19-6-1924 :Phạm Hồng Thái mưu sát toàn quyền Đông Dương (Méclanh) tại Sa Diện.
Nhằm tăng cường mối quan hệ kinh tế cũng như sự câu kết về chính trị với các nước láng giềng của Đông Dương, đặc biệt là với các địa bàn có phong trào yêu nước của người Việt Nam hoạt động, Toàn quyền Đông Dương Meclanh đã thực hiện hàng loạt các cuộc viếng thăm Vân Nam phủ (4-4-1924), Nhật (từ ...
Nhằm tăng cường mối quan hệ kinh tế cũng như sự câu kết về chính trị với các nước láng giềng của Đông Dương, đặc biệt là với các địa bàn có phong trào yêu nước của người Việt Nam hoạt động, Toàn quyền Đông Dương Meclanh đã thực hiện hàng loạt các cuộc viếng thăm Vân Nam phủ (4-4-1924), Nhật (từ 16-4)… Trên đường từ Nhật trở về Đông Dương, Meclanh ghé thăm khu tô giới của Pháp ở Quảng Châu, một trung tâm rất sôi động của các tổ chức cách mạng của người Việt Nam.
Nhằm tăng cường mối quan hệ kinh tế cũng như sự câu kết về chính trị với các nước láng giềng của Đông Dương, đặc biệt là với các địa bàn có phong trào yêu nước của người Việt Nam hoạt động, Toàn quyền Đông Dương Meclanh đã thực hiện hàng loạt các cuộc viếng thăm Vân Nam phủ (4-4-1924), Nhật (từ 16-4)… Trên đường từ Nhật trở về Đông Dương, Meclanh ghé thăm khu tô giới của Pháp ở Quảng Châu, một trung tâm rất sôi động của các tổ chức cách mạng của người Việt Nam. Nhân cơ hội này, tổ chức Tâm tâm xã quyết định trừng trị tên thực dân đầu sỏ Meclanh để gây thanh thế. Phạm Hồng Thái được sự hổ trợ của Lê Hồng Sơn được giao thực hiện sứ mạng này.
Tối 19-6-1924, Phạm Hồng Thái lọt được vào khách sạn Vichtôria ở Sa Diện, nơi tổ chức bữa tiệc có Meclanh tham dự và đã dùng tạc đạn để hạ sát y. Nhưng vụ mưu sát không thành, tạc đạn nổ chỉ làm chết và bị thương một vài quan chức tùy tùng. Bị cảnh sát thực dân truy đuổi, Phạm Hồng Thái đã nhảy xuống sông Châu Giang và hy sinh anh dũng. Sự kiện này đã gây một tiếng vang lớn đối với dư luận Trung Quốc và một số nước khác, đồng thời gây xúc động mạnh mẽ trong những người Việt Nam yêu nước. Thi hài Phạm Hồng Thái được Chính phủ Tôn Trung Sơn trân trọng chôn cất ở Đài liệt sĩ Hòang Hoa Cương. Mặc dầu mục đích trừng trị tên Toàn quyền Đông Dương không thành, nhưng tiếng bom Phạm Hồng Thái đã “báo hiệu bắt đầu thời đại đấu tranh dân tộc, như chim én báo hiệu mùa Xuân”.
Nguồn:Dương Trung Quốc 2001, Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919-1945), Hà Nội, Giáo Dục, Tr. 75 .
