Danh Hài Văn Chung

Danh hài Văn Chung

Các nghệ sĩ cải lương ra định cư ở nước ngoài, nhất là ở Hoa Kỳ, phần lớn đều có một nghề nào đó để sinh sống và hoạt động nghệ thuật cải lương chỉ là thứ yếu, cho đở nhớ nghề vì thu nhập tiền bạc cho một show diễn không được dồi dào như khi còn ở Việt Nam trong thời buỗi hoàng kim của sân khấu cải lương.

Từ hơn một năm nay, khi các nghệ sĩ cải lương và nghệ sĩ Hồ Quảng ở Việt Nam ồ ạt qua vùng Nam Cali, hát ở các restaurant, các sòng bạc và một vài rạp hát thì một số ít nghệ sĩ định cư tại Hoa Kỳ có tham gia biểu diễn, khiến cho người ta có cảm giác là nghệ thuật sân khấu cải lương khởi sắc lại ở vùng Nam Cali.

Hát cải lương và tấu hài

Chỉ có một số ít nghệ sĩ định cư ở Hoa Kỳ sống được bằng nghề hát cải lương và tấu hài, trong số đó có nghệ sĩ danh hài lão thành Văn Chung.

Nghệ sĩ Văn Chung tên thật là Quách Văn Chung, sanh năm 1933. Năm 1948, Văn Chung học cổ nhạc với nhạc sĩ Bảy Quới, sau đó được nhạc sĩ Bảy Quới giới thiệu ca vọng cổ trong Ban Việt Nam Cổ Nhạc Đoàn của danh ca Tám Thưa nơi Đài Phát Thanh Pháp Á.

Văn Chung có giọng ca dũng mảnh, hơi rông, ca rất mùi nên anh được thu nhận làm ca sĩ của Ban cổ nhạc Tám Thưa. Dân Saigon thích cổ nhạc đón nghe chương trình vọng cổ của Đài Phát Thanh Pháp Á rất thích giọng ca của đội danh ca Văn Chung và Thanh Hương.

Năm 1952, nghệ sĩ Văn Chung thành hôn với nữ nghệ sĩ Thanh Hương, ái nữ của nghệ sĩ tiền phong Nguyễn Thành Châu và danh ca Tư Sạn. Văn Chung và Thanh Hương được các hãng dĩa Pathé, Asia, Hoành Sơn mời thu thanh nhiều bộ dĩa tuồng và Vọng cổ. Nữ nghệ sĩ Thanh Hương nỗi tiếng với dĩa vọng cổ Cô bán đèn hoa giấy của hãng dĩa Asia thu thanh. Văn Chung nỗi danh qua bộ dĩa Võ Đông Sơ Bạch Thu Hà, dĩa của hãng Pathé thu thanh.

Hai nghệ sĩ Văn Chung và Thanh Hương cũng được ông Năm Châu, bầu gánh hát Việt Kịch Năm Châu thu nhận vào làm diễn viên của đoàn hát. Thời gian nầy Nguyễn Phương cũng là soạn giả của đoàn Việt Kịch Năm Châu.

Văn Chung và Thanh Hương có vai trong tuồng Chiếc Ngai Cuối mùa và Đôi Cánh Hạc Vàng của Nguyễn Phương trên sân khấu nầy và hai anh chị Văn Chung – Thanh Hương đã hát những vai kép trẻ, đào ca trong tuồng Tình Ghen Vương Giả, Miếng Thịt Người, Gió Ngược Chiều, Hàm Lệ Thái Tử nước Đan Mạch của soạn giả Nguyễn Thành Châu trên sân khấu Việt Kịch Năm Châu.

Năm 1955, khi Nguyễn Phương giúp việc cho ông Bầu Nghĩa đoàn hát Thanh Minh thì hai nghệ sĩ Văn Chung – Thanh Hương cũng về cộng tác với đoàn Thanh Minh. Văn Chung và Thanh Hương hát tuồng Biên Thùy Nỗi Sóng của Nguyễn Phương, tuồng Đồ Bàn Di Hận của Lê Khanh và tuồng Tình Tráng Sĩ của Mộc Linh.

Năm 1957, khi bộ tứ chủ nhân gánh hát Kim Thanh – Út Trà Ôn giải tán đoàn Kim Thanh, cô Kim Chưởng, một trong bộ Tú bầu gánh Kim Thanh, tách ra thành lập gánh hát Kim Chưởng - Thanh Hương. Cặp nghệ sĩ Văn Chung – Thanh Hương gia nhập gánh hát Kim Chưởng – Thanh Hương.

Thanh Hương nỗi danh trong vai Kiều Mộng Liên và Văn Chung trong vai tình nhân của Kiều Mộng Liên tuồng Nhặc Cánh Mai Vàng của soạn giả Thu An, vở hát khai trương bảng hiệu đoàn Kim Chưởng – Thanh Hương.

Năm 1958, Văn Chung và Thanh Hương sanh đứa con gái đầu lòng đặt tên là Hương Dạ Thủy.

Năm 1960, Văn Chung Thanh Hương nghĩ hát đoàn Kim Chưởng – Thanh Hương, tách ra lập gánh hát Thanh Hương Văn Chung.

Năm 1961, khi hát ở Hậu Giang tuồng Nó là Con Tôi của Hà Triều Hoa Phượng, nghệ sĩ Hùng Minh đóng cặp với nữ nghệ sĩ Thanh Hương, đưa đến việc Văn Chung gảy gánh gia đình. Thanh Hương đem con gái Hương Dạ Thủy về gởi cho cô Ba, chị của ông Năm Châu ở trại Phước Chung.

