Cài đặt, quản trị, sử dụng mạng Windows NT

Cài đặt hệ điều hành mạng Windows NT server

Trước khi cài đặt mạng Windows NT thì cũng giống như cài các hệ điều hành khác chúng ta phải cắm card mạng vào máy, thiết lập mạng và đảm bảo nó được hoạt động tốt. Khi cài chúng ta có thể sử dụng phần mềm trên đĩa CD ROM (nếu máy của chúng ta là PC thì chúng ta sử dụng thư mục I386) hoặc chúng ta chép thư mục I386 lên đĩa cứng trước khi cài đặt. Để cài đặt Windows NT ta và trong thư mục I386 và chạy lệnh "WINNT"

Chú ý trong trường hợp này chương trình sẽ yêu cầu chuẩn bị 3 đĩa mềm loại 1.44Mb để cài các chương trình khởi động cần thiết và trong quá trình cài đặt các đĩa mềm trên sẽ được sử dụng. Nếu ta không muốn thì thực hiện lệnh "WINNT /B" và phải chỉ đường dẫn của chương trình nguồn như d:I386.

Yêu cầu về phần cứng cho việc cài đặt windows NT

Khi cài đặt chúng ta tuân theo những yêu cầu của chương trình đòi hỏi, một điểm quan trọng là Windows NT luôn luôn thông báo và chỉ dẫn cho người cài đặt khi cần phải thực hiện một điểm gì. Sau đây là tóm tắt các bước cài đặt chính :

1) Boot máy bằng đia Windows NT setup hay dùng lệnh WINNT /B từ thư mục I386 trên đĩa CD-ROM. Nếu cài UPGRATE dùng lệnh WINNT32

2) Xác định lại hay nếu cần thiết thay đổi các thành phần Hardware và Software mà quá trình Setup nhận diện ra

3) Chọn Partition mà hệ điều hành Windows NT sẽ được cài đặt lên. Phải quyết định việc file hệ thống sẽ được định dạng theo kiểu nào FAT hay NTFS

4) Format bảng Partition đã lựa chọn

5) Chọn lựa thư mục mà các file của hệ điều hành Windows NT sẽ đưộc cài đặt lên đó

6) Nhập vào tên và công ty

7) Chọn License Mode. Chọn Per server hay Per seat

8) Nhập vào tên máy tính và tên này phải là duy nhất

9) Quyết định vai trò của file server trên mạng (Primary Domain Controller, Back Up Domain Controller, Stand-Alone Server)

10) Nhập Password cho người quản trị mạng Administrator

11) Lựa chọn Option để tạo ra các đĩa Emergency Repair Disk

12) Chọn các thành phần để install như là: Accessibility Option, Accessories, Communication, Games, Microsoft Exchace, And Multimedia

13) Quyết định kiểu kết nối máy tính vào mạng (kết nối bằng đường dây mạng hay bằng remote access)

14) Chọn Install Microsoft Internet Information Server

15) Quyết định phương pháp dò tìm card mạng (autodetect hay manual). Một số crad mạng như Xircom Credit Card và Xircom Pocket Ethernet chỉ có thể dùng phương pháp manual

16) Lựa chọn phương thức truyền trên mạng network protocol (TCP/IP Protocol, Nwlink IPX/SPX Compatible Transport và Netbeui Protocol)

17) Chọn lưạ các dịnh vụ trên mạng. Các dịch vụ như là Microsoft Internet Information server, RPC Configuration, Netbios Interface, Workstation, Server.

18) Nhập vào cá thông số của card mạng như IRQ, địa chỉ IO port, DMA…

19) Nếu chọn Nwlink IPX/SPX hay TCP/IP Tranposrt Protocol thì phải định cấu hình cho chúng

20) Nếu chọn Primary Domain Controller thì phải nhập tên Computer và tên của Domain mà PDC sẽ quản lý.

21) Nếu cài Internet Information Server thì phải định cấu hình cho nó

22) Chọn Date/Time.

