Tính đệm của dung dịch đất

Phản ứng của dung dịch đất dường như không thay đổi dưới tác dụng của những dung dịch bên ngoài, gọi là tính đệm của dung dịch đất.

Tính đệm của dung dịch là khả năng giữ cho p^H thay đổi ít khi tác động các yếu tố hóa và sinh học làm tăng cường H+ và OH- trong đất.

Tính đệm của đất trước hết liên quan đến quá trình trao đổi ion và khả năng chống lại hoặc axit hóa hoặc kiềm hóa dung dịch.

- Đệm do tác dụng trao đổi cation trong đất

Trên bề mặt của keo hấp phụ các cation kiềm như: Ca²⁺, Mg²⁺, và H⁺. Do keo đất đồng thời chứa các cation kiềm và cation axit, nên khi có một lượng ion H⁺ hay OH^- thêm vào dung dịch đất, sẽ làm mất căng bằng xảy ra sự trao đổi cation. Kết quả làm phản ứng dung dịch đất không thay đổi.

Ca²⁺ 2H⁺

[KĐ] + 2HCl <= => [KĐ] + CaCl₂

H⁺ H⁺

Ca²⁺ Ca²⁺

[KĐ] + NAOH <= => [KĐ]

H⁺ Na⁺

Khả năng đệm này do keo sét gây ra, nếu đất có nhiều sét, nhiều mùn thì khả năng đệm càng lớn. Keo hữu cơ > monmorolorit > illit > kaolinit.

• Đệm do tác dụng của axit yếu và muối của chúng

Các axít amin có thể đệm với axít và bazơ:

NH₂ NH₃Cl

R – CH +HCl <= => R-CH

COOH COOH

NH₂ NH₂

R-CH +NAOH <= => R-CH

COOH COONA

Axít humic cũng có tác dụng đệm 2 chiều:

OH Cl

R + HCl <= => R +H₂O

COOH COOH

OH OH

R +NaOH <= => R + H₂O

COOH COONa

Axít axetic có thể đệm với axít mạnh.

Muối của axít yếu và bazơ mạnh cũng có tác dụng đệm: hình thành một axít yếu thay axít mạnh.

• Đệm do tác dụng của Al³⁺ linh động

Khi đất có pH bé hơn 4 thì Al³⁺ xung quanh có 6 phân tử H₂O bao bọc (gọi là ion nhôm hydrat hóa: Al(H₂O)₆³⁺. Khi môi trường bị kiềm trong dung dịch thì một số phân tử nước sẽ phân ly H⁺ + OH^- làm cho pH không thay đổi.

• Đệm do dung dịch chất chứa một số chất có khả năng trung hòa

trong đất luôn chứa một số chất có khả năng trung hòa axít xâm nhập vào đất.

CaCO₃ + 2HNO₃ = CA(NO₃)₂ +CO₂ + H₂O