Phân tích câu ca dao cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng

DÀN BÀI

1.               Mở bài

-               Trong cuộc đời của mỗi con người, thất bại hoặc thành công là chuyện thường tình.

-                 Thất bại trong tình yêu thường để lại dấu ấn khó phai mờ:

Cầm vàng mà lội qua sông,

Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng.

2.               Thân bài

a.               Giải thích ý nghĩa câu ca dao (nghĩa hàm ẩn)

-               Cầm vàng: trong tay hoặc trong tầm tay có một cái gì đó rất giá trị về mặt vật chất hoặc tinh thần.

-                 Lội qua sông: vượt qua những vất vả, gian nan, thử thách.,

-               Vàng rơi: cái quý giá ấy vì một nguyên nhân nào đó mà không còn nữa. Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng: người bị mất chẳng tiếc vàng mà tiếc công cầm vàng. Tiếc công lao bỏ ra giữ gìn báu vật bấy lâu nay (vật quý mất cũng tiếc nhưng tiếc công sức bỏ ra hơn).

-               Có thể hiểu câu ca dao là tâm trạng xót xa, buồn bã của người rơi vào bi kịch tình yêu (do bị quá nhiều nguyên nhân khách quan chi phối dẫn đến đổ vỡ...)

b.               Bình luận

Từ lĩnh Vực tình yêu, ý nghĩa câu ca dao mở rộng sang các lĩnh vực khác của đời sống xã hội: lí tưởng, ước mơ, sự nghiệp... Đeo đuổi một mục đích tốt đẹp phải tốn rất nhiều công sức. Nếu chưa hoặc không thành công, chớ vội nản lòng. Hãy coi đó là những bài học có ích trên đường đời.

3.               Kết bài

Mỗi lần vấp ngã, thất bại là một dịp để chúng ta rèn luyện và trưởng thành. Điều quan trọng là ý chí, nghị lực của con người trong cuộc sống.

 BÀI LÀM

Thành công và thất bại là chuyện thường tình trong đời. Không ít khi chúng ta đầu tư rất nhiều công sức, tình cảm vào một việc gì đó và tưởng chừng thành công nằm trong tầm tav nhưng rốt cuộc, kết quả hoàn toàn trái ngược. Trước thất bại, ai chẳng buồn, chẳng tiếc? Đây là một trường hợp:

Cầm vàng mà lội qua sông,

Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng.

Vàng ở đây chỉ chung những thứ quý giá: quý như vàng, đắt như vàng... Cầm vàng là có trong tay một cái gì đó rất có giá trị. Lội qua sông là vượt qua khó khăn, trở ngại. Còn vàng rơi, vật quý mất cũng không tiếc mà chỉ tiếc công giữ gìn nó thôi.

Hiểu như vậy chỉ là hiểu trên bề mặt ngôn từ - nghĩa tường minh chứ chưa hiểu được nghĩa hàm ẩn của nó. Vậy, vật quý giá kia là gì? Một hiện thực tuyệt vời? Một ước mơ huy hoàng? Hay một thứ gì khác? Lời ẩn dụ ngắn gọn quả không dễ hiểu. Cụm từ “tiếc còng” may ra có thể là một gợi ý.

“Tiếc công” có mặt trong nhiều câu ca dao như một môtíp: Tiêc công anh đắp đập ke bờ, Để ai quảy đó mang lờ đến đơm; Tiếc công anh gánh gạch xây thành, Trồng cây nên trái để dành ai ăn; Tiếc công anh đi xuống đi lên, Mòn đàng chết cỏ chẳng nên cang thường...

Trong bài ca dao này, ta chưa thấy vàng hay thấy vật quý cụ thể là gì nhưng ý ám chỉ tình yêu thì thấy rõ. Công cầm vàng không thấy nhưng thấy công phu bỏ ra theo đuổi, nhen nhúm, bồi đắp cho một mối tình. Còn vàng không phải chỉ rơi mà biến mất dạng, mất tăm, hoặc tình chẳng bén mà lại tan vỡ phũ phàng.

Vậy sự thất bại ở câu ca dao này trước hết là sự thất bại về tình yêu. Giọng điệu câu ca có gì như bẽ bàng, chua chát. Có thể hình dung sự tình như thế này chăng:

Từ chỗ hiểu nhau, yêu nhau đến chỗ hẹn ước, thề nguyền gắn bó trăm năm. Tình yêu ấy không phải tự nhiên mà có. Nó ắt phải trải qua ngọt bùi, đắng cay, thử thách. Vì thế, nó quý giá hơn mọi thứ trên đời. Những tưởng hạnh phúc đã gần kề, ai ngờ sóng gió dẫn tới ly tan, nước mây đôi ngả. Người yêu rời bỏ anh, hoặc anh không giữ được người yêu. Sóng gió ấy quá lớn, không thể vượt qua nên người trong cuộc chỉ còn biết ngậm ngùi, than thở. Mình than với mình rồi lặng đi trong niềm xót đau, chua chát.