23) Chọn chế độ màn hình

24) Tạo đĩa Emergency Repair Disk

Khi cài đặt Windows NT chú ý những điểm sau:

Lựa chọn khuôn dạng của hệ thống sắp xếp file trên đĩa trong đó Windows NT cho phép chúng ta lựa chọn thay đổi sang hệ thống sắp xếp file của NT (NTFS) hoặc duy trì hệ thống sắp xếp file cũ của DOS (FAT). Hệ thống sắp xếp file của NT có tên là NTFS - New Technology File System có những ưu điểm như như chấp nhận tên file dài tới 256 ký tự, nó có đảm bảo an toàn trên máy chủ bằng cách không cho những người không có thẩm quyền vượt qua khi họ khởi động máy chủ bằng đĩa mềm.

Lựa chọn số người tối đa có thể thâm nhập vào hệ thống cùng một lúc (Windows NT không hạn chế số người tối đa vào trong mạng tuy nhiên để đảm bảo sử dụng tài nguyên hợp lý chúng ta phải quy định số người tối đa có thể vào một lúc)

Lựa chọn kiểm máy chủ, Windows NT cho phép chúng ta lựa chọn 3 kiểu máy chủ:

Primary Domain Controller: trong trường hợp mạng sử dụng quản trị theo vùng thì mỗi vùng phải có duy nhất một máy chủ làm nhiệm vụ trên. và trên đó sẽ lưu dự trữ cơ sở dữ liệu quản trị vùng (SAM) và hệ thống quản trị hoạt động khi mạng hoạt động

Backup Domain Controller: trong trường hợp mạng sử dụng quản trị theo vùng, ngoài máy chủ kiểu Primary Domain Controller có thể có một vài máy chủ lựa chọn kiểu này và trên đó sẽ lưu dự trữ cơ sở dữ liệu quản trị vùng (SAM) và được sử dụng khi máy chủ Primary Domain Controller có trụ trặc.

Stand - Alone Server: trong trường hợp mạng sử dụng quản trị theo nhóm thì máy chủ phải lựa chọn kiểu này, ngoài ra trong trường hợp mạng sử dụng quản trị theo vùng máy chủ có thể lựa chon này khi trong mạng đã có máy chủ Primary Domain Controller. Trong trường hợp này trên máy chủ không cơ sở dữ liệu quản trị Domain.

BẢNG SO SÁNH GIỮA FAT VÀ NTFS

Lựa chọn loại card mạng, ngắt, địa chỉ port của card mạng.

Lựa chọn các giao thức truyền thông cho hệ thống mạng như trong hộp Windows NT Server setup

Chọn lựa giao thức truyền thông

Giao thức TCP/IP: Nếu ta muốn kết nối Windows NT với Internet hay với các máy chạy trên hệ điều hành Unix thì phải chọn TCP/IP Protocol. (Có thể chọn lựa giao thức này sau khi đã cài đặt xong Windows NT ).

Giao thức NetBEUI: Là giao thức gốc của Windows NT. Nếu File server kết nối với các máy con trên mạng mà sử dụng giao thức NetBEUI thì phải chọn giao thức này.

Giao thức IPX/SPX: Là giao thức được dùng cho những ứng dụng chạy trên Netware.

Lựa chọn tên vùng mà máy chủ tham gia, nếu máy chủ là Primary Domain Controller thì một vùng mới được thiết lập, nếu không thì tên vùng phải là một vùng đã có.

Quản trị mạng Windows NT

Người quản trị mạng Windows NT có các công cụ có thể kiểm soát một cách chính xác đối với việc thâm nhập vào file và thư mục của các người sử dụng. Windows NT đưa vào một loạt các công cụ giúp ta quản lý máy tính. Muốn dùng công cụ này, ta nhắp nút Start, trỏ vào mục program và sau đó chọn menu Administrative Tool (Common) như hình sau.

ác công cụ quản trị mạng trong Windows NT Server

Để sử dụng bất kỳ một công cụ nào trong Administrative Tool, ta đều phải vào mạng với quyền của người quản trị mạng.

