Chất lượng cho vay trung và dài hạn của công ty tài chính

Các chỉ tiêu định tính.

Có thể đo lường chất lượng thông qua

+ Số khách hàng quay trở lại sau khoản vay đầu tiên (khách hàng trung thành)

+ Các yếu tố phản ánh chất lượng thông qua các bước cơ bản của qui trình cho vay trung, dài hạn.

Đánh giá chất lượng cho vay trung và dài hạn

Các tiêu chất lượng:

• Có thái độ tiếp đón, hướng dẫn và phục vụ khách hàng một cách hoà nhã ân cần.
• Phục vụ nhanh nhất cho khách hàng trong thời gian qui định.
• Đảm bảo cung ứng đúng và đủ tiền theo hợp đồng tín dụng đã ký.

Các chỉ tiêu chất lượng

Chất lượng cho vay là một khái niệm vừa tương đối vừa trừu tượng mang nhiều định tính. Để một phần đánh giá chỉ tiêu này, các nhà kinh tế đã nghiên cứu và đưa ra một loạt các chỉ tiêu, mỗi chỉ tiêu phản ánh một khía cạnh của chất lượng cho vay. Với hình thức cho vay trung và dài hạn ta có thể đánh giá thông qua các chỉ tiêu sau đây:

* Chỉ tiêu về dư nơi cho vay trung và dài hạn

Tổng dư nợ tín dụng bao gồm: Dư nợ vốn ngắn hạn, dư nợ vốn trung dài hạn, dư nợ vốn uỷ thác, vốn góp đồng tài trợ. Chỉ tiêu dư nợ này cho biết doanh số cho vay trong một thời kỳ nhất định thường là theo quí, theo năm. Tổng dư nợ cao chứng tỏ Công ty Tài chính cho vay được nhiều, uy tín tương đối tốt, có nhiều khách hàng.

Trong đó dư nợ cho vay trung và dài hạn lớn cho thấy các Công ty Tài chính có qui mô lớn, uy tín với nhiều khách hàng lớn, cung cấp nhiều hình thức cho vay trung và dài hạn đa dạng phong phú. Chất lượng cho vay tốt là cơ sở để tăng dư nợ tín dụng, vì vậy chỉ tiêu dư nợ tín dụng cho biết chất lượng cho vay là tốt hay xấu.

Ngoài ra để biết chất lượng và mức độ quan trọng của cho vay trung và dài hạn so với cho vay chung của một Công ty Tài chính ta còn phải thông qua tỉ lệ: ***SORRY, THIS MEDIA TYPE IS NOT SUPPORTED.***

* Hệ số sử dụng vốn.

Hệ số sử dụng vốn cho biết khả năng sử dụng nguồn vốn trung dài hạn huy động được để cho vay trung dài hạn để cho vay trung dài hạn là cao hay thấp.

* Chỉ tiêu về nợ quá hạn trung dài hạn:

Nợ quá hạn là khoản nợ mà hết thời hạn trả nợ ghi trong hợp đồng khách hàng vẫn chưa trả được hết nợ.

Chỉ tiêu nợ quá hạn có thể chia làm hai loại: Nợ quá hạn có khả năng thu hồi và nợ quá hạn không có khả năng thu hồi.

+ Nợ quá hạn có khả năng thu hồi là khoản nợ mà người vay vốn có thể tiếp tục hoàn trả nợ sau khi khoản nợ đã quá hạn. Lý do khách hàng chưa trả được nợ có thể do các Công ty Tài chính xác định kỳ hạn trả nợ chưa hợp lý, do thiên tai, dịch hoạ, thay đổi bất thường cơ chế chính sách, luật pháp… dẫn đến dòng tiền thu về của khách hàng bị chậm lại so với dự tính.

