Kiểu tập tin và các thao tác trên kiểu tập tin

Khai báo biến tập tin

Cú pháp: FILE <Danh sách các biến con trỏ>

Các biến trong danh sách phải là các con trỏ và được phân cách bởi dấu phẩy(,).

Ví dụ: FILE *f1,*f2;

Mở tập tin

Cú pháp: FILE *fopen(char *Path, const char *Mode)

Trong đó:

- Path: chuỗi chỉ đường dẫn đến tập tin trên đĩa.

- Type: chuỗi xác định cách thức mà tập tin sẽ mở. Các giá trị có thể của Mode:

Chế độ	Ý nghĩa
r	Mở tập tin văn bản để đọc
w	Tạo ra tập tin văn bản mới để ghi
a	Nối vào tập tin văn bản
rb	Mở tập tin nhị phân để đọc
wb	Tạo ra tập tin nhị phân để ghi
ab	Nối vào tập tin nhị phân
r+	Mở một tập tin văn bản để đọc/ghi
w+	Tạo ra tập tin văn bản để đọc ghi
a+	Nối vào hay tạo mới tập tin văn bản để đọc/ghi
r+b	Mở ra tập tin nhị phân để đọc/ghi
w+b	Tạo ra tập tin nhị phân để đọc/ghi
a+b	Nối vào hay tạo mới tập tin nhị phân

- Hàm fopen trả về một con trỏ tập tin. Chương trình của ta không thể thay đổi giá trị của con trỏ này. Nếu có một lỗi xuất hiện trong khi mở tập tin thì hàm này trả về con trỏ NULL.

Ví dụ: Mở một tập tin tên TEST.txt để ghi.

FILE *f;

f = fopen(“TEST.txt”, “w”);

if (f!=NULL)

{

/* Các câu lệnh để thao tác với tập tin*/

/* Đóng tập tin*/

}

Trong ví dụ trên, ta có sử dụng câu lệnh kiểm tra điều kiện để xác định mở tập tin có thành công hay không?.

Nếu mở tập tin để ghi, nếu tập tin đã tồn tại rồi thì tập tin sẽ bị xóa và một tập tin mới được tạo ra. Nếu ta muốn ghi nối dữ liệu, ta phải sử dụng chế độ “a”. Khi mở với chế độ đọc, tập tin phải tồn tại rồi, nếu không một lỗi sẽ xuất hiện.

Đóng tập tin

Hàm fclose() được dùng để đóng tập tin được mở bởi hàm fopen(). Hàm này sẽ ghi dữ liệu còn lại trong vùng đệm vào tập tin và đóng lại tập tin.

Cú pháp: int fclose(FILE *f)

Trong đó f là con trỏ tập tin được mở bởi hàm fopen(). Giá trị trả về của hàm là 0 báo rằng việc đóng tập tin thành công. Hàm trả về EOF nếu có xuất hiện lỗi.

Ngoài ra, ta còn có thể sử dụng hàm fcloseall() để đóng tất cả các tập tin lại.

Cú pháp: int fcloseall()

Kết quả trả về của hàm là tổng số các tập tin được đóng lại. Nếu không thành công, kết quả trả về là EOF.

Kiểm tra đến cuối tập tin hay chưa?

Cú pháp: int feof(FILE *f)

Ý nghĩa: Kiểm tra xem đã chạm tới cuối tập tin hay chưa và trả về EOF nếu cuối tập tin được chạm tới, ngược lại trả về 0.

Di chuyển con trỏ tập tin về đầu tập tin - Hàm rewind()

Khi ta đang thao tác một tập tin đang mở, con trỏ tập tin luôn di chuyển về phía cuối tập tin. Muốn cho con trỏ quay về đầu tập tin như khi mở nó, ta sử dụng hàm rewind().

Ghi dữ liệu lên tập tin văn bản

Ghi dữ liệu lên tập tin nhị phân - Hàm fwrite()

Cú pháp: size_t fwrite(const void *ptr, size_t size, size_t n, FILE *f)

Trong đó:

- ptr: con trỏ chỉ đến vùng nhớ chứa thông tin cần ghi lên tập tin.

- n: số phần tử sẽ ghi lên tập tin.

- size: kích thước của mỗi phần tử.

- f: con trỏ tập tin đã được mở.

- Giá trị trả về của hàm này là số phần tử được ghi lên tập tin. Giá trị này bằng n trừ khi xuất hiện lỗi.

Đọc dữ liệu từ tập tin nhị phân - Hàm fread()

Cú pháp: size_t fread(const void *ptr, size_t size, size_t n, FILE *f)

Trong đó:

- ptr: con trỏ chỉ đến vùng nhớ sẽ nhận dữ liệu từ tập tin.

- n: số phần tử được đọc từ tập tin.

- size: kích thước của mỗi phần tử.

- f: con trỏ tập tin đã được mở.

- Giá trị trả về của hàm này là số phần tử đã đọc được từ tập tin. Giá trị này bằng n hay nhỏ hơn n nếu đã chạm đến cuối tập tin hoặc có lỗi xuất hiện..

Di chuyển con trỏ tập tin - Hàm fseek()

Việc ghi hay đọc dữ liệu từ tập tin sẽ làm cho con trỏ tập tin dịch chuyển một số byte, đây chính là kích thước của kiểu dữ liệu của mỗi phần tử của tập tin.

