Xây dựng cơ cấu tổ chức (cctc)
Khái niệm CCTC: CCTC là tổng hợp các bộ phận khác nhau có mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau, được chuyên môn hóa, được giao những nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn nhất định và bố trí theo từng cấp nhằm thực hiện các chức năng ...
Khái niệm CCTC:
CCTC là tổng hợp các bộ phận khác nhau có mối liên hệ phụ thuộc lẫn nhau, được chuyên môn hóa, được giao những nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn nhất định và bố trí theo từng cấp nhằm thực hiện các chức năng quản trị doanh nghiệp
Nguyên tắc xây dựng cơ cấu tổ chức:
+ Phải phù hợp luật pháp Nhà nước
+ Phải phù hợp với cơ chế quản trị của doanh nghiệp
+ Phải phù hợp với ngành nghề kinh doanh & quy mô doanh nghiệp
+ Có mục tiêu thống nhất
+ Chế độ trách nhiệm, quyền hạn, quyền lợi rõ ràng
+ Có tính tập trung thống nhất
+ Có cơ chế kiểm sóat hữu hiệu
+ Mang tính hiệu quả
Các bộ phận và các cấp trong cơ cấu tổ chức (CCTC):
CCTC & cơ cấu sản xuất có quan hệ hữu cơ với nhau: cơ cấu sản xuất là đối tượng quản lý, CCTC là chủ thể quản lý. CCTC hình thành bởi các bộ phận quản trị và các cấp quản trị sau:
Bộ phận quản trị:
Bộ phận quản trị là một bộ phận riêng biệt có các chức năng quản lý nhất định (ví dụ: phòng kế hoạch, phòng kế toán…). Số bộ phận quản trị phản ánh sự phân chia chức năng quản trị theo chiều ngang, thể hiện trình độ chuyên môn hóa trong phân công lao động quản trị.
Cấp quản trị:
Cấp quản trị là sự thống nhất tất cả các bộ phận quản trị ở một trình độ nhất định nào đó (ví dụ: cấp doanh nghiệp, cấp phòng ban chức năng, cấp phân xưởng…). Số cấp quản trị phản ánh sự phân chia chức năng quản trị theo chiều dọc , thể hiện trình độ tập trung quản trị & liên quan đến vấn để chỉ huy trực tuyến và hệ thống cấp bậc.
Các tiêu chuẩn để hình thành các bộ phận trong tổ chức:
Theo số lượng nhân viên: xếp các nhân viên có công việc như nhau vào 1 bộ phận, khi chuyên môn hóa cao thì tiêu chuẩn này không phù hợp
Theo thời gian làm việc: ví dụ theo ca làm việc (ca ngày, ca đêm)…
Theo các chức năng của doanh nghiệp như: Marketing, kế tóan, kỹ thuật…nhược điểm là các bộ phận thường theo đuổi chức năng riêng của mình mà quên đi mục tiêu chung của tổ chức
Theo lãnh thổ, địa lý: áp dụng doanh nghiệp có phạm vi họat động rộng.
Theo sản phẩm: hình thành các bộ phận chuyên doanh theo từng sản phẩm
Theo khách hàng: nhằm thỏa mãn các yêu cầu khác nhau của từng lọai khách hàng khác nhau
Theo quy trình (thiết bị): ví dụ doanh nghiệp có bộ phận đúc, bộ phận cắt gọt, bộ phân lắp ráp …
Các mô hình CCTC:
Mô hình cơ cấu tổ chức quản trị không ổn định:
Không có mô hình ổn định. Mô hình cơ cấu luôn luôn thay đổi do các nhân tố biến động ảnh hưởng như sau: Chiến lược của doanh nghiệp, mục tiêu của doanh nghiệp, tính hình biến động của môi trường, tình hình công nghệ, môi trường văn hóa, quy mô doanh nghiệp, phương pháp quản trị, đặc điểm của lao động …
Mô hình cơ cấu trực tuyến
Đặc điểm của mô hình CC trực tuyến:
+ Quan hệ giữa các nhân viên trong tổ chức được thực hiện theo đường thẳng, từ trên xuống.
+ Người thừa hành chỉ nhận & thực hành mệnh lệnh của người phụ trách cấp trên trực tiếp của mình
+ Người phụ trách chịu trách nhiệm hòan tòan về kết quả công việc của những người dưới quyền mình.
Ưu điểm:
+ Tránh hiện tượng người thừa hành thi hành nhiều mệnh lệnh khác nhau từ nhiều người phụ trách cấp trên khác nhau, thậm chí có những mệnh lệnh trái ngược nhau.
+ Phù hợp với chế độ 1 thủ trưởng, tăng cường trách nhiệm cá nhân.
Nhược điểm:
+ Đòi hỏi mỗi thủ trưởng phải có kiến thức tòan diện .
+ Không tận dụng chuyên gia có trình độ cao về từng chức năng quản trị.
+ Chỉ phù hợp ở phạm vi hẹp (Tổ, đội sản xuất…)
Mô hình cơ cấu chức năng

