Bài văn phân tích tác phẩm "Dọn về làng" số 2 - 5 Bài văn phân tích tác phẩm "Dọn về làng" của Nông Quốc Chấn hay nhất

Nông Quốc Chấn là một trong những gương mặt văn hóa tiêu biểu, đại diện cho tầng lớp trí thức các dân tộc thiểu số trưởng thành trong đấu tranh cách mạng và chiến tranh vệ quốc. Đóng góp nổi trội của ông trong lĩnh vực sáng tác là thơ.

Thơ Nông Quốc Chấn mang cảm xúc chân thành, chất phác, lời thơ toát lên nét riêng biệt trong suy tư và diễn đạt của người miền núi: giản dị, tự nhiên và giàu hình ảnh. Với những đóng góp to lớn vào nền văn học nước nhà, năm 2000, ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Dọn về làng là một trong sáng tác tiêu biểu của Nông Quốc Chấn viết về quê hương mình trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp nhiều đau thương mà anh dũng.

Bài thơ thấm đượm cảm xúc và tình yêu thiết tha nồng nàn của tác giả đối với dân bản, với đất nước. Ông trân trọng và đồng cảm cho những khó khăn, vất vả, những nỗi đau thương mất mát mà nhân dân phải gánh chịu, đồng thời ông cũng bày tỏ lòng căm hờn trước tội ác tày trời của quân giặc hung hãn. Và rồi, sau tất cả, chiến thắng lại về tay nhân dân, mọi người sơ tán nay được trở về làng bắt đầu lại cuộc sống yên bình như thuở xưa.

Mẹ ! Cao – Lạng hoàn toàn giải phóng

Tây bị chết bị bắt sống hàng đàn

Vệ quốc quân chiếm lại các đồn

Người đông như kiến, súng đầy như củi

Sáng mai về làng, sửa nhà phát cỏ

Cày ruộng vườn trồng lúa ngô khoai

Không gì đau thương bằng chiến tranh, và cũng không gì sung sướng hơn khi cuộc chiến tranh giành thắng lợi. Vượt bao gian nan vất vả, bao hi sinh xương máu, nhân dân hai miền Cao – Lạng đã hoàn toàn giải phóng. Hình ảnh đầu tiên tác giả cất lên trong thơ là "Mẹ !". Sau dấu chấm than đầy xúc cảm ấy là niềm vui khôn tả khi những ngày chiến đấu đã chấm dứt. Tây bị bắt, các đồn đã chiếm lại được. Nhân dân nơi đây đã lập được một chiến công lớn, mang lại niềm hạnh phúc cho chính mình, giải phóng mình khỏi ách áp bức nô lệ suốt bấy lâu:

Mấy năm qua quên tết tháng Giêng, quên rằm tháng bảy,

Chạy hết núi lại khe, cay đắng đủ mùi

Nhớ một hôm mù mịt mưa rơi

Cơn gió bão trên rừng cây đổ

Cơn sấm sét lán sụp xuống nát cửa

Ðường đi lại vắt bám đầy chân.

Súng nổ kia! Giặc Tây lại đến lùng.

Từng cái lán, nó đốt đi trơ trụi,

Nó vơ hết áo quần trong túi

Mẹ địu em chạy tót lên rừng

Lần đi trước, mẹ vẫy gọi con sau lưng

Tay dắt bà, vai đeo đẫy nải

Bà loà mắt không biết lối bước đi.

Làm sao bây giờ: ta phải chống!

Giặc đã bắt cha con đi, nó đánh,

Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây

Súng nổ ngay đì đùng một loạt,

Cha ngã xuống nằm lăn trên mặt đất

Cha ơi: cha không biết nói rồi…

Chúng con còn thơ, ai nuôi ai dạy?

Không ai chống gậy khi bà cụ qua đời!

Mẹ ngồi khóc, con cúi đầu cũng khóc.

Sợ Tây nghe, mẹ dỗ “nín”, con im.