Tóm tắt các công cụ của người quản trị mạng

1. Khai báo một người sử dụng

Người sử dụng trong mạng được tạo ra bởi người quản trị mạng, mỗi người sử dụng có tài khoản (account) riêng của từng người và những tài khoản này cũng do người quản trị mạng tạo ra có thể bao gồm các giới hạn :

Giới hạn của Login: Người quản trị mạng có thể kiểm soát xem người sử dụng có thể thâm nhập vào mạng như thế nào. Ở đây người sử dụng có thể được đặt cho một thời hạn nhất định thì phải thay mật khẩu và kích thước tối thiểu của mật khẩu và có thể tự thay mật khẩu hay không.

Hạn chế về thời gian: Người quản trị mạng có thể hạn chế người sử dụng thâm nhập vào trong mạng trong những khoảng thời gian nhất định trong một ngày. Điều đó có thể hạn chế việc vào trong mạng trong những khoảng thời gian khó kiểm soát được như là buổi tối, giờ nghỉ v.v. Khi người sử dụng đang chạy trong mạng mà đã đến thời gian hạn chế thì họ sẽ được nhận thông báo là cần phải ra khỏi mạng. Nếu họ bỏ ra ngòai tai thông báo đó thì sẽ tự động bị đưa ra khỏi mạng.

Hạn chế về địa chỉ: Người quản trị mạng có thể xác định những địa chỉ mà người sử dụng được phép thâm nhập. Điều đó có thể hạn chế người sử dụng vào trong mạng bằng máy của người khác. Để làm được điều này người quản trị mạng cần phải biết địa chỉ mạng và mã số của card mạng trên trạm. Địa chỉ mạng là địa chỉ của phần mềm mạng và được cho khi mà giao thức mạng được liên kết với chương trìng quản lý card mạng, Mã số của thiết bị phần cứng là mã số của bản thân card mạng khi được chế tạo và khi đó người quản trị mạng sẽ lựa chọn những chặng nào mà người sử dụng được phép dùng.

Quyền của người sử dụng: Để xác định được quyền hạn của người sử dụng trên mạng chúng ta phải lựa chọn nhóm với những quyền đã định trước.

Khai báo người sử dụng:

1) Login vào mạng bằng tên administrator

2) Chọn Start, chọn Program, chọn Administrator Tool, chọn Users Manager for Domain sẽ thấy xuất hiện màn hình User Manager

3) Chọn User, New User. Hộp hội thoại New User sẽ xuất hiện:

Thêm một người sử dụng vào hệ thống

4) Nhập vào thông tin về người sử dụng cần tạo như yêu cầu (tên trong mục Name, tên đầy đủ trong mục Fullname, lời mô tả về người sử dụng đó trong mục Description, mật khẩu trong mục Password và Confirm Password)

5) Đưa người sử dụng mới tạo vào một nhóm nào đó phù hợp với yêu cầu của người sử dụng đo. Để thực hiện điều này chọn Groups, màn hình Group memberships sẽ hiện ra. Để ý rằng user mới ban đầu là thành viên của Domain users. Chọn nhóm mà muốn người sử dụng mới tạo được tham gia và bấm nút Add. Ta có thể chọn nhiều nhóm cùng lúc

6) Để thay đổi thời gian được phép vào mạng của người sử dụng thì từ màn hình New User chọn nút Hours. Màn hình Logon Hour sẽ xuất hiện dưới hình thức thời khóa biểu trong tuần. Sau đó ta có thể chọn ngày nào, giờ nào trong tuần mà user đó được phép login vào mạng bằng cách cho ngời sáng những vị trí đó trong thời khóa biểu và chọn nút Allow hoặc Disallow.

Nhóm làm việc

7) Để giới hạn trạm làm việc đối với người sử dụng chọn nút Logon To. Màn hình Logon Worstation sẽ xuất hiện. Để giới hạn người sử dụng chỉ có thể vào mạng từ workstation nào ta gõ tên của workstation đó vào các ô được đánh số từ 1 đến 8 và nhấn OK.

