Trái Đất có bao la cho tất cả?

Thủ đô Tokyo sẽ trở nên bận rộn hơn? (Nguồn: Thinkstock)

Ngày càng đông

Mặc dù không thể dự đoán chính xác dân số thế giới trong những thập niên tới là bao nhiêu nhưng có một điều mà các nhà nghiên cứu biết chắc: đó là thế giới sẽ ngày càng đông thêm.

Theo ước tính mới nhất của Liên Hiệp Quốc thì cho đến năm 2030, mức dân số 7,3 tỷ hiện nay sẽ tăng lên đến 8,4 tỷ người. Con số đó sẽ là 9,7 tỷ người cho đến năm 2050 và lên đến 11,2 tỷ vào năm 2100.

Ngay cả những nơi xa xôi và được cho là yên ả cũng đang trở nên ngột ngạt. Đối với những ai có đủ khả năng thoát ra khỏi những nơi đông đúc, họ thường phải lên máy bay đi đến những nơi nào đó thật xa xôi ít người lui tới.

Ấy vậy mà con người đã in dấu chân lên những nơi tưởng chừng như hiu quạnh nhất trên Trái Đất: những người du mục ở sa mạc Gobi của Mông Cổ, người Berber ở sa mạc Sahara và các nhà khoa học sống ở các khu trại ở Nam Cực.

Con người sẽ sống trên sa mạc (Nguồn: Thinkstock)

Vấn đề đặt ra là: khi thế giới ngày càng đông dân thì liệu việc tìm ra một khoảnh đất trống không có sự hiện diện của con người có khả thi không? Có khi nào chúng ta sẽ chiếm hết tất cả không gian còn lại có thể ở được trên hành tinh này hay không?

Tập trung ở thành phố

Dự đoán rằng sẽ ngày càng có nhiều người chọn sinh sống ở các thành phố. Khi mà nông nghiệp ngày càng trở nên hiệu quả thì người ta có xu hướng từ bỏ ngành nông nghiệp và sang làm việc trong các ngành sản xuất và dịch vụ ở thành thị. Đây là xu hướng đã diễn ra trong vài chục năm qua.

Cuộc sống ở Manhattan đông đúc hơn bao giờ hết (nguồn ảnh: Getty Images)

Vào năm 1930, chỉ có 30% dân số thế giới sinh sống ở các thành thị nhưng hiện nay con số này là 55%. Cho đến năm 2050, khoảng hai phần ba dân số thế giới sẽ tập trung sinh sống ở các thành phố.

Khoảng một nửa dân số thế giới sẽ sống ở các thành phố nhỏ với số dân từ nửa triệu cho đến ba triệu người. Số còn lại sẽ sống ở đại đô thị với sức chứa từ 10 triệu người trở lên. Những đại đô thị này đa phần nằm ở những nước đang phát triển hoặc mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ và Nigeria.

Delhi sẽ trở nên ngột ngạt (Nguồn: Getty Images)

Do những thách thức về quản lý, dân số các thành phố có thể sẽ không vượt quá mức khoảng 10 triệu. Thay vào đó, những cụm đô thị – những nơi bao gồm nhiều thành thị giống như New York City mở rộng hay vùng đồng bằng sông Châu Giang ở Trung Quốc – sẽ trở thành xu thế chính. Các thành phố sẽ mở rộng về mặt địa lý cũng như sẽ có mật độ dân cư dày đặc hơn.

Điều kiện sống có đảm bảo?

Cơ hội giáo dục, văn hóa và việc làm cũng như điều kiện y tế, các quy tắc an toàn và cơ sở hạ tầng tương đối hiệu quả ở một số khu vực các nước phát triển nhưng tại các nước đang phát triển thì chưa đạt. Vì thế, việc gia tăng dân số cần phải được hoạch định. Cần phải có cung ứng dịch vụ, tiện ích căn bản như nước, vệ sinh và xử lý chất thải.

Đa phần số dân tăng lên trong tương lai là ở châu Phi, vốn sẽ tăng từ một tỷ lên hơn bốn tỷ người tính đến năm 2100. Vấn đề là, các thành phố lớn của Phi châu – và ở một mức độ nào đó là các thành phố của châu Á nữa – không được chuẩn bị tốt để tiếp nhận toàn bộ sự gia tăng dân số đó. Các thành phố như Laos, Dhaka và Mumbai đã đối mặt những thách thức nghiêm trọng với mức độ dân số như hiện nay.

Những thách thức

Ngay cả ở những quốc gia phát triển, chất lượng cuộc sống có thể cũng sẽ không tiếp tục nâng lên ở mức độ như những năm vừa qua bởi ba nguyên nhân chính.

Tàu điện London chuyên chở 1.2 tỷ hành khách mỗi năm (Nguồn: Getty Images)

Thứ nhất, ở các nước giàu có, dân số đang trở nên già đi – điều này có nghĩa là tốc độ phát triển và sáng tạo ở những nước này sẽ bắt đầu chậm lại. Thứ hai là đã sử dụng hầu hết đất đai màu mỡ, đắp đập ở hầu hết những con sông đem lại giá trị về năng lượng cao và đã tận dụng lớp nước ngầm dễ khai thác nhất. Cuối cùng, sự bất bình đẳng đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Trong khi thu nhập trung bình của người dân Mỹ không thay đổi nhiều trong vài thập niên qua thì số người thuộc 1% giàu có nhất đang ngày càng giàu thêm.

Biến đổi khí hậu là một lý do khác nữa gây tác động to lớn cho cả các nước phát triển và các nước đang phát triển trong tương lai. Khoảng 60% các thành phố có hơn một triệu dân cư hiện đang phải đối mặt trước ít nhất một thảm họa thiên nhiên to lớn nào đó, mà đa phần là các thảm họa liên quan đến khí hậu. Ngay cả các thành phố được tổ chức tốt, phát triển cao cũng chưa có sự chuẩn bị hoàn toàn cho những mối đe dọa này.

Mặc dù tác động của những vấn đề này sẽ giảm bớt nếu như chúng ta có sự hoạch định tốt, nhưng không có mấy bằng chứng cho thấy điều này đang được thực hiện ngoại trừ ở một số ít các quốc gia tiến bộ.

Tuy nhiên, các thành phố không phải là nơi duy nhất đối mặt với những tác động lớn trong tương lai do sự gia tăng dân số tạo ra. Các vùng nông thôn xa xôi cũng sẽ chứng kiến sự gia tăng vừa phải số lượng cư dân.

Tóm lại, trong tương lai gần, Trái Đất sẽ ngày càng trở nên đông đúc và điều kiện sống của thế giới rồi sẽ ra sao là điều chúng ta còn chưa biết chắc.

Khánh Phương (Theo BBC Future): Baoxaydung.com.vn