Thuyết “Kiến tạo mảng” và thuyết “Lục địa trôi”

Thuyết “Kiến tạo mảng” và thuyết “Lục địa trôi” Đây là hai luận thuyết khác nhau. Thuyết Kiến tạo mảng luận bàn về sự chuyển động cùa các mảng lục địa và đại dương. Thuyết này ra đời vào những năm 60 của thế kỉ XX trên cơ sở thuyết Lục địa trôi của nhà bác học người Đức Vê-ghê-ne. Thuyết Lục địa trôi được Vê-ghê-ne công bổ vào năm 1915 dựa vào những chứng cớ: sự khớp nhau của đường bờ biển (ví dụ bờ Đông của Nam Mĩ với bờ Tây của châu Phi); sự khớp nhau về đá ...

Thuyết “Kiến tạo mảng” và thuyết “Lục địa trôi”

Đây là hai luận thuyết khác nhau. Thuyết Kiến tạo mảng luận bàn về sự chuyển động cùa các mảng lục địa và đại dương. Thuyết này ra đời vào những năm 60 của thế kỉ XX trên cơ sở thuyết Lục địa trôi của nhà bác học người Đức Vê-ghê-ne.

Thuyết Lục địa trôi được Vê-ghê-ne công bổ vào năm 1915 dựa vào những chứng cớ: sự khớp nhau của đường bờ biển (ví dụ bờ Đông của Nam Mĩ với bờ Tây của châu Phi); sự khớp nhau về đá và cấu trúc địa chất (ví dụ: đá có tuổi cacbon ở Anh và vùng núi Apalat ở Bẳc Mĩ, các lớp phù badan ở G-ron-len và các đảo ở Bâc Mĩ...); sự giống nhau cùa một số loài sinh vật cổ cùa Nam Mĩ và châu Phi.

Vê-ghê-ne cho rằng ở dại cổ sinh, trên Trái Đất chỉ có một lục địa thống nhất là siêu lục địa nguyên thủy Pan-ge-a (trong tiếng Hi Lạp: pan nghĩa là toàn bộ, gea nghĩa là đất). Ông cho rằng khoảng 150 triệu năm trước, Pan-ge-a bắt đầu nứt ra thành từng mảng. Trong giai đoạn đầu lục địa Pen-ge-a tách ra thành lục địa Nam Cực, châu úc, Án Độ và châu Phi - Nam Mĩ. về sau châu Phi và Nam Mĩ lại bị tách ra và tạo thành Đại Tây Dương.

Tuy nhiên, với sự tiến bộ của khoa học sau này đã có rât nhiều số liệu mới chửng tỏ không chi lục địa di chuyển mà các đại dương cùng với lục địa cũng chuyển động. Nhờ đó, các nhà bác học đã bổ sung, xây dựng nên học thuyết “Kiến tạo mảng” (còn gọi là thuyết Tách dãn đáy đạl dưong, hoặc thuyết Kiến tạo toàn cầu). Theo thuyết này thì bề mặt Trái Đất được chia thành bảy mảng lớn và một số mảng nhỏ. Mỗi màng gồm cả phần lục địa và dại dương, riêng màng Thái Bình Dương chi gồm có phần đại dương. Các mảng này nhẹ và nổi trên lóp vật chất dẻo quánh cùa Man-ti trên và di chuyển chậm chạp, trọng khi di chuyên chúng có thể xô húc nhau hoặc tách xa nhau.

Luận thuyết này cho rằng trước dày chừng 300 triệu năm đà tồn tại hai lục dịa Gon- va-na và Lo-ra-xi-a. Đại lục Gon-va-na gồm có Nam Mĩ, châu Phi, Ân Độ, châu úc và lục địa Nam Cực. Địa lục Lo-ra-xi-a gồm có Bắc Mĩ và Bắc Âu - Á. Sau đó hai đại lục này bị tách ra và khoảng 1 triệu năm trước thi có hình dạng như ngày nay.

(Nguồn: Địa lí tự nhiên đại cương, lập 1 - Nguyễn Trọng Hiếu, Phùng Ngọc Đĩnh, NXB Sư phạm, H, 2003)