UÔNG Ỷ THẠCH

 Ông là y gia vào cuối đời Minh, tên họ, đời sống và quê quán cụ thể đều không được biết rõ, chỉ nghe ngươi đời gọi ông là ỷ Thạch tiên kinh. Ông nổi danh vì giỏi trị chứng  bệnh hư lao, có viết bộ sách chuyên về bệnh hư lao ‘Lý Hư Nguyên Giám’ 2 quyển để đời. Bộ sách này được Kha Đức Tu, người Tô Châu, khắc bản ấn hành lần đầu vào niên hiệu Kiền (Càn) Long đời Thanh; về sau Lục Cửu Chi đính chính cho sách được hoàn thiện. Con trai thứ hai của ông là Uông Đông Am nối nghiệp cha. Tư tưởng học thuật của ông lấy ‘Tố Vấn’, ‘Linh Khu làm tôn chỉ, gồm thu sở trường của các y gia; theo học thuyết của Chu Đan Khê, Lý Đông Viên, Tiết Kỷ mà không câu nệ, hình thành kiến giải độc đặc của mình, cống hiến lớn cho công tác nghiên cứu bệnh hư lao của y học Trung Quốc. ‘Lý Hư Nguyên Giám’ được biên soạn do ông căn cứ trên kinh nghiệm trị bệnh hư lao trong nhiều năm của mình. Sách phát huy tường tận cách chẩn đoán, điều trị, dự phòng bệnh hư lao (bệnh nhân, bệnh cơ, biện chúng, trị liệu, dau khi khỏi bệnh), tự lập nên một thể hệ riêng. Ông nhận xét rằng có sáu loại nguyên nhân gây bệnh hư lao: tiên thiên, hậu thiên, hậu đậu chẩn, ngoại cảm, cảnh ngộ và ý dược (dùng thuốc). Về bệnh cơ (khâu trung tâm có mối quan hệ trọng yếu của bệnh) thì từ hai phương diện âm hư và dương hư mà tiến hành phân tích, đồng thời đề ra ‘chứng  âm hư gốc ở phế’, chứng  dương hư gốc ở tỳ’, nguyên tắc trị liệu chủ yếu là trị dương hư để phù trợ tỳ, trị âm hư để bảo dưỡng phế, những điều dự phòng và điều dưỡng chứng  hư lao, sách cũng ghi tương đối đầy đủ, thật là những kinh nghiệm quí báu có ý nghĩa chỉ đạo thực tiễn. Đối với chúng hư lao, Uông Ỷ Thạch nghiên cứu sâu đúng như lời của Triệu Tông Điền, đệ tử của ông, ghi trong bài tựa của sách ‘Lý Hư Nguyên Giám’: ‘Y đạo của thầy Ỷ Thạch cao sâu huyền bí, một môn hư lao càng là một đạo độc đáo’. Đối với bệnh hư lao, ông riêng có kiến giải phong cách, rất được y gia hậu thế tôn sùng.