+ Nợ quá hạn không có khả năng thu hồi: Là những khoản nợ quá hạn mà các Công ty Tài chính không có khả năng thu nợ từ người vay. Các nguyên nhân có thể là người vay cố tình lừa đảo hoặc làm ăn thua lỗ dẫn đến mất khả năng thanh toán nợ. Chỉ tiêu này ảnh hưởng tới kế hoạch thu nợ, tăng thêm chi phí quản lý cho các Công ty Tài chính do đó chỉ tiêu này càng cao thì càng ảnh hưởng xấu tới uy tín cũng như kết quả hoạt động kinh doanh.

Tỷ lệ này cho biết trong tổng số nợ quá hạn thì có bao nhiêu nợ là không thể thu hồi lại được. Điều này cũng đồng nghĩa người cho vay phải trích bao nhiêu tiền từ quỹ dự phòng rủi ro hoặc vốn tự có để bù đắp lại.

* Chỉ tiêu lợi nhuận.

Bất cứ một hoạt động kinh doanh nào thì mục đích cuối cùng vẫn là lợi nhuận. Một khoản cho vay trung và dài hạn không thể được đánh giá là có chất lượng cao nếu không đem lại lợi nhuận thực tế cho các Công ty Tài chính, và việc các Công ty Tài chính nâng cao chất lượng cho vay trung dài hạn thực chất để nhằm tăng lợi nhuận cho mình.

Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của tín dụng trung dài hạn. Nó cho biết một đồng dư nợ tín dụng trung dài hạn mang lại bao nhiêu đồng lợi nhuận.

Nhân tố thuộc về bản thân Công ty Tài chính.

* Vốn tự có của các Công ty Tài chính

Đối với một Công ty Tài chính, chất lượng cho vay trung và dài hạn phụ thuộc vào mối tương quan giữa vốn chủ sở hữu của Công ty Tài chính với tổng khối lượng vốn huy động và với vốn cho vay đối với một khách hàng. Theo luật thì tổng dư nợ cho vay đối với một khách hàng không vượt quá 15% vốn chủ sở hữu của Công ty Tài chính và giao cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước qui định tỷ lệ tối thiểu giữa vốn tự có và tài sản có. Vì vậy vốn tự có quyết định khối lượng cho vay tối đa đối với một khách hàng.

* Chính sách cho vay của các Công ty Tài chính

Mỗi Công ty Tài chính đều xây dựng cho mình một chính sách cho vay riêng cho phù hợp với đặc điểm kinh doanh của mình. Thông thường ở Việt nam các Công ty Tài chính xây dựng các chính sách cho vay dưới hình thức các văn bản. Văn bản này bao gồm các tiêu chuẩn, các hướng dẫn và các giới hạn để chỉ đạo qui trình ra quyết định cho vay. Chính sách cho vay đã xác định phương hướng cũng như một cơ sở để cán bộ tín dụng cân nhắc quyết định cho vay, qui mô khoản vay. Một chính sách cho vay tốt sẽ giúp cho cán bộ tín dụng nhanh chóng đưa ra quyết định cũng như tăng tính an toàn, hiệu quả của khoản cho vay.

* Qui trình cho vay

Qui trình cho vay là tổng hợp các nguyên tắc, qui định của Công ty Tài chính trong quá trình cấp vốn, thu nợ nhằm đảm bảo an toàn vốn cho vay, nó bắt đầu từ khi điều tra, thẩm định, thiết lập hồ sơ, phê duyệt cho vay, thu lãi cho đến khi thu hồi được nợ. Chất lượng cho vay có đảm bảo hay không tuỳ thuộc vào thực hiện tốt các qui định ở từng bước và sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng giữa các bước trong qui trình cho vay. Việc xây dựng các qui trình cho vay hợp lý, thích ứng với từng nhóm khách hàng, từng loại cho vay cũng góp phần giảm thiểu rủi ro, nâng cao doanh lợi, đồng thời không gây phiền hà cho khách hàng, cũng như tiết kiệm thời gian cho cả hai bên. Là điều kiện để thu hút khách hàng, các Công ty Tài chính sẽ mở rộng qui mô cho vay của mình mà vẫn hạn chế và kiểm soát được rủi ro có thể xảy ra.