8) Để định ngày hết hạn được vào mạng của người sử dụng chọn nút Account. Khung hội thoại Account information sẽ hiện ra để ta có thể định ngày hết hạn. Ban đầu thì account không bao giờ hết hạn. Nếu muốn set ngày hết hạn thì vào trường End of.

9) Để tạo môi trường làm việc cho từng người sử dụng trên mạng ta bấm nút Profile. Màn hình User Environment Profile sẽ hiện ra ta có thể sử dụng mục này để tạo Profile cho từng user và home directory cho từng người sử dụng.

10) Sau đó bấm OK để lưu các thông tin của người sử dụng đó.

11) Đối với những người sử dụng đã có sẵn người điều hành có thể sử dụng công cụ User Manager for Domains để thay đổi, bổ xung, lựa chọn những đặc tính trên.

2. Quyền của người sử dụng trong Windows NT

Mỗi một người sử dụng muốn đăng nhập vào trong mạng cần phải được khai báo tên và một mật khẩu riêng. Chỉ khi người sử dụng vào đúng tên và mật khẩu của mình thì họ mới thâm nhập vào trong mạng. Tuy nhiên để người đó có thể khai thác được mạng thi người đó phải có các quyền. Trong Windows NT có những khái niệm về quyền như sau:

Permission (quyền truy cập): Là quyền của người sử dụng và nhóm trên thư mục hoặc file. Người quản trị mạng có thể cho phép người sử dụng hay nhóm được phép đọc (Read), ghi (Write), xóa (Delete) hoặc thay đổi (Modify) file hay thư mục nào đó.

User right (quyền người dùng): tức là quyền của người sử dụng đó ở trên mạng, quyền này khác với quyền của người sử dụng trên thư mục hay file. Các người sử dụng này có thể không hề có bất cứ một quyền hạn nào trên thư mục hay file mà chỉ có những quyền ví dụ như tắt (shutting down) hệ thống, back up và hồi phục dữ liệu… Như vậy các người sử dụng này sẽ thuộc về một trong những Domain Local Group (ví dụ: nếu người sử dụng đó có quyền Backup data thì người sử dụng này sẽ thuộc về nhóm Backup Operators )

Bilt-in capabilities (khả năng thiết lập): tức là khả năng có sẵn của người sử dụng, khả năng không thể thay đổi được.

Trong mạng Windows NT có các quyền người dùng (User right) sau:

Log on locally: người sử dụng có thể được truy nhập từ máy chủ.

Shutdown the system: người sử dụng có thể shutdows hệ thống trực tiếp từ máy chủ.

Access this computer from network: cho phép truy nhập nào tài nguyên của người sử dụng đang phân quyền từ máy khác trên mạng (có thể truy nhập từ máy Client vào người sử dụng này).

Backup file and Directories: có quyền lưu trữ các file và thư mục.

Restorre file and directories: có quyền phục hồi lại các file và thư mục từ lưu trữ.

Change the system time: có quyền thay đổi đồng hồ của hệ thống.

Force shutdown from a remote system: người sử dụng này có thể shutdows hệ thống từ xa.

Load and unload device drivers: cho phép nạp hay không chương trình điều khiển ổ đĩa.

Manager auditting and security log: quyền truy xuất mã số (accound) và sự an toàn khi truy nhập mạng.

Take ownership of files or other obiects: dành cho các quan hệ riêng của các file và các đối tượng khác (them các thành phần, đối tượng khác).

Người điều hành có thể sử dụng công cụ User Manager for Domains để thay đổi, bổ xung, lựa chọn những quyền trên cho người sử dụng.

Ngoài ra trong mạng Windows NT có các khả năng thiết lập (Bilt-in capabilities) sau:

Create and manage users: tạo và quản lý tài khoản người dùng.

Create and manage global group: Tạo và quản lý nhóm toàn cục

Create and manage local groups: Tạo và quản lý nhóm cục bộ.

Assign user rights: cho phép gán quyền cho người dùng.

Manage and auditing of system events: Quản lý và kiểm định các sự kiện của hệ thống.

Lock Server: Cho phép khóa máy chủ.

Override lock of server: Cho phép mở khóa máy chủ.

