Làm sao nhận biết bệnh gì qua cơn chóng mặt?

Chóng mặt là chỉ hiện tượng ảo giác khi cảnh vật xung quanh và bản thân mình đột nhiên xoay tròn (dầu óc quay cuồng chỉ có đứng mất thăng bằng chứ không có cảm giác chuyển động xoay tròn), khi nghiêm trọng còn kèm theo buồn nôn, nôn ọe.

Chóng mặt chỉ là một triệu chứng, không phải bệnh độc lập. Nhưng triệu chứng này vừa phổ biến vừa đa phát, cơ chế phát bệnh của nó khá phức tạp. Nói chung, chóng mặt là do cảm giác cân bằng tự nhiên hay cảm giác định hướng tự thân bị chướng ngại. Những chướng ngại này chủ yếu là phản xạ sinh ra khi kích thích cảm giác mà cơ thể nhận được truyền vào thần kinh tiền đình và tiểu não, còn kích thích cảm giác bên ngoài lại chủ yếu thông qua ống bán khuyên của mê đạo tai trong đến bộ máy cảm thụ của cơ mắt, võng mạc mắt và sau tai, cơ thịt chỉ dưới và cổ, cơ quan cảm thụ của khớp xương, truyền vào tiểu não và trung khu dưới vỏ não, hạch tiền đình sản sinh ra phản ứng nhịp nhàng không qua ý thức. Cho nên chóng mặt thường do các tổ chức nói trên có bệnh gây ra.

Tuy nhiên, trên lâm sàng, bệnh gây ra chóng mặt rất nhiều, nguyên nhân cũng khá phức tạp. Nhưng nói chung chỉ cần quan sát phân tích kết hợp với tuổi tác, lịch sử bệnh tật của người bệnh và các triệu chứng kèm theo là có thể phán đoán một cách đại thể xem chóng mặt là do loại bệnh nào gây ra. Ví dụ:

-     Người bệnh cảm thấy bản thân mình và cảnh vật xung quanh có cảm giác xoay tròn, thường thấy ở người bị bệnh ở mê đạo tai trong và bệnh ở vùng não; không có cảm giác cảnh vật và bản thân xoay tròn, chỉ có đứng mất thăng bằng, thường thấy ở người bị bệnh về hệ thống mạch vành tim.

Người trung niên đột nhiên bị chóng mặt xoay tròn, lại kèm theo ù tai, buồn nôn, nôn ọe, sắc mặt nhợt nhạt, toát mồ hôi lạnh[1] Người già chóng mặt từng đợt tai ù, phát tác khi cổ chuyển động, nên nghĩ đến chứng động mạch đốt sống nên cung cấp máu không đủ[2] hoặc bệnh về xương cổ.

Chóng mặt kèm theo buồn nôn, nôn ọe, tròng mắt run run, nên nghĩ đến chứng chóng mặt nguồn gốc từ tai.

Chóng mặt kèm theo nhiều triệu chứng không nói rõ được, cho thấy có thể bị bệnh tâm thần hoặc thần kinh suy nhược.

Khi tình cảm bị kích động chóng mặt nặng hơn, cho thấy có thể mắc chứng cao huyết áp và xơ cứng động mạch.

Chóng mặt kèm theo triệu chứng miệng nhểu ra nước dãi trắng, co giật, thường thấy ở bệnh động kinh.

Người bị viêm tai giữa xuất hiện triệu chứng chóng mặt từng cơn, nên chú ý kiểm tra kỹ hơn xem có chứng viêm mê đạo không.

Người bị bệnh từng sử dụng thuốc có độc tính đối với tai, khixuất hiện ù tai với âm điệu cao, chóng mặt, cho thấy có thể bị ngộ độc như các loại thuốc gentamycin, streptomycin...

Người bệnh sinh sống lâu dài trong môi trường ồn ào, khả năng chóng mặt nguồn gốc từ tai là lớn nhất.

Chóng mặt phát sinh khi đi thuyền hoặc ô tô, khả năng chức năng của tuyến tiền đình gặp chướng ngại là lớn nhất.

Sau khi tư thế đột nhiên thay đổi xuất hiện hiện tượng chóng mặt, lát sau lại trở lại bình thường, đây là chóng mặt dạng tư thế. Nguyên nhân là do đột nhiên thay đổi tư thế, làm cho trong phút chốc máu không kịp chảy đến vùng não, gây ra thiếu máu ở não trong nhất thời, dẫn đến chóng mặt, nổ đom đóm mắt.

Ngoài ra, chóng mặt còn thường do huyết áp thấp, đường máu thấp và di chứng sau khi gãy xương sọ, chấn động não hoặc động mạch chủ hẹp, co thắt mạch máu não, khối u thần kinh thị giác, khối u tiểu não... gây ra.

Tóm lại, thỉnh thoảng bị hoa mắt hai ba lần không nên lo lắng (kiểm tra xem có phải tư thế thay đổi hoặc thần kinh suy nhược gây ra). Nếu phát sinh thường xuyên thì nên đến bệnh viện khám tìm ra nguyên nhân và chữa trị. Nếu chóng mặt không phải do bệnh tật dạng khí chất gây ra thì hàng ngày nên ăn nhiều hoa quả hoặc rau tươi, ít ăn mỡ động vật và thức ăn có nhiều cholesterol, khi thay đổi thể vị tốc độ nên chậm lại, thường xuyên rèn luyện tư thế thể thao để giảm bớt sự phát sinh của chứng chóng mặt,