Về cách tiếp cận thiết chế trong nghiên cứu quan hệ giữa nghề nghiệp và trình độ học vấn

Các nhà sáng lập và các nhà kinh điển của môn xã hội học đã đặt nhiều tâmhuyết, đầu tư nhiều công sức vào việc tìm hiểu các phương pháp tiếp cận hiện đại đểnghiên cứu mối quan hệ giữa nghề nghiệp với trình độ học vấn. M. Weber là một trong những người đầu tiên chú ý tới sự cần thiết phải xem xét nghề nghiệp và trình độ học vấn với tư cách là các tiêu chí của địa vị xã hội. Ông viết: “Với thuật ngữ địa vị xã hội, chúng ta sẽ biểu đạt những kỳ vọng thực tế về các quyền ưu tiên chính đáng và không chính đáng trong mối quan hệ với uy tín xã hội, nếu như uy tín đó được xây dựng dựa trên cơ sở một, hoặc hơn một, trong số những tiêu chí sau: a. Lối sống; b. Trình độ giáo dục chính thức có được qua thực tế cuộc sống hoặc qua quá trình học tập lý thuyết và nắm bắt lối sống tương ứng; c. Uy tín gán hoặc uy tín nghề nghiệp”

Qua định nghĩa này có thể hiểu rằng ảnh hưởng của nghề nghiệp và trình độ học vấn tới việc hình thành các tầng lớp xã hội chỉ có thể là ở mối quan hệ và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa chúng, trong chừng mực nghề nghiệp và trình độ học vấn xác định nên cả nội dung hoạt động lẫn lối sống của mọi cá nhân. Ông đặc biệt nhấn mạnh rằng trình độ học vấn chính thức không chỉ bao gồm việc học tập lý thuyết và thực hành mà còn cả ở kết quả nắm bắt lối sống. Phát triển tư tưởng đó, sau này P. Sorokin mô tả ý nghĩa xã hội của nghề nghiệp đối với con người theo dạng: “Nó là một cơ chế phức tạp, vượt qua ý chí và nguyện vọng của cá nhân khiến anh ta thay đổi hoàn toàn, sáng tạo theo kiểu của mình để cho ra một cá thể tương tự, quy định các nhu cầu, niềm tin, thị hiếu, kỳ vọng, mong muốn của anh ta - tóm lại là toàn bộ bản chất của con người đó. Điều này có nghĩa là các cá nhân, với những nghề nghiệp tương tự nhau, dù khác biệt tới đâu đi chăng nữa thì cũng sẽ có chung hàng loạt mối quan tâm và những điểm tương đồng xuất phát từ sự giống nhau về nghề nghiệp. Và ngược lại, dù các cá nhân có rất nhiều quan hệ giống nhau song đa phần những điểm này sẽ tất yếu mất đi khi họ làm những nghề nghiệp khác nhau”

Xem chi tiết tại đây