Cảm nghĩ về đoạn trích Trao duyên

Đề bài:

Bài làm

– Truyện Kiều là một trong những tác phẩm xuất sắc của Nguyễn Du viết về nhân vật chính là Thúy Kiều. Đoạn trích Trao duyên là đoạn thơ tỏa sáng phẩm chất cao đẹp của Thúy Kiều, đồng thời vang lên lời tố cáo tội ác xã hội bất công đã chồng chất khổ đau lên một kiếp người lương thiện không đáng bị vùi dập như vậy.

Đoạn trích Trao duyên là một trong những đoạn thơ mở đầu cuộc đời lưu lạc đau khổ của Thúy Kiều. Khi bố và em trai Thúy Kiều bị thằng bán tơ vu oan, bị quan phủ bắt giam, tra tấn, đánh đập dã man. Xót xa cho cảnh ngộ gia đình, Thúy Kiều quyết định bán mình để cứu cha và em thoát khỏi vòng lao lý. Tuy nhiên, dứt tình với Kim Trọng, mối tình đầu tươi đẹp và trong sáng ấy khiến Kiều đau đớn rất nhiều. Mong bớt chút gánh nặng của kẻ phụ tình, Kiều nhờ Thúy Vân – em gái mình, thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng, Thúy Kiều trao lại mối duyên tình dang dở này cho Thúy Vân.

Không trọn vẹn được lời nguyên ước với người mình yêu, Thúy Kiều đau đớn như đứt từng khúc ruột. Đêm cuối cùng trước ngày ra đi theo Mã Giám Sinh, Thuý Kiều nhờ cậy Thuý Vân thay mình trả nghĩa, lấy Kim Trọng. Đoạn thơ Trao duyên không chỉ có chuyện Thúy Kiều trao duyên cho Thúy Vân, nhờ Thúy Vân giúp mình trả nghĩa ân tình cho Kim Trọng mà còn là đoạn thơ chất chứa những tâm tư đau đớn đến xé lòng của Thúy Kiều, cho thấy Thúy KIều là một con người nặng nghĩa nặng tình: 

“Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
Giữa đường đứt gánh tương tư,
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em”

Từ “cậy” hàm chứa niềm tin tưởng tuyệt đối của người mang ơn cho người sẽ nhận mang ơn. Lại thêm một cử chỉ thiêng liêng là “lạy” khiến cho cảm giác về không khí thêm chùng xuống, hương vị của nỗi sầu tủi dâng tràn. Thúy Kiều là chị, là phận lớn mà giờ phải lạy em gái của mình. Lạy em, mong cho em gái có thể thấu được nỗi lòng của mình để rồi giúp mình đáp ứng nguyện ước.

“Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”

Thúy Kiều bày tỏ lại cho Thúy Vân về cảnh đời, dù hiểu rằng Thúy Vân cũng thấu tỏ, nhưng Thúy Kiều vẫn muốn nhắc lại, bằng chính những cảm xúc chân thành nhất trong lòng mình. Kiều kể lại chuyện gặp chàng Kim, chuyện thề nguyền hẹn ước cùng chàng. Với Kiều, Kim Trọng là mối tình đầu tươi đẹp nhất. Thúy Kiều và chàng Kim Trọng có mối tình mà cả hai người đều nghiêm túc, trân trọng. Kiều đã có rất nhiều dự định, niềm tin và hy vọng vào chuyện tình cảm này nhưng không ngờ, tất cả đã tan nát hết. Chuyện sóng gió ập đến gia đình, dù không muốn nhưng:

“Hiếu tình khôn dễ hai bề vẹn hai”

Hiếu – tình, gia đình và tình yêu, biết chọn lựa làm sao cho thỏa đáng. Và Thúy Kiều đã cay đắng lựa chọn chữ “hiếu”, hy sinh chữ tình. Tình yêu của bản thân mình bị chính mình phá hoại, nàng coi mình là tội đồ mang tội “phụ tình” chàng Kim, nàng đau đớn, tan nát cõi lòng, tưởng rằng không còn thiết đến sự sống nữa

“Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”

Hai chị em đều “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” vậy mà nàng nói “ngày xuân em hãy còn dài” đau đớn biết chừng nào. Nàng trao duyên cho Thúy Vân vì lo cho Kim Trọng, mong sao cho chàng Kim có hạnh phúc, có một người xứng đáng với tình yêu của chàng. Trong đau khổ tuyệt vọng, nàng còn biết lo cho hạnh phúc của người khác, tấm lòng của nàng thật tuyệt vời biêt bao. Được Thúy Vân thuận lòng, nàng trao cho em những kỷ vật giữa nàng và chàng Kim:

“Chiếc thoa với bức tờ mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung”

Chứng cứ tình cảm của Kiều – Kim chính là chiếc trâm thoa. Chiếc trâm này là kỉ vật tình yêu nay trao lại cho Vân, nhờ Vân gìn giữ, mỗi lời Kiều nói ra đều đau đớn xiết bao. Đấy cũng chính là lời tố cáo đanh thép của Nguyễn Du đối với xã hội đã chà đạp lên hạnh phúc của con người.
Thúy Kiều cảm giác như mình không còn thiết sống. Nàng dặn em giữ gìn kỷ vật và còn dặn em hãy thương lấy linh hồn vật vờ đau khổ của chị trên cõi đời đen bạc này:

“Mai sau dù có bao giờ,
Đốt lò hương ấy, so tờ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai.”

Thúy Kiều tưởng tượng nàng chỉ còn là bóng ma. Bóng ma nàng sẽ hiện lên trong hương trầm và âm nhạc. Hồn ma còn mang nặng lời thề với Kim Trọng, cho nên dẫu “thịt nát xương mòn” thì hồn nàng vẫn nặng tình, nặng nghĩa, mong muốn những điều tốt đẹp nhất đến với người mình yêu. Tình của người bạc mệnh vẫn còn làm chấn động cả vũ trụ.
Đau đớn tột cùng trước sự đổ vỡ của tình yêu, nàng than khóc với Kim Trọng:

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi!
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.”

Mỗi lời của nàng là một lời vận vào. Trước nỗi đau đớn xót xa này, nàng chỉ trách mình là “phận bạc”, là “hoa trôi”, những hình ảnh đó làm rung động lòng người vô cùng. Nàng mang trong mình cái mặc cảm tội lỗi phụ tình:

“Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Qua đoạn trích Trao duyên, chúng ta cũng cảm nhận được Thúy Kiều là một cô gái giàu tình cảm, giàu đức hi sinh, có ý thức về tình yêu và cuộc sống. Một nhân cách như vậy mà bị sóng gió cuộc đời vùi dập không thương tiếc, thật thương thay cho nàng Kiều.

Minh