Phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.
Đề bài: Em hãy phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm “ Rừng xà nu ” của Nguyễn Trung Thành . Bài làm Được mệnh danh là nhà văn của Tây Nguyên- Nguyễn Trung Thành luôn luôn hướng ngòi bút của mình để có thể lột tả được đúng chất của con người ...
Đề bài: Em hãy phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành.
Bài làm
Được mệnh danh là nhà văn của Tây Nguyên- Nguyễn Trung Thành luôn luôn hướng ngòi bút của mình để có thể lột tả được đúng chất của con người Tây Nguyên quật cường, của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ. Và “Rừng xà nu” như là một minh chứng nói lên điều đó. “Rừng xà nu” chính là khúc hát ngân vang về một thiên anh hùng ca của núi rừng Tây nguyên. Qua tác phẩm hình tượng cây xà nu như một nhân chứng, biểu tượng cho người dân Xô-man.
Tác phẩm đặc sắc “Rừng xà nu” dường như không chỉ những nhân vật như cụ Mết, Tnú, Dít, Mai đã để lại trong lòng độc giả những ấn tượng thật khó phai mờ. Mỗi nhân vật lại được hiện lên bằng những tính cách khác nhau, song điểm chung của họ đều là những nhân vật anh hùng kiên cường. Ngoài nhân vật con người thì hình tượng cây xà nu cũng được hiện lên có nhưng điểm chung cho con người dân làng Xô-man nói riêng và người dân Tây Nguyên nói chung. Hình tượng cây xà nu là một hình tượng nhu bao trùm tàn bộ thiên truyện. Với vẻ đẹp thật hùng tráng cũng như biểu hiện của bút phát sử thi đã là cho tác phẩm có màu sắc đậm chất Tây Nguyên. Có lẽ rằng chính hình tượng cây xà nu đã làm cho tác phẩm không hề nhàm chán mà cứ hấp dẫn lôi cuốn người đọc vậy.
Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Trung Thành lại chọn hình ảnh cây xà nu làm tên tác phẩm, đồng thời cứ miêu tả nhân vật ông lại lấy những điểm chung của cây xà nu ra đối chiếu. Bởi cây xà nu là cây tượng trưng cho núi rừng Tây Nguyên. Ở cây xà nu người ta biết đến là loài cây có sức sống bất diệt và thật kiên cường, mặc mưa bom bão đạn thì nó vẫn cứ sinh sôi nảy nở. Chính vì những nét tự nhiên vốn có của cây xà nu này mà Nguyên Ngọc đã lấy làm hình ảnh biểu trưng cho những con người Tây Nguyên, cho người dân Xô-man như Tnú, cụ Mết, Mai,…
Nguyễn Trung Thành đã miêu tả bằng những ngôn ngữ giàu chất thơ, bằng những “lời có cánh” và kèm với đó chính là những xúc cảm say mê. Ai ai đọc “Rừng xà nu” cũng không thể nào quên được những cây xà nu được miêu tả hệt như một con người, chúng cũng có những sắc thái như của con người. Cũng biết vươn lên mạnh mẽ, cũng biết đau khi bom đạn,…và đây quả là cái tài của nhà văn Nguyễn Trung Thành.
Có thể thấy được rằng cả một câu chuyện dài, đau thương, bất khuất như một bản anh hùng ca về cuộc đời Tnú, cũng như là viết về chính cuộc đời dân làng Xô Man được kể trên nền chính của hình tượng cây xà nu. Không ai có thể phủ nhận được những cây xà nu nó như biểu tượng cho chính con người quật cường của dân làng Xô-men. Cây xà nu như thể hiện như tượng trung cho những khát vọng tự do cũng như khát vọng được giải phóng đồng thời như thể hiện được chất anh hùng ca lý tưởng của người dân Tây Nguyên trong cuộc chiến tranh vệ quốc chống Mỹ.
Những đặc tính của cây xà nu đó là ham ánh sáng và khí trời, những cây xà nu “nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng”. Cùng với những đặc tính đó thì là nhân vật Tnú, nó như thể hiện được chính người dân làng Xô Man yêu tự do. Rừng xà nu như là biểu tượng cho cả làng Xô Man, mặc dù còn phải chịu nhiều đau thương bởi sự tàn ác của giặc như cả dân làng Xô-man cũng mạnh mẽ đối chọi với những khó khăn thử thách đó như “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đúng ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”.
