Bài soạn "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" số 3 - 6 Bài soạn "Những trò lố hay nhất là Va-ren và Phan Bội Châu" của Nguyễn Ái Quốc lớp 7 hay nhất

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả (các em tham khảo phần giới thiệu về Nguyễn Ái Quốc trong SGK Ngữ văn 7 tập 2).

2. Tác phẩm

* Văn bản Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu thuộc thể loại truyện ngắn và được viết ngay sau khi nhà cách mạng Phan Bội Châu bị bắt cóc (18 – 6 – 1925) ở Trung Quốc giải về giam ở Hỏa Lò – Hà Nội và sắp bị xử bắn, còn Va-ren thì chuẩn bị sang nhậm chức Toàn quyền Đông Dương. Tác phẩm này được viết với mục đích cổ động phong trào của nhân dân trong nước đòi thả Phan Bội Châu.

* Bố cục:

Văn bản Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu được chia làm 3 đoạn:

Đoạn 1: từ đầu => “vẫn bị giam trong tù” : lời hứa của Va-ren với Phan Bội Châu.
Đoạn 2: tiếp => “không hiểu Phan Bội Châu” : Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu.
Đoạn 3: còn lại : Thái độ của Phan Bội Châu qua lời các nhân chứng.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu là một truyện ngắn có tính chất kí sự nhưng thực tế là hư cấu, do tác giả tưởng tượng ra và sáng tạo từ sự việc trước khi sang Đông Dương nhậm chức, Va-ren có tuyên bố sẽ quan tâm đến Phan Bội Châu.

Căn cứ vào câu: “Trước hết, ngài chỉ muốn chăm sóc đến khi nào yên vị thật xong xuôi ở bên ấy đã” và “Nhưng chúng ta hãy theo dõi, theo dõi bằng đôi cánh của trí tưởng tượng, những trò lố chính thức của ông Va-ren”.

Câu 2:

Đoạn văn từ “Do sức ép của công luận…” đến “…Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù”.

a) Va-ren đã hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu.

b) Thực chất của lời hứa đó chỉ là một lời hứa dối trá nhằm trấn an công luận, trấn an nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu.

Cụm từ “nửa chính thức hứa” và câu hỏi của tác giả “giả thử cho rằng… sẽ “chăm sóc” vụ ấy vào lúc nào và ra làm sao” chính là biện pháp châm biếm sâu cay để lật tẩy bộ mặt giả dối của Va-ren. Đồng thời, tác giả cũng vạch trần bộ mặt của những tên quan thực dân, chúng đã hứa rất nhiều nhưng không bao giờ giữ lời hứa, nhất là khi những lời hứa ấy lại không mang đến lợi ích gì cho chúng.

Câu 3:

Trong cảnh Va-ren đến Hà Nội để gặp Phan Bội Châu, hai nhân vật chính là Va-ren và Phan Bội Châu đã thể hiện một sự tương phản, đối lập cực độ.

a) Tác giả đã dùng số lượng lời văn lớn để khắc họa nhân vật Va-ren với hình thức ngôn ngữ chủ yếu là trần thuật. Còn đối với Phan Bội Châu, tác giả đã dùng sự im lặng làm phương thức đối lập. Đây là một cách viết vừa tả vừa gợi, rất thâm thúy, sinh động và lí thú.

b) Qua những lời nói có tính chất độc thoại của Va-ren trước Phan Bội Châu, động cơ, tính cách và bản chất của Va-ren cho thấy hắn là một kẻ cai trị bất lương, một kẻ tiểu nhân đắc chí, vừa dụ dỗ vừa lừa bịp một cách trắng trợn, nham hiểm.

c) Qua sự im lặng của Phan Bội Châu và lời bình của tác giả về sự im lặng đó, cho thấy thái độ khinh bỉ cực độ và bản lĩnh kiên cường của nhà cách mạng trước kẻ thù, cho dù đó có là nhà Toàn quyền Đông Dương đi chăng nữa

Câu 4:

Ví thử truyện Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu dừng lại ở câu: “…chỉ là vì Phan Bội Châu không hiểu Va-ren cũng như Va-ren không hiểu (Phan) Bội Châu” thì cũng vẫn có thể chấp nhận được, câu chuyện cũng đã khá trọn vẹn. Nhưng nếu dừng lại ở đây thì tính cách và thái độ khinh bỉ của Phan Bội Châu đối với Va-ren chưa được bộc lộ đến đỉnh điểm, đồng thời, người đọc cũng sẽ chưa thấy được những trò lố lăng của Va-ren rơi vào tình trạng thảm hại.

Còn ở đoạn kết, tác giả đã thêm chi tiết về lời quả quyết của anh lính dõng An Nam và chi tiết về lời đoán thêm của tác giả nên giá trị của câu chuyện đã được nâng lên rất nhiều. Khi đó, tính cách và thái độ của Phan Bội Châu cũng được tô đậm, tư thế được nâng cao hơn.

Câu 5:

Giá trị của lời tái bút: là hành động đối phó mạnh mẽ – nhổ vào mặt Va-ren.

Sự phối hợp giữa lời kết và lời tái bút rất bất ngờ, thú vị, làm tăng ý nghĩa nội dung của tác phẩm.

Câu 6:

Tính cách của hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu:

Va-ren: gian trá, lố bịch, ba hoa, huênh hoang như một con rối, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương.
Phan Bội Châu: Hiên ngang, bất khuất, luôn tỉnh táo, cảnh giác trước miệng lưỡi của kẻ thù, đại diện tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam.

LUYỆN TẬP

Câu 1
Trong tác phẩm, tác giả đã ngầm thể hiện rõ tình cảm yêu mến, thái độ trân trọng, cảm phục với người chiến sĩ cách mạng Phan Bội Châu. Tuy không đưa ra những lời bình cụ thể nào về Phan Bội Châu cũng như không trực tiếp bày tỏ thái độ của mình đối với nhân vật này. Nhưng thông qua thủ pháp tương phản đối lập khi xây dựng hai nhân vật, qua cách mà tác giả miêu tả, bình luận về Va-ren, ta cũng thấy rõ được thái độ của tác giả đối với Phan Bội Châu.

Câu 2
Cụm từ “những trò lố” trong nhan đề có ý nghĩa rất sâu sắc. Từ “trò” thường gắn với đối tượng trẻ con nhưng khi gắn với người lớn thì nó lại có ý nghĩa mỉa mai, châm biếm vô cùng sâu cay. Dường như trong mắt Phan Bội Châu Va-ren chỉ là một đứa trẻ. “Lố” ở đây nghĩa là lố bịch, buồn cười. “Những trò lố” ở đây chính là những trò hề mà Varen đã diễn trong cuộc đối thoại với Phan Bội Châu nhưng cuối cùng lại tự nhận lấy chỉ là sự khinh bỉ của người tù cách mạng.