+ Bước thẩm định cho vay hết sức quan trọng. Như đã trình bày ở phần qui trình cho vay trung, dài hạn thì đây là bước giúp đưa ra kết luận về tính hiệu quả khả thi, khả năng trả nợ và những rủi ro có thể xảy ra để quyết định có cho khách hàng vay vốn hay không, nếu cho vay thì qui mô vốn vay, lãi suất, thời gian thu nợ gốc và lãi thế nào là phù hợp.

+ Tiếp theo là khâu kiêm tra, giám sát quá trình sử dụng vốn vay của khách hàng để kịp thời can thiệp khi phát hiện có dấu hiệu rủi ro với khoản cho vay đó.

* Thông tin tín dụng

Trong điều kiện nền kinh tế tri thức như hiện nay, mọi yếu tố có thể thay đổi hàng ngày, hàng giờ thì việc nắm bắt được thông tin chính xác, kịp thời có quyết định không nhỏ đến sự thành bại của mọi hoạt động kinh doanh. Hoạt động cho vay của các Công ty Tài chính gắn liền với một sản phẩm đặc biệt đó là tiền tệ, đây là một sản phẩm rất nhạy cảm với sự biến động kinh tế.

+ Thông tin trung thực và kịp thời về khách hàng như : uy tín, năng lực quản lý, năng lực sản xuất kinh doanh….của người vay, thông tin về tình hình tài chính như tổng tài sản, công nợ, khả năng thanh toán, khả năng tài chính, kết quả sản xuất kinh doanh của phương án.

+ Thông tin về tình hình kinh tế xã hội, xu hướng phát triển, khả năng cạnh tranh của ngành nghề…

Tất cả thông tin trên giúp ích rất nhiều cho các Công ty Tài chính trong việc ra các quyết định liên quan đến việc cho vay, giúp tăng tính cạnh tranh, tăng tính an toàn, hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của mình.

* Chất lượng nhân sự

Con người là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại trong mọi lĩnh vực, dù cho công nghệ máy móc có hiện đại đến đâu thì cũng không thể thay thế hoàn toàn được vị trí vai trò của con người bởi vì con người tạo ra nó và tác động vào nó theo ý muốn của mình. Trong hoạt động cho vay trung và dài hạn, cán bộ tín dụng là người tham gia trực tiếp từ khâu đầu tiên đến khâu cuối cùng của qui trình cho vay. Vì thế họ phải giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức để đánh giá chính xác, khách quan tính khả thi dự án, kiểm tra các món vay hiện có, báo cáo tiến độ giải ngân, thu dư nợ định kỳ từ người vay, liên tục đánh giá triển vọng các khoản vay để xác định các vấn đề khó khăn phát sinh càng sớm càng tốt. Bên cạnh đó cán bộ Công ty nói chung, cán bộ tín dụng nói riêng chính là bộ mặt hình ảnh Công ty trong con mắt khách hàng, có thể đem lại niềm tin cho mọi nhười khi sử dụng các dịch vụ do Công ty Tài chính cung cấp. Vì vậy, nâng cao chất lượng cho vay trong hoạt động của các Công ty Tài chính phải bao gồm cả nâng cao trình độ nghiệp vụ, đạo đức của tập thể nhân viên Công ty.

* Công tác tổ chức, quản lý của Công ty Tài chính

Để đánh giá dự án, đánh giá khách hàng trước khi cho vay, các cán bộ tín dụng phải độc lập làm thì không có hiệu quả mà ở đây cần sự hỗ trợ của các phòng ban với nhau. Cho nên sắp xếp hợp lý chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban để phối hợp trợ giúp nhau cũng là một cách góp phần nâng cao chất lượng cho vay.

Thứ hai là công tác tổ chức cũng đề cao vấn đề gíao đúng người đúng việc, phân công cụ thể đến từng người trong việc xem xét một hợp đồng tín dụng nhằm phát huy tinh thần trách nhiệm, thế mạnh của mỗi người.

Cân đối giữa nguồn vốn và tài sản là một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý. Nếu qui mô và thời hạn của nguồn vốn không được cân nhắc xem xét trước mỗi dự án cho vay trung, dài hạn có thể dẫn tới tình trạng lãng phí nguồn vốn hay thiếu hụt thanh khoản làm giảm lợi nhuận, tăng chi phí của Công ty.

Nhân tố thuộc về khách hàng.

Nói đến những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng cho vay trung, dài hạn không thể không nhắc tới ảnh hưởng của khách hàng. Bởi Công ty Tài chính chỉ là người cung cấp vốn cho chủ dự án nhưng kết quả ra sao, có hiệu quả hay không lại phụ thuộc vào người sử dụng vốn- chủ dự án

Có một số nhân tố chính thuộc về khách hàng ảnh hưởng tới chất lượng cho vay của Công ty Tài chính là:

+ Tính trung thực của khách hàng: Rủi ro đạo đức có thể xảy ra khi khách hàng sử dụng vốn sai mục đích đã ghi trong hợp đồng, sử dụng vốn vào các hoạt động có rủi ro cao dẫn đến thua lỗ không trả được nợ gốc khiến các Công ty Tài chính phải bù lỗ. Do đó, giám sát việc sử dụng vốn vay như những qui định chặt chẽ về giải ngân, chấm dứt hợp đồng, uy tín khách hàng cần được các Công ty Tài chính quan tâm.

+ Năng lực kinh doanh, quản lý tài chính của khách hàng: Một dự án khi xây dựng có thể rất khả thi nhưng khi đi vào thực hiện nếu không có năng lực quản lý tốt (khả năng thích nghi của bộ máy quản lý trước những biến động của cơ chế thị trường) thì có thể dẫn tới thất thoát, thua lỗ, không có khả năng trả được lãi và gốc.

+ Năng lực thị trường của khách hàng: Năng lực thị trường được thể hiện qua chất lượng, giá cả của sản phẩm, vị thế của doanh nghiệp đi vào hoạt động cho đến nay để biết được sự phù hợp của dự án so với thực lực của khách hàng. Khách hàng có năng lực thị trường tốt là điều kiện rất thuận lợi để mở rộng sản xuất và có lãi.

+ Trường hợp các doanh nghiệp lạm dụng vốn của nhau ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thanh toán của khách hàng: Thực chất đây không phải là nguyên nhân cố ý mà các doanh nghiệp gây ra, nhưng vì để tồn tại và giữ vững thị trường nên các doanh nghiệp đã đầu tư không cần thu hồi vốn, doanh nghiệp này mua bán chịu của các doanh nghiệp khác và ngược lại dẫn đến khách hàng không có tiền trả nợ đúng hạn ghi trong hợp đồng, buộc các Công ty Tài chính phải tăng thêm chi phí giám sát, tìm hiểu nguyên nhân để có quyết định phù hợp. Một quyết định sai lầm có thể đẩy doanh nghiệp có tình hình hoạt động tốt đến chỗ không có vốn để sản xuất, vừa ảnh hưởng đến uy tín Công ty Tài chính, vừa tạo cơ hội cho đối thủ cạnh tranh thu hút khách hàng của mình.

Các nhân tố khác

* Môi trường kinh tế

Môi trường kinh tế là tổng hợp những điều kiện kinh tế trên địa bàn, trong khu vực mà Công ty Tài chính hoạt động, cùng với các điều kiện kinh tế trong và ngoài nước.

Trong điều kiện kinh tế tăng trưởng tạo điều kiện thuận lợi lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh và đạt lợi nhuận cao, trên cơ sở đó các doanh nghiệp sẽ hoàn trả gốc và lãi đúng hạn. Hơn nữa, thường trong giai đoạn này nhu cầu của dân cư tăng cao, kéo theo nhu cầu vay vốn trung, dài hạn để đầu tư mới hay mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Các Công ty Tài chính có thêm nhiều lựa chọn về khách hàng. Ngược lại, trong điều kiện nền kinh tế trì trệ, khủng hoảng sẽ làm sản xuất ngừng trệ, các doanh nghiệp không bán được hàng, nguy cơ thua lỗ là rất lớn, khi doanh nghịêp đã làm ăn thua lỗ thì sẽ không có tiền trả gốc và lãi cho các khoản vay.