Qủa thực rằng những cây xà nu có sức sống thật mãnh liệt, không gì tàn phá nổi sức sống đó. Chi tiết thể hiện điều này đó chính là “Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn cây xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng trên bầu trời” đó cũng giống như các thế hệ làng Xô Man, lớp này tiếp lớp khác đứng lên. Minh chứng cho điều này đó chính là anh Quyết hi sinh thì có Tnú, Mai, và khi mà Mai ngã xuống giữa tuổi tràn đầy sức sống, thì lúc này đây Dít lớn lên rất nhanh đến không ngờ. Dít đã trở thành bí thư chi bộ, một người chính trị viên xã đội. Chưa hết, đó còn cả rồi bé Heng- thế hệ tiếp theo của Dít cũng đang lớn lên, tiếp tục cuộc chiến đấ để giành lại độc lập cho buôn làng Tây Nguyên anh hùng. Đồng thời ta như thấy được nhiều chỗ miêu tả con người, nhà văn Nguyễn Trung Thành dường như cũng đã so sánh với cây xà nu. Ở nhân vật cụ Mết thì “ngực căng như một cây xà nu lớn” hay còn đó là chi tiết vết thương trên lưng Tnú do giặc tra tấn thì “ứa ra một giọt máu đậm, từ sáng đến chiều thì đặc quyện lại, tím thâm như nhựa xà nu”. Chính với thủ pháp ấy trong miêu tả tạo nên một sự hòa nhập, nó dường như cũng đã tương ứng giữa con người và thiên nhiên trong một chất thơ hào hùng, tráng lệ. Nhà văn Nguyễn Trung Thành thật tài tình khi ông đã ví cụ Mết “như một cây xà nu lớn” bởi chính cụ Mết chính là người hơn ai hết hiểu sự gắn bó của cây xà nu và mảnh đất đang sống, hiểu được sức mạnh tiềm tàng bất khuất của rừng cây cũng như dân làng Xô Man quật cường vậy. Chi tiết minh chứng cho điều đó chính là: “Không có cây gì mạnh bầng cây xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên. Đố nó giết hết rừng xà nu này!…”.
Không những thế mà cây xà nu gắn bó với con người và cuộc sống dân làng. Xà nu như ta biết được qua tác phẩm đó chính là xuất hiện dày đặc trong thiên truyện trong đời sống hàng ngày của người dân Xô-man. Đó chính là ngọn lửa xà nu, khói xà nu để hun tấm bảng đen. Hay quan trọng hơn hết xà nu còn tham gia vào công cuộc đấu tranh và giành lại độc lập cho dân làng Tây Nguyên, đó chính là những ngọn đuốc cháy sáng trong tay của già làng- cụ Mết…
Cây xà nu dường như còn là người chứng kiến sự giác ngộ, sự hi sinh thầm lặng, lòng dũng cảm, ý chí quật cường của dân làng Xô Man đó chính là “Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn. Và như là suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng.”. Chính những ánh lửa xà nu soi sáng lời căn dặn của anh Quyết đó là “Người còn sống phải chuyển dáo, mác, dụ. rựa, tên, ná… Sẽ có ngày dùng tới”. Người đọc chắc hẳn như không quên được ngọn lửa xà nu thử thách ý chí cũng như lòng can đảm của Tnú vậy, “không có gì đượm bằng nhựa xà nu. Vẫn còn đó hình ảnh như thật ám ảnh là mười đầu ngón tay đã thành mười ngọn đuốc… Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi.. ”. Sự căm thù trong anh như đã bùng cháy giần giật như nhựa xà nu bén nhạy để “bàn tay hận thù” thành “bàn tay trả thù” bóp chết tên ác ôn
Qủa thật rằng chính câu chuyện cụ Mết kể phảng phất phong vị anh hùng ca. Đêm đêm kể chuyện dưới ánh lửa xà nu chắc dường như cũng giống như đêm già làng thường kể về các bài: anh hùng ca truyền thống của Tây Nguyên. Giọng điệu sử thi của Rừng xà nu bắt nguồn từ đó. Có lẽ rằng hình tượng cây xà nu gắn với quá khứ, hiện tại anh hùng, nó dường như cũng đã thật gắn bó với mọi sinh hoạt, phong tục và đời sống văn hóa của dân tộc Tây Nguyên, cũng đã khiến cho câu chuyện làng Xô Man đánh Mĩ lung linh sắc màu huyền thoại như Đam San, Xinh Nhã thuở nào…
Nhìn toàn bộ thiên truyện thì chính hình tượng xà nu là mô típ chủ đạo của tác phẩm. Những cây xà nu trở thành biếu tượng cho cuộc sống và phẩm chất của dân làng Xô Man. Đó còn được xem như là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Trung Thành. Nhà văn Nguyễn Trung Thành cũng như đã lựa chọn hình ảnh cây xà nu và đem lại cho nó những ý nghĩa mới, những vẻ đẹp mới để dựng lên bức tranh sử thi chống Mĩ của dân tộc Việt của những con người kiên cường bất khuất nơi núi rừng hùng vĩ Tây Nguyên.