Format server’s hard drive: Cho phép Format lại ổ đĩa máy chủ.

Create common program group: Cho phép tạo ra các nhóm chương trình chung.

Keep local profile: Duy trì các hệ lưu trữ cục bộ.

Share and stop share directories: Chia sẻ và ngừng chia sẻ các thư mục.

Share and stop share printer: Chia sẻ và ngừng chia sẻ máy in.

3. Tạo nhóm (Group) trong Windows NT:

Ngưới quản trị mạng có thể tạo ra các nhóm với công cụ User Manager for Domain như sau:

Tạo nhóm toàn cục:

1) Login vào mạng với tên

2) Khởi động User Manager for Domain. Màn hình User Manager for Domain sẽ hiện lên

3) Để tạo nhóm mới chọn User, New Global Group. Màn hình New Global Group xuất hiện

Thêm một nhóm toàn cục mới

Trong màn hình New Global Group nhập vaò tên của nhóm đó trong mục Group Name và lời mô tả về nhóm đó trong mục Description.

4) Sau khi hòan thành chọn OK để kết thúc

Tạo cục bộ (Local Group):

1) Login vào mạng với tên Administrator

2) Khởi động User Manager for Domain. Màn hình User Manager for Domain sẽ hiện lên

3) Để tạo Local Group mới chọn User, New local Group. Màn hình New local Group xuất hiện

4) Trong màn hình New Global Group nhập tên của nhóm đó trong mục Group Name và lời mô tả về nhóm đó trong mục Description. Ta có thể click vào nút Show Full Names để hiện thị tên đầy đủ của các nhóm thành viên.

Thêm một nhóm cục bộ mới

5) Để thêm thành viên vào trong local group ta chọn nút Add. Màn hình sau sẽ hiện lên

Thêm một thành viên vào nhóm

6) Sau khi thêm các thành viên vào rồi chọn nút OK thì màn hình New Local Group sẽ liệt kê ra các thành viên mới:

7) Chọn OK để lưu Local Group

4. Các nhóm tạo sẵn trong Windows NT

Khi cài đặt một mạng Windows NT có những nhóm cục bộ và nhóm toàn cục (Domain) được thiết lập sẵn, người quản trị có thể cho người sử dụng tham gia vào các nhóm và như vậy họ có được các quyền một cách dễ dàng.

Các nhóm tạo sẵn trong Windows NT:

Adminintrator Group: những thành viên nằm trong nhóm này có thể thực hiện hầu hết các chức năng quản lý trên Domain đó. Nhũng chức năng quản lý này bao gồm tạo, xóa, quản lý local group, global group, gán quyền cho users, quản lý việc chia sẽ tài nguyên trên mạng, cài đặt hệ điều hành, format điã cứng của máy chủ…

Backup Operator: Những thành viên nào được đưa vào nhóm này có thể login vào máy chủ để thực hiện việc Back up và phục hồi dử liệu. Những users thuộc nhóm này có thể thực hiện việc back up và hồi phục dử liệu ngay khi họ không có quyền read/ write trên thư mục hoặc file cần back up. Ngòai ra nhóm này cò có thể shutdown hệ thống.

Account Operator: Những thành viên nằm trong nhóm này có thể tạo, xóa, và quản lý hầu hết các users và nhóm trên mạng nhưng họ không có khả năng gán quyền cho users.

Guest: Những users nằm trong nhóm này bị giới hạn quyền họ chỉ có quyền truy xuất vào mạng thôi ngoài ra không còn quyền gì khác

Print operator: Những thành viên trong nhóm này có thể quản lý máy in mạng như tạo print server, share (đưa một tài nguyên nào đó lên mạng cho mọi người thấy để sử dụng) máy in, stop share máy in …

Server operator: Những thành viên nằm trong nhóm này có nhiều quyền giống như những users nằm trong nhóm Admintrator nhưng họ không thể quản lý việc bảo mật trên server. Họ có thể share, stop share maý in, thư mục và file, format điã cứng, họ cũng có thể back up và restore dữ liệu, shutdown hệ thống. Nhưng họ không thể start hay stop các dịch vụ trong mạmg

Domain Administrator: đây là global group và là thành viên của administrator local group nó chứa user administrator.