Đặc điểm của mô hình CC chức năng:
Cán bộ phụ trách các phòng ban chức năng có quyền ra các chỉ thị, mệnh lệnh và các vấn đề có liên quan đến chuyên môn của họ đối với các phân xưởng, bộ phận sản xuất…
Ưu điểm:
+ Thu hút các chuyên gia vào công tác lãnh đạo, giải quyết các vấn đề chuyên môn tốt hơn.
+ Giảm bớt gánh nặng cho cán bộ chỉ huy chung của doanh nghiệp
Nhược điểm:
+ Vi phạm chế độ một thủ trưởng
+ Dễ phát sinh trách nhiệm không rõ ràng, thiếu tính kỷ luật.
Mô hình cơ cấu trực tuyến - chức năng (hình 5.5):
Đặc điểm của mô hình CC trực tuyến-chức năng:
+ Thủ trưởng được sự tham mưu của các phòng chức năng, các chuyên gia, các hội đồng tư vấn …để chọn các quyết định tối ưu.
+ Quyền quyết định vẫn thuộc về thủ trưởng, đảm bảo chế độ 1 thủ trưởng
+ Các phòng chức năng chỉ tham mưu mà không có quyền ra mệnh lệnh cho các phân xưởng và bộ phận sản xuất…

Ưu điểm : Vừa đảm bảo chế độ 1 thủ trưởng, vừa phát huy năng lực chuyên môn của các phòng ban chức năng.
Mô hình cơ cấu tổ chức theo dự án (CCTC ma trận):
Đây là mô hình CCTC ngày càng được sử dụng nhiều. Thực chất là kết hợp 02 cách thức phân công và thành lập đơn vị, chủ yếu là kết hợp các đơn vị chức năng với các đơn vị thành lập theo sản phẩm (hay theo khách hàng). Chẳng hạn, một công ty đầu tư có 02 dự án theo 02 lọai sản phẩm A, B hoàn toàn khác nhau. Thay vì tổ chức mỗi dự án có đầy đủ các bộ phận để thực hiện các công việc như: nghiên cứu Marketing, lập luận chứng kinh tế-kỹ thuật, lập thủ tục hành chính … thì theo mô hình này, CCTC như sau: Sử dụng các đơn vị chức năng có sẵn trong công ty để thực hiện các công việc trên cho tất cả các dự án.
Sau đây là một số dạng cấu trúc đặc biệt:
Cấu trúc theo sản phẩm:
Ap dụng trong trường hợp : Nhiều sản phẩm hoặc sản phẩm khác biệt; sản phẩm hoặc thị trường là phức tạp

Ap dụng trong trường hợp: Những nhu cầu của khách hàng là quan trọng; các dạng khách hàng là khác nhau.

Ap dụng trong trường hợp: Các năng lực bố trí phân tán, các hoạt động độc lập với nhau, nhu cầu địa phương có sự khác biệt

Tiến trình xây dựng cơ cấu tổ chức
Bước 1: Nhận thức rõ mục đích và mục tiêu của tổ chức
Bước 2: Xác định những hoạt động quan trọng cần thực hiện
Bước 3: Xếp loại các hoạt động theo chức năng sản xuất kinh doanh
Bước 4: Kết hợp các chức năng quan trọng thành một hệ thống vững chắc
Bước 5: Thẩm định và tái tổ chức
Công tác tổ chức của các cấp bậc quản trị :