Lán anh em rải rác không biết nơi tìm

Không ván, không người đưa cha đi cất.

Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng,

Con cởi áo liệm thân cho bố;

Mẹ con đưa cha đi nằm một chỗ

Máu đầy tay, trên mặt nước tràn…

Mày sẽ chết! Thằng giặc Pháp hung tàn

Băm xương thịt mày, tao mới hả.

Giặc đến phá tan cuộc sống yên bình của dân làng, thôn xóm. Những dịp tết rằm tháng riêng, rằm tháng bảy lẽ ra sẽ tổ chức náo nức, nhộn nhịp nhưng giặc đến, chúng càn quét từ cái quần trong túi, chúng đốt hết lán còn lại trơ trụi bãi đất không, chúng đã ra tay sát hại dân lành. Không còn gì có thể diễn tả được hết tội ác mà thực dân Pháp đã gây ra. Hình ảnh người mẹ địu con chạy tót lên rừng đã lấy đi nước mắt của bao bạn đọc.

Trẻ thơ chúng có tội tình chi mà phải vướng vào cuộc trốn chạy đầy hiểm nguy, gian khổ. Nông Quốc Chấn không nhắc tới trường hợp có những đứa trẻ khát sữa chết giữa rừng, hay những người mẹ rơi xuống vực thẳm bỏ lại đứa con thơ bé bỏng bơ vơ tội nghiệp. Có những người bà mù lòa cũng phải lần đường bỏ chạy. Bởi bọn giặc hung hãn không tha bất kỳ một ai. Chúng sẽ bắt hết và hành hạ tất cả mọi người.

Dân bản xôn xao, náo loạn như bầy chim vỡ tổ, không biết chạy đi đâu về đâu. Làm sao bây giờ ? Ta phải chống. Đúng vậy, bằng mọi giá ta phải chống lại kẻ thù. Chúng đã gây nên bao tội ác cho dân lành. Chúng bắt cha con đi, nó đánh. Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tây, súng liền nổ ngay cùng một loạt, cha ngã xuống nằm trên mặt đất… Ôi ! Có nỗi đau nào hơn thế nữa. Một đàn con thơ dại ai nuôi dạy bây giờ?

Không ai chống gậy khi bà cụ qua đời ! Cha là trụ cột vững mạnh nhất trong nhà nhưng nay cha đã ngã xuống rồi. Mẹ ngồi khóc con cúi đầu cũng khóc. Đau đớn và chỉ có nước mắt tiễn đưa cha đi. Cha vì bảo vệ công lý cho dân làng, cho đàn con mà chúng nỡ lòng bắt giết không tiếc thương. Cảnh khó nghèo, cuối đời cha cũng chẳng được đủ đầy, trọn vẹn.

Không ván, không người đưa cha đi chôn cất

Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng

Con cởi áo liệm thân cho bố

Mẹ con ẵm cha đi nằm ở chân rừng

Máu đầy tay, nước tràn đầy mặt…

Chiếc khăn ngày nào cha tặng mẹ làm kỷ vật của tình yêu, nay chính chiếc khăn ấy mẹ dùng che mặt cha trong phút chia xa vĩnh viễn. Từ nay mẹ phải một mình lắng lo cho đàn con thơ dại và người mẹ già yếu ớt. Cha đi rồi, chúng con mất chỗ dựa vững vàng, mẹ phải đứng lên thay cha gánh vác tất cả. Nén nỗi đau, mẹ ôm cha tới tận chân rừng, gửi lại cha cho thần rừng thần núi, hẹn kiếp sau gia đình lại sum vầy đông đủ.

