đường: Người bị bệnh tiểu đường nên thêm măng cụt vào thực đơn của mình, do khả năng làm thấp và điều hòa lượng đường trong máu của măng cụt.

14. Giảm huyết áp: Nhờ đặc tính chứa nhiều xanthones, măng cụt làm giảm huyết áp rất hiệu quả. Vì vây, loại quả này rất tốt cho những người bị cao huyết áp.

15. Giảm lượng cholesterol: Măng cụt làm giảm tác dụng gây lão hóa cholesterol xấu và ngăn ngừa các mảng bám nguy hiểm trong mạch máu. Bằng cách ăn trực tiếp quả măng cụt cũng có thể giảm lượng cholesterol và ngăn ngừa các bệnh tim mạch.

16. Chữa vết rạn da ở phụ nữ sau sinh: Lấy vỏ măng cụt phơi 2 nắng cho se lại, cho vào bình kín rồi đổ ngập rượu ngâm trong 2 tuần, sau đó lấy xoa lên vùng da bị rạn sẽ đạt hiệu quả nhanh chóng.

Lưu ý

Một số bài thuốc từ măng cụt trên chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh nên nhận được tư vấn và hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi áp dụng.