Nghệ sĩ Văn Chung về Saigon, gia nhập gánh hát Dạ Lý Hương của ông Bầu Xuân. Lúc đó đoàn hát Dạ Lý Hương có hai kép ca trẻ là Hùng Cường và Dũng Thanh Lâm, Tôi đề nghị anh Văn Chung nên diễn vai hài và lẵng thì mới đứng chung sân khấu với Hùng Cường và Dũng Thanh Lâm được mặc dầu hơi ca vọng cổ của anh vẫn còn có nét lắm.

Vở tuồng Tiền Rừng Bạc Biển của Nguyễn Phương sáng tác cho đoàn Dạ Lý Hương đã hướng Văn Chung vào lối diễn hài. Trong tuồng đó, Văn Chung đóng vai bạn của Hùng Cường nhưng tranh đoạt người yêu của Hùng Cường là Bạch Tuyết.

Văn Chung cầm đoá hồng, quỳ một chân dâng cho Bạch Tuyết và ngâm hai câu thơ:

Tặng em một đóa hoa hồng,
Để anh bày tỏ nỗi lòng của anh.
Tôi dặn Hùng Cường khi Văn Chung ngâm câu thơ thứ hai : Để anh bày tỏ nỗi lòng… đến đây thì Hùng Cường xen vô nói Be He… câu thơ đó trở thành : Để anh bày tỏ nỗi lòng be he…

Hùng Cường khi nói hai tiếng Be He, nói thật lớn và kéo dài ra nghe như tiếng dê kêu… Văn Chung giả bộ giựt mình, nhảy lên, té xuống một cái rầm. Từ đó Văn Chung dùng tiếng cười be he như là nhản hiệu của Văn Chung và khi hát trên sân khấu, anh luôn luôn tìm dịp té để lấy tiếng cười của khán giả. Do đó Văn Chung nỗi danh là Hề dê và Hề té.

Vọng cổ hài và diễn hài

Văn Chung đã hát trên sân khấu Dạ Lý Hương nhiều tuồng chung với các danh ca Út Trà Ôn, Hùng Cường, Dũng Thanh Lâm, Hữu Phước, Thành Được, Út Hiền… Văn Chung vẫn ca vọng cổ nhưng là vọng cổ hài và diễn hài. Văn Chung trở thành danh hài từ nữa thập niên 60, ít người biết được trong nữa thập niên 50, anh là một danh ca vọng cổ Đài Phát Thanh Pháp Á, Đài phát thanh Saigon và của các hãng dĩa Asia, Pathé, Hồng Hoa…

Văn Chung cũng thành công khi đóng phim trong những vai hề, anh đã thu các phim Lệnh Bà Xã, Triệu Phú Bất Đắc Dĩ, Chàng Ngốc Gặp hê, Con Ma Nhà Họ Hứa.

Nữ nghệ sĩ Thanh Hương mất năm 1974 sau một cơn sanh khó. Con gái chung của Văn Chung và Thanh Hương được nữ nghệ sĩ tiền phong Kim Chưởng trực tiếp truyền nghề hát và đặt nghệ danh mới là Hương Chung Thủy. Hương là tên mẹ, Chung, tên Cha và Thủy là tên khai sanh của cô. Hương Chung Thủy đã hát hơn hai mươi năm trên các sân khấu miền Hậu Giang và Saigon. Cô có tiến bộ về nghệ thuật nhưng cuộc sống khó khăn, thiếu thốn vì sân khấu cải lương sa sút, không có khán giả nên cô đeo theo nghề hát mà không có sự hổ trợ giúp đở của gia đình hay bè bạn nên cái nghèo đói không buông tha cho cô.

Cuối thập niên 60, danh hài Văn Chung bước thêm bước nữa. Vợ của anh là con gái của nhà tư sản, xuất nhập cảng võ xe hơi Võ Bình Tây ở Saigon. Chị Văn Chung cho biết vì mê cái duyên sân khấu của danh hài Văn Chung và chị cho là do duyên trời định nên khi hai anh chị gặp nhau thì cả hai đều phải lòng nhau. Cuộc tình muộn nhưng chung thủy và mặn nồng đã kéo dài gần bốn mươi năm qua rồi mà đầm ấm như thuở ban đầu mới gặp nhau.

Hai vợ chồng danh hài Văn Chung định cư tại westminster từ năm 1992. Văn Chung lúc đầu cũng phải vất vã học hỏi để hội nhập với xã hội mới ở Hoa Kỳ và anh cũng phải nghiên cứu sở thích của khán giả vùng đất mới. Anh đã diễn nhiều show ở Khu Phước Lộc Thọ, đã được trung tâm Thúy Nga mời thu nhiều show và đã lưu diễn trong các đại nhạc hội ở Pháp, ở Toronto, Montréal, ở các tiểu ban Hoa Kỳ.

Tuy nhiên sức thu hút khán giả của danh hài Văn Chung có phần suy giảm so với thời gian khi anh còn ở Việt Nam vì hiện nay sức khoẻ của anh suy yếu khá nhiều. Anh bị bịnh tim. Đã phải dùng máy trợ tim bằng thép, cấy dưới da trên trái tim của anh.

Nguyễn Phương có bốn câu thơ tặng bạn già Văn Chung;