Ôi! Có biết bao nhiêu người cha đã ngã xuống trong tiếng súng hung tàn của quân giặc. Bao nhiêu người vợ phải đớn đau nhìn chồng mình nằm đó, bất động? Bao nhiêu ánh mắt trẻ thơ vô hồn gào khóc gọi tên cha? Chúng giết cha, giết chết tình mẫu tử. Nỗi căm hờn này, tao phải băm xương thịt mày, tao mới hả! Và đúng như tinh thần quyết liệt ấy, nhân dân Cao – Lạng đã dành được chiến thắng vẻ vang.

Hôm nay Cao – Bắc – Lạng cười vang

Dọn lán, rời rừng, người xuống làng

Người nói cỏ lay trong ruộng rậm

Con cày mẹ phát, ruộng ta quang.

Ðường cái kêu vang tiếng ô tô.

Trong trường ríu rít tiếng cười con trẻ.

Mờ mờ khói bếp bay trên mái nhà lá.

Mặc gà gáy chó sủa không lo,

Ngày hai bữa rau ta có muối.

Ngày hai buổi không tìm củ pấu, củ nâu

Có bắp xay độn gạo no lâu,

Ðường ngõ từ nay không cỏ rậm,

Trong vườn chuối, hổ không dám đến đẻ con

Quả trên cành không lo tự chín tự rụng,

Ruộng sẽ không thành nơi máu chảy từng vũng.

Bộ đội đỡ phải đi thung lũng núi rừng,

Ra đường xe, hát nói ung dung

Từng đoàn người dắt lá cây tiến bước

Súng bên vai, bao gạo buộc bên vai,

Chân đi có giày không sợ nẻ

Trên đầu có mũ che nắng mưa.

Sau chiến tranh, gia đình không còn nguyên vẹn nhưng từ nay cũng sẽ mất thêm người nào nữa. Niềm vui khôn tả. Ai nấy cũng hào hứng bắt tay vào việc dựng xây lại một cuộc sống mới sau bao ngày quên rằm tháng riêng, quên rằm tháng bảy. Người lớn hăng say làm việc, trẻ nhỏ ríu rít tiếng cười làm rộn vang cả một vùng núi rừng thân yêu và hùng vĩ. Sau chiến tranh, các con cũng cứng cáp hơn, trưởng thành hơn, quyết tâm đi theo tiếng gọi của Tổ quốc lên đường:

Mặt trời lên ! Sáng rõ rồi mẹ ạ !

Con đi bộ đội, mẹ ở lại nhà

Giặc Pháp, Mĩ còn giết người, cướp của trên đất ta

Đuổi hết nó đi, con sẽ về trông mẹ.

Đứa con bé bỏng ngày nào nay nguyện thay cha cầm súng đánh giặc, trả lại yên bình cho gia đình, cho dân bản. Hình ảnh mặt trời dường như đã làm sáng tỏ cả bài thơ sau những từ ngữ, những hình ảnh đau thương do quân thù để lại. Ở chân núi kia, cha sẽ mỉm cười hạnh phúc vì con đã trưởng thành, đã đi theo tiếng gọi của Cách mạng, con quyết lấy lại công bằng cho cha, cho những người đã ngã xuống ngày hôm qua.

Xuyên suốt bài thơ, Nông Quốc Chấn đã thể hiện tình yêu quê hương, yêu đất nước sâu nặng qua những hình ảnh chân thực và đậm chất dân tộc, giọng thơ hào hứng, sôi nổi, vui tươi khi hòa bình lập lại. Đồng thời ông cũng vạch rõ tội ác của bọn thực dân Pháp hung hãn đã giết chết bao người khiến gia đình li tán đau thương.

Bài thơ là một trong những minh chứng cho lịch sử của nước nhà nói chung và Cao – Bắc – Lạng nói riêng, là lời ngợi ca cho tinh thần chiến đấu của nhân dân trong hoàn cảnh vất vả, thiếu thốn, khó khăn. Thế hệ trẻ hôm nay hãy quyết tâm học thật tốt, rèn luyện đạo đức thật tốt để trở thành người chiến sĩ giỏi trong thời bình, dựng xây đất nước ngày một giàu đẹp hơn.