Khi đóng tập tin rồi mở lại nó, con trỏ luôn ở vị trí ngay đầu tập tin. Nhưng nếu ta sử dụng kiểu mở tập tin là “a” để ghi nối dữ liệu, con trỏ tập tin sẽ di chuyển đến vị trí cuối cùng của tập tin này.

Ta cũng có thể điều khiển việc di chuyển con trỏ tập tin đến vị trí chỉ định bằng hàm fseek().

Cú pháp: int fseek(FILE *f, long offset, int whence)

Trong đó:

• f: con trỏ tập tin đang thao tác.
• offset: số byte cần dịch chuyển con trỏ tập tin kể từ vị trí trước đó. Phần tử đầu tiên là vị trí 0.
• whence: vị trí bắt đầu để tính offset, ta có thể chọn điểm xuất phát là:

0	SEEK_SET	Vị trí đầu tập tin
1	SEEK_CUR	Vị trí hiện tại của con trỏ tập tin
2	SEEK_END	Vị trí cuối tập tin

• Kết quả trả về của hàm là 0 nếu việc di chuyển thành công. Nếu không thành công, 1 giá trị khác 0 (đó là 1 mã lỗi) được trả về.

Ví dụ

Ví dụ 1: Viết chương trình ghi lên tập tin CacSo.Dat 3 giá trị số (thực, nguyên, nguyên dài). Sau đó đọc các số từ tập tin vừa ghi và hiển thị lên màn hình.

#include<stdio.h>

#include<conio.h>

int main()

{

FILE *f;

clrscr();

f=fopen("D:CacSo.txt","wb");

if (f!=NULL)

{

double d=3.14;

int i=101;

long l=54321;

fwrite(&d,sizeof(double),1,f);

fwrite(&i,sizeof(int),1,f);

fwrite(&l,sizeof(long),1,f);

/* Doc tu tap tin*/

rewind(f);

fread(&d,sizeof(double),1,f);

fread(&i,sizeof(int),1,f);

fread(&l,sizeof(long),1,f);

printf("Cac ket qua la: %f %d %ld",d,i,l);

fclose(f);

}

getch();

return 0;

}

Ví dụ 2: Mỗi sinh viên cần quản lý ít nhất 2 thông tin: mã sinh viên và họ tên. Viết chương trình cho phép lựa chọn các chức năng: nhập danh sách sinh viên từ bàn phím rồi ghi lên tập tin SinhVien.dat, đọc dữ liệu từ tập tin SinhVien.dat rồi hiển thị danh sách lên màn hình, tìm kiếm họ tên của một sinh viên nào đó dựa vào mã sinh viên nhập từ bàn phím.

Ta nhận thấy rằng mỗi phần tử của tập tin SinhVien.Dat là một cấu trúc có 2 trường: mã và họ tên. Do đó, ta cần khai báo cấu trúc này và sử dụng các hàm đọc/ghi tập tin nhị phân với kích thước mỗi phần tử của tập tin là chính kích thước cấu trúc đó.

#include<stdio.h>

#include<conio.h>

#include<string.h>

typedef struct

{

char Ma[10];

char HoTen[40];

} SinhVien;

void WriteFile(char *FileName)

{

FILE *f;

int n,i;

SinhVien sv;

f=fopen(FileName,"ab");

printf("Nhap bao nhieu sinh vien? ");scanf("%d",&n);

fflush(stdin);

for(i=1;i<=n;i++)

{

printf("Sinh vien thu %i ",i);

printf(" - MSSV: ");gets(sv.Ma);

printf(" - Ho ten: ");gets(sv.HoTen);

fwrite(&sv,sizeof(sv),1,f);

fflush(stdin);

}

fclose(f);

printf("Bam phim bat ky de tiep tuc");

getch();

}

void ReadFile(char *FileName)

{

FILE *f;

SinhVien sv;

f=fopen(FileName,"rb");

printf(" MSSV | Ho va ten ");

fread(&sv,sizeof(sv),1,f);

while (!feof(f))

{

printf(" %s | %s ",sv.Ma,sv.HoTen);

fread(&sv,sizeof(sv),1,f);

}

fclose(f);

printf("Bam phim bat ky de tiep tuc!!!");

getch();

}

void Search(char *FileName)

{

char MSSV[10];

FILE *f;

int Found=0;

SinhVien sv;

fflush(stdin);

printf("Ma so sinh vien can tim: ");gets(MSSV);

f=fopen(FileName,"rb");

while (!feof(f) && Found==0)

{

fread(&sv,sizeof(sv),1,f);

if (strcmp(sv.Ma,MSSV)==0) Found=1;

}

fclose(f);

if (Found == 1)

printf("Tim thay SV co ma %s. Ho ten la: %s",sv.Ma,sv.HoTen);

else

printf("Tim khong thay sinh vien co ma %s",MSSV);

printf(" Bam phim bat ky de tiep tuc!!!");

getch();

}

int main()

{

int c;

for (;;)

{

clrscr();

printf("1. Nhap DSSV ");

printf("2. In DSSV ");

printf("3. Tim kiem ");

printf("4. Thoat ");

printf("Ban chon 1, 2, 3, 4: "); scanf("%d",&c);

if(c==1)

WriteFile("d:SinhVien.Dat");

else if (c==2)

ReadFile("d:SinhVien.Dat");

else if (c==3)

Search("d:SinhVien.Dat");

else break;

}

return 0;

}

Ngoài ra thư viện stdio.h còn định nghĩa một số hàm khác cho phép thao tác với tập tin, sinh viên có thể tham khảo trong phần trợ giúp.