Xử lí các hiện tượng bất thường trong đàn ong

Trong khi chăm sóc đàn ong, có một số hiện tượng bất thường xảy ra bạn đọc cần chú ý quan sát và xử lý kịp thời.

Ong ăn cướp mật – biện pháp đề phòng và xử lí

từ đàn này bay sang đàn khác chui vào tổ, đánh nhau thậm chí giết cả ong chúa của đàn bị cướp để lấy mật, đó là hiện tượng ong ăn cướp mật của nhau.

Ong đi ăn cướp mật gây cho đàn ong xung quanh không ổn định, bên ngoài ong bay nhốn nháo, đánh nhau chết nhiều. Đàn bị cướp nhiều không khống chế nổi dẫn đến bốc bay. Trong trại nuôi có nhiều đàn đi ăn cướp mật của nhau gây tình trạng toàn trại không ổn định rất phức tạp cho người thậm chí gây thiệt hại lớn.

Nguyên nhân ong đi ăn cướp mật

Đặt nuôi ở cùng một nơi những đàn ong có thế đàn không đồng đều (có đàn mạnh, đàn yếu), nguồn hoa khan hiếm, thời tiết khí hậu không thuận lợi.

Cuối vụ hoa, mưa kéo dài ong không đi làm được, đói.

Khi cho ong ăn làm rơi rớt xirô, có đàn ăn không hết hoặc không ăn, xi rô bốc mùi kích thích đàn khác đến ăn cướp.

Cuối vụ hoa vẫn quay mật.

Đặt các thùng ong quá gần nhau, khi kiểm tra ong mùi thơm bốc lên kích thích những đàn ong mạnh xung quanh đến ăn cướp.

Đề phòng ong ăn cướp và biện pháp xử lí

Công tác phòng vẫn là công việc quan trọng hàng đầu. Nội dung gồm một số công việc chính sau:

Điều chỉnh các đàn ong cho tương đối đồng đều về số lượng, chất lượng cầu trong đàn, lượng ong thợ, thức ăn dự trữ (mật, phấn); không cho ăn ban ngày, ban đêm ong ăn không hết, sáng ra phải cất ngay, khi cho ăn nếu vương vãi xirô phải lau chùi sạch sẽ; không quay mật khi nguồn hoa bên ngoài khan hiếm; khi kiểm tra cần làm nhanh, khoảng cách giữa các đàn không quá gần nhau.

Biện pháp xử lí kĩ thuật

Khi trong trại có ong thợ bay nhốn nháo khác thường, người nuôi ong cần xem xét có điều gì đã xảy ra. Nếu là ong đi ăn cướp mật thì khẩn trương xem  đàn nào bị ăn cướp (ong bậu nhiều ngoài cửa tổ bảo vệ và đánh nhau, xung quanh nắp chính và các khe hở có nhiều ong bậu và tìm cách chui vào) lập lức lấy bột mịn (phấn) rắc vào chúng; đóng kín cửa đàn ong bị cướp chuyển đi nơi khác, thay vào đó một thùng khác (không có ong) và một vài cầu không (cầu loại) để những ong đi ăn cướp vào thấy không có gì. Sau đó xem đàn nào đi ăn cướp (có những con bị dính bột) cũng đóng ngay cửa tổ lại, khi nào ổn định mới mở và trả về vị trí cũ.

Trường hợp nhiều đàn ong đi ăn cướp mật của nhau càng phải làm khẩn trương như vậy, tối cho ong ăn nếu ban ngày vẫn diễn ra hiện tượng cướp mật thì chuyển tạm thời những đàn đi ăn cướp tới nơi khác, khi nào ổn định mới chuyển về chỗ cũ.

Ong thợ đẻ trứng – biện pháp xử lí kĩ thuật

Ong thợ cũng được nở từ trứng đã được thụ tinh (trứng cái), nhưng giai đoạn ấu trùng phát triển ở lỗ tổ hình lục giác (lỗ tổ ong thợ) không được ăn sữa chúa liên tục nên phát dục không hoàn chỉnh, buồng trứng không phát triển không có khả năng giao phối với ong đực. Ong thợ vẫn có khả năng đẻ trứng nhưng chỉ đẻ ra trứng không được thụ tinh và nở ra ong đực. Ong đực này chất lượng kém không được để giao phối với ong chúa giống.

Nguyên nhân ong thợ đẻ trứng

Đàn ong mất chúa lâu ngày một số ong thợ được những ong thợ khác tôn trọng cho ăn sữa chúa làm cho buồng trứng phát triển nên chúng đẻ trứng được.

Trong đàn ong có chúa tơ nhưng bị giam hãm lâu ngày (bị nhốt, mưa rét kéo dài..) không đi giao phối được.

Chúa già không đủ khả năng điều khiển (chất chúa kém)

Bị ngăn cách chúa lâu ngày, đàn ong ở trong tình trạng mất chúa.

Hiện trạng của đàn ong có ong thợ đẻ trứng

Nhiệm vụ chủ yếu của ong thợ là nuôi con, lấy mật, lấy phấn, xây tổ, luyện mật… nên cấu tạo phải phù hợp với nhiệm vụ chính của nó như cánh khoẻ, diều mật to, vòi dài, không có chức năng đẻ trứng, nhưng do những nguyên nhân nêu trên mà ong thợ phải đẻ trứng. Vì thế trứng mà ong thợ đẻ ra rất lộn xộn, mỗi lỗ tổ đẻ từ một đến nhiều trứng, đít ong thợ ngắn nên trứng không ở đáy lỗ tổ mà thường bám vào thành vách lỗ tổ.

Đàn ong có ong thợ đẻ trứng thì thời gian đầu ong đi làm về uể oải. Ong thợ đen, hay đốt người và súc vật đi qua lại. Khi ấu trùng lớn dần, những lỗ tổ có vài ba ấu trùng được ong thợ tha đi chỉ để lại một ấu trùng phát triển thành nhộng. Nhộng ong thợ vít nắp cao (như chóp nón) ở giữa có tổ thủng như lỗ thông hơi, bánh tổ có ong thợ đẻ thường gồ ghề chỗ thấp chỗ cao vì ong thợ đẻ lung tung trên khắp bánh tổ.

Biện pháp xử lí kỹ thuật

Mỗi ấu trùng ong đực ăn thức ăn gấp 3 lần ấu trùng ong thợ; ong đực trưởng thành ăn cũng rất nhiều; ong đực không có giới hạn đàn (vào đàn nào cũng được) dễ trở thành môi giới truyền bệnh, lại không biết đi kiếm thức ăn. Vì vậy trừ ong đực giống (ở những đàn lớn) cần phát hiện kịp thời những đàn ong có ong thợ đẻ trứng và xử lí ngay từ khi còn là trứng và ấu trùng là có lợi nhất.

Phương pháp xử lí: lấy cầu có trứng và ấu trùng ong đực do ong thợ đẻ đem hong trong nắng nhẹ hoặc trong gió rét khoảng 20 – 30 phút để trứng và ấu trùng chết, sau đó cho vào đàn ong mạnh để ong thợ dọn những ấu trùng chết, dành lỗ cho ong chúa đẻ. Khi trứng đã phát triển thành nhộng thì dùng dao cắt hết nắp nhộng đực đó, dùng tay gõ nhẹ cho nhộng rơi ra hoặc cho vào thùng quay mật với tốc độ cao hơn để chúng văng ra.