Môi trường kinh tế thế giới cũng tác động tới chất lượng cho vay trung và dài hạn. Các quốc gia trong khu vực và trên thế giới có mối liên hệ chặt chẽ ảnh hưởng lẫn nhau. Một số biến động về tài chính, tiền tệ ở một nước có thể ảnh hưởng tới nhiều nước khác, tác động tới lãi suất và hoạt động cho vay của các Công ty Tài chính. Việc mở rộng hay mất đi một thị trường lớn nước ngoài có thể đẩy các doanh nghiệp xuất nhập khẩu tới chỗ gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng tới khả năng trả nợ.

Ngoài ra các Công ty Tài chính còn chịu sự cạnh tranh trong ngành tài chính ngân hàng. Với đặc điểm là một loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng ra đời muộn hơn nhiều so với các ngân hàng thương mại, chức năng chủ yếu là sử dụng vốn tự có, vốn huy động và các nguồn vốn khác để cho vay, đầu tư, cung ứng các dịch vụ tư vấn về tài chính, tiền tệ và thực hiện một số dịch vụ khác theo qui định của pháp luật, nhưng không dưới một năm. Đặc trưng của Công ty Tài chính khác cơ bản với các NHTM ở chỗ NHTM là một định chế nhận tiền gửi theo yêu cầu và sử dụng số tiền đó cho vay thương mại, trái lại Công ty Tài chính là một định chế tài chính không có chức năng thanh toán và huy động vốn ngắn hạn. Do vậy, hệ thống dịch vụ tài chính hoàn hảo và rộng khắp của các NHTM làm hạn chế khả năng hoạt động của các Công ty Tài chính . Hơn nữa, đây là loại hình mới chưa đủ thời gian để tạo uy tín trên thị trường tiền tệ cho nên càng phải nâng cao chất lượng các khoản cho vay.

* Môi trường pháp lý

Môi trường pháp lý bao gồm hệ thống pháp luật, những biện pháp điều chỉnh để thực thi pháp luật. Mỗi thành phần kinh tế đều có quyền tự do hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng trong khuôn khổ pháp luật qui định. Các Công ty Tài chính không phải là ngoại lệ. Theo qui định của pháp luật các Công ty Tài chính không được làm dịch vụ thanh toán đây là một hạn chế rất lớn trong hoạt động của nó. Ngoài ra, các yêu cầu về tỉ lệ dự trữ bắt buộc, qui định về cho vay tối đa với một khách hàng…trong từng thời kỳ nhất định cũng có tác động ảnh hưởng làm thu hẹp hay mở rộng cho vay trung, dài hạn. Môi trường pháp lý ổn định là cơ sở để các doanh nghiệp yên tâm hoạt động sản xuất kinh doanh và kinh doanh có hiệu quả.

Khi các văn bản pháp luật có liên quan không rõ ràng, đồng bộ và bất ổn định sẽ tạo ra những khe hở và tình trạng “lách luật” trong hoạt động kinh doanh, gây khó khăn trong hoạt động cho vay của các Công ty Tài chính cũng như trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Tạo tâm lý không tin tưởng lẫn nhau giữa người cho vay và người đi vay, cản trở việc mở rộng cho vay. Vì thế các qui định, qui chế do chính phủ nhà nước ban hành cần phải chặt chẽ rõ ràng đầy đủ, kịp thời, lành mạnh. Đây chính là cơ sở pháp lý để giải quyết khiếu nại, tố cáo khi xảy ra tranh chấp, tạo ra sự công bằng.

Mặt khác đối với các Công ty Tài chính trực thuộc tổng công ty thì đường lối chủ trương của tổng công ty ảnh hưởng rất lớn đến phương án cho vay, đối tượng khách hàng vay vốn.