Domain Users: Khi một người sử dụng mới được tạo ra thì người sử dụng nằm trong nhóm domain users.

Domain Guest: Domain này lúc đầu tiên chứa domain users Domain này bị quản lý bởi Administrator và Account operator.

Sau đây là bảng phân quyền (user rights) đối với các nhóm được tạo trên

Khả năng được thiết lập sẵn (Built-in capabilities) của các nhóm:

5. User profile trong Windows NT

Khi một người thâm nhập vào mạng thì User Profiles của người đó là file chứa thông tin về môi trường làm việc. Khi người sử dụng tạo ra các thay đổi đối vời môi trường thì những thay đổi này được ghi vào profile và lần truy nhập sau môi trường mới được sử dụng. Ở các máy workstation, các profile được tự động tạo ra cho người sử dụng, người quản trị mạng không có vai trò trong công việc này.

Khi người sử dụng ra khỏi mạng (log off) hệ thống sẽ ghi lại các thông số đã thay đổi, những thông số đó có thể là: máy có nối mạng hay không, các nhóm chương trình đang quản lý, kích thước windows, hình thức màn hình…

Các profile cục bộ không ảnh hưởng đếm máy khác. Trên máy chủ có thể tạo ra các profile cho người sử dụng ở các trạm nếu người sử dụng có mã số Domain và profile của họ chứa trên server. Một profile chuẩn trên server có thể dùng cho các máy trạm windows NT. Tính cục bộ và tên gọi của profile tương ứng mã số người sử dụng, mỗi người sử dụng chỉ có 1 profile.

Trong Domain có hai kiểu profile, kiểu profile cá nhân (Profile personal) và kiểu profile chuẩn (Profile Mandatory). Mỗi kiểu có profile ứng với file có đưôi chuẩn là URS và MAN

Profile cá nhân (Profile personal): Với profile cá nhân, trong mỗi ca làm việc, người sử dụng có thể tạo ra những thay đổi đối với môi trường làm việc. Nếu người sử dụng có profile các nhân là profile chuẩn trên server thì những thay đổi này được ghi lại để tạo ra môi trường mới trong ca làm việc sau. Các profiel cá nhân thường trùng với tên người sử dụng.

Mandatory Profile (Profile chuẩn): khi người sử dụng có Mandatory Profile thì mọi thay đổi về môi trường trong một ca làm việc sẽ không được ghi lại cho ca sau. Mandatory Profile co ích cho việc kiểm tra quá trình truy nhập vào môi trường.

Profile có 3 lợi ích chính đó là:

Bảo đảm cho người sử dụng vào máy trạm có môi trường như nhau mỗi khi họ vào mạng.

Người quản trị có thể tạo ra môi trường làm việc giống nhau cho nhiều người sử dụng, bằng cách tạo ra Profile chung cho nhóm những người sử dụng.

Nhờ Profile tính an toàn trên mạng cao hơn, bởi vì người sử dụng không thể tùy tiện thay đổi môi trường làm việc. Họ chỉ được thay đổi môi trường nếu họ được phép.

Trong Windows NT có 1 Profile hệ thống mặc định, còn gọi là Profile hệ thống chuẩn. Profile này dùng để xác định môi trường làm việc của máy chủ, nó không cho phép người sử dụng truy nhập vào. Chẳng hạn Profile hệ thống qui định chế độ màn hình, chế độ nền, chế độ ghi màn hình…

Muốn tạo ra hoặc thay đổi User Profile, chương trình tiện ích User Profile Editor sẽ giúp chúng ta làm công việc này. Mỗi lần Profile được tạo ra ta có thể dùng User manager Profile for Domain để gán Profile cho người sử dụng hoặc nhóm những người sử dụng. Khi Profile đã được gán cho mã số của người sử dụng thì Profile chỉ được sửa 1 lần và sẽ nhìn thấy những thay đổi này ở lần vào mạng sau.