Soạn bài Nội dung và hình thức của văn bản văn học

Soạn bài Nội dung và hình thức của văn bản văn học I. Các khái niệm của nội dung và hình thức trong văn bản văn học _ Các khái niệm thuộc về nội dung của văn bản văn học bao gồm: đề tài, chủ đề, tư tưởng, cảm hứng nghệ thuật. Trong đó: + Đề tài: Là lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức, lựa chọn, khái quát, bình giá và thể hiện trong văn bản. Việc lựa chọn đề tìa góp phần thể hiện được khuynh hướng cũng như ý đồ sáng tác của nhà văn, nhà thơ. + Chủ đề: là vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Chủ đề thể hiện sự quan tâm cũng như chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống. Ví dụ: Chủ đề của tác phẩm Tắt đèn là sự mâu thuẫn giữa nông dân và bọn cường hào quan lại trong nông thôn Việt Nam. • Chủ đề không phụ thuộc vào khuôn khổ của văn bản. Có những văn bản khuôn khổ nhỏ nhưng mang chủ đề lớn (ví dụ: Bài thơ Nam quốc sơn hà). • Mỗi văn bản có thể có một hoặc nhiều chủ đề, tùy quy mô cũng như ý định của tác giả. + Tư tưởng của văn bản: Là sự lí giải đối với những vấn đề được nêu lên,là nhận thức tác giả muốn trao đổi, nhắn gửi, đối thoại đối với người đọc. Tư tưởng chính là linh hồn của văn bản. Chẳng hạn: Tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố đã lên án thế lực cường quyền hắc ám đã hoành hành trong nông thôn Việt Nam và sự cảm thông đối với những người nông dân lầm tham bị chà đạp, bóc lột. + Cảm hứng nghệ thuật: là nội dung tình cảm chủ đạo của văn bản. Những trạng thái tâm hồn, những cảm xúc được thể hiện đậm đà, nhuần nhuyễn trong văn bản sẽ truyền cảm và hấp dẫn người đọc. Qua cảm hứng nghệ thuật thì người đọc cảm nhận được tư tưởng, tình cảm của tác giả nêu lên trong văn bản. _ Các khái niệm thuộc về mặt hình thức bao gồm: ngôn từ, kết cấu và thể loại. + Ngôn từ: là yếu tố đầu tiên của văn bản văn học. Các chi tiết, các sự việc, các hình tượng, nhân vật…và các thành tố khác được tạo nên nhờ lớp ngôn từ. Không có ngôn từ thì sẽ không có những căn cứ cụ thể để tìm hiểu, để thưởng thức văn bản. + Kết cấu; là sự sắp xếp, tổ chức các thành tố của văn bản thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh, có ý nghĩa. • Kết cấu hàm chứa dụng ý của tác giả sao cho phù hợp với nội dung của văn bản văn học. • Có kết cấu hoành tráng của sử thi, kết cấu bất ngờ của truyện trinh thám và kết cấu mở theo dòng suy nghĩ của tùy bút, tạp văn… + Thể loại: là những quy tắc tổ chức hình thức văn bản thích hợp với nội dung văn bản: hoặc có chất thơ, chất tiểu thuyết, chất kịch.. II. Ý nghĩa quan trọng của nội dung và hình thức văn bản văn học _ Các chức năng chủ yếu của văn bản văn học:

I. Các khái niệm của nội dung và hình thức trong văn bản văn học
_ Các khái niệm thuộc về nội dung của văn bản văn học bao gồm: đề tài, chủ đề, tư tưởng, cảm hứng nghệ thuật. Trong đó:
+ Đề tài: Là lĩnh vực đời sống được nhà văn nhận thức, lựa chọn, khái quát, bình giá và thể hiện trong văn bản.
Việc lựa chọn đề tìa góp phần thể hiện được khuynh hướng cũng như ý đồ sáng tác của nhà văn, nhà thơ.

+ Chủ đề: là vấn đề cơ bản được nêu ra trong văn bản. Chủ đề thể hiện sự quan tâm cũng như chiều sâu nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống.
Ví dụ: Chủ đề của tác phẩm Tắt đèn là sự mâu thuẫn giữa nông dân và bọn cường hào quan lại trong nông thôn Việt Nam.
•    Chủ đề không phụ thuộc vào khuôn khổ của văn bản. Có những văn bản khuôn khổ nhỏ nhưng mang chủ đề lớn (ví dụ: Bài thơ Nam quốc sơn hà).
•    Mỗi văn bản có thể có một hoặc nhiều chủ đề, tùy quy mô cũng như ý định của tác giả.

+ Tư tưởng của văn bản: Là sự lí giải đối với những vấn đề được nêu lên,là nhận thức tác giả muốn trao đổi, nhắn gửi, đối thoại đối với người đọc. Tư tưởng chính là linh hồn của văn bản.
Chẳng hạn: Tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố đã lên án thế lực cường quyền hắc ám đã hoành hành trong nông thôn Việt Nam và sự cảm thông đối với những người nông dân lầm tham bị chà đạp, bóc lột.
+ Cảm hứng nghệ thuật: là nội dung tình cảm chủ đạo của văn bản. Những trạng thái tâm hồn, những cảm xúc được thể hiện đậm đà, nhuần nhuyễn trong văn bản sẽ truyền cảm và hấp dẫn người đọc.
Qua cảm hứng nghệ thuật thì người đọc cảm nhận được tư tưởng, tình cảm của tác giả nêu lên trong văn bản.

_ Các khái niệm thuộc về mặt hình thức bao gồm: ngôn từ, kết cấu và thể loại.
+ Ngôn từ: là yếu tố đầu tiên của văn bản văn học. Các chi tiết, các sự việc, các hình tượng, nhân vật…và các thành tố khác được tạo nên nhờ lớp ngôn từ.
Không có ngôn từ thì sẽ không có những căn cứ cụ thể để tìm hiểu, để thưởng thức văn bản.
+ Kết cấu; là sự sắp xếp, tổ chức các thành tố của văn bản thành một đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh, có ý nghĩa.
•    Kết cấu hàm chứa dụng ý của tác giả sao cho phù hợp với nội dung của văn bản văn học.
•    Có kết cấu hoành tráng của sử thi, kết cấu bất ngờ của truyện trinh thám và kết cấu mở theo dòng suy nghĩ của tùy bút, tạp văn…
+ Thể loại: là những quy tắc tổ chức hình thức văn bản thích hợp với nội dung văn bản: hoặc có chất thơ, chất tiểu thuyết, chất kịch..

II. Ý nghĩa quan trọng của nội dung và hình thức văn bản văn học
_ Các chức năng chủ yếu của văn bản văn học: