Câu chuyện về sự tích con chim kêu Hít cô! Hít cô!

Ở quê tôi, vào buổi tối lúc trời khuya, người ta thường nghe thấy tiếng chim kêu não nùng trong không gian: "Hít cô! Hít cô!" Đó là tiếng kêu của một loài chim mang tên gọi như tiếng kêu của nó. Vì sao loài chim này lại có tên gọi như thế. Câu chuyện mà tôi kể các bạn nghe sẽ giải thích rõ điều đó.

"Ngày xưa, có hại cô cháu ở chung với nhau một nhà. Người cô đã già, chồng chết từ lâu. Đứa cháu còn bé, chừng mười hai tuổi, mồ côi cha mẹ. Nhà họ nghèo, chỉ có vài sào ruộng, không đủ sống. Cho nên cô cháu ngày ngày phải đi mò cua bắt ốc hoặc mót hái kiếm ăn. Mấy năm trời được mùa, hai cô cháu tuy không lấy gì làm đầy đủ nhưng cũng sống vui. Ngày ngày cháu theo cô xách giỏ ra đồng, miệng hát có vẻ thích chí.

Nhưng không may vụ hạ năm ấy mất mùa. Rồi tiếp đến vụ mùa vì nắng hạn nên cũng chẳng ăn thua gì. Trời không nắng lắm nhưng nhất định không mưa làm cho các hồ nước đều khô không khốc, ruộng nứt nẻ hết. Hai cô cháu cũng như những người nghèo khác đimò cua ốc ở các vùng cạn nước. Nhưng cua ốc bắt mãi cũng phải hết. Mà trong nhà thì gạo đã kiệt từ lâu. Biết tìm cái gì mà nuôi nhau đây. Người ta có sức khỏe lên rừng chặt củi về đổi lấy những cái ăn được mà sống qua ngày. Riêng hai cô cháu sức yếu đành nằm nhà nhịn đói. Cái chết đang đe dọa họ.

May sao, buổi sáng hôm ấy có người hàng xóm sang báo tin cho cô cháu biết là có mấy đám lúa ỗ làng bên cạnh đã bắt đầu gặt. Bà cô thấy mình yếu lắm rồi, đứng lên không vững nữa. Chỉ có cháu là hợi tỉnh. Anh chàng gắng ngồi lên. Một người láng giềng đem cho bát canh rau, cháu húp vào thấy khỏe cả người, vội đứng lên đi theo họ.

Họ đến vừa kịp buổi gặt. Những người gặt thì ít mà người mót thì đông vô kể. Tất cả đều đói nhưng mót rất khỏe. Họ đánh liều sấn vào bứt lúa mặc kệ chủ ruộng cầm roi đánh không tiếc tay.

Mãi đến chiều, người cháu mới đem lúa về. Lèo tèo chỉ có một nắm bằng cái chổi xể. Nhưng anh chàng không ngại. Anh đạp, sảy, rang rồi bỏ vào cối giã. Chỉ một lúc sau, anh đã có gạo đổ vào nồi bắc lên bếp.

Khi nồi cháo bắt đầu sôi thì người cô bỗng trở mình và rên khừ khừ. Cháu lật đật vào lật chiếu thăm cô. Cô rên rỉ kêu đau bụng, bảo cháu đi xin cho mình một ít gừng. Cháu ngần ngại không muốn đi nhưng thấy cô có vẻ nguy kịch, vội đánh dường vào xóm. Sau khi cháu di, người cô gắng ngồi dậy vào bếp đun lửa cho nồi cháo. Lúc cháo chín cô bỏ muoivào nếm thử. Chất ngũ cốc vào bụng trôi đến đâu, thịt da như sống lại đến đấy. Thấy cháu vẫn chưa về, cô mức ra một bát để dành phần cháu rồi lại ngồi ăn. Loáng một cái cô đã ăn hết phần mình. Cô lại chõng nằm nhưng trong bụng vẫn thấy thèm. Thấy cháu vẫn chưa về, cô nghĩ: "Thằng bé có lẽ được người ta cho ăn rồi nên mới lâu thế. Nếu hắn đói thì dù gừng được hay không cũng phải về sớm". Nghĩ vậy, người cô lại lồm cồm dậy ăn xén vào cháo của cháu một ít. Cô đi ra ngoài cửa nhìn vẫn không thấy tăm dạng của cháu. "Chắc nó được ăn rồi, còn ngồi lại sưởi. Ta có thể ăn nốt đi cho nó". Nghĩ thế, cô yên tâm húp thêm một hớp nữa vào phần của cháu.

Cho đến khi người cháu mang gừng về thì bát cháo chỉ còn một tí nước ở dưới đáy. Cháu hỏi cô, cô không trả lời. Nhưng cháu cũng đoán được hết. Cháu ôm mặt khóc nức nở. Cháu giận cô, oán cô rồi rủa cô. Được một chốc, cháu bưng bát cháo lại chõng cô nằm, dí vào miệng cô và nói bằng một giọng chua cay:

-          Đó, còn ít nữa, hít nốt đi! Hít đi cô, hít cô...

Sáng hôm sau, mãi đến gần trưa vẫn chưa thấy cháu dậy, cô lại gần đưa tay sờ vào người cháu, thì ôi thôi người cháu đã lạnh toát từ bao giờ.

Từ đó trở đi, vào khoảng trời khuya, người ta nghe thấy có tiếng chim kêu não nùng trong không gian: "Hít cô! Hít cô!". Tiếng chim kêu một điệu đều đều như nhắc nhở những ngày sống gian khổ của